ZORBALIK

ZORBALIK NEDİR? NELER YAPIYORUZ, NELER YAPABİLİRİZ?

Zorbalık saldırganlığın bir formudur. Saldırganlık saldırgan davranışların açığa vurulma eğilimi; öfke bireyin engellenme, adaletsizlik, kendi benliğine yönelik tehdit karşısında hissettiği duygu; şiddet güç ve baskı uygulayarak insanların bedensel veya ruhsal açıdan zarar görmesine neden olan bireysel veya toplu hareketlerin tümüdür (MEB).

Zorbalıkta güç dengesizliğinin söz konusu olması onu şiddetten ayırmaktadır. Zorbalık her sınıf düzeyindeki öğrencilerde görülebilmektedir. Fakat özellikle aile otoritesini reddedildiği, korkuların, duyguların, problemlerin ve endişelerin akran gruplarıyla paylaşıldığı, grup içinde kabul görmenin çok önemli olduğu, zamanının çoğunun arkadaşlarla okulda geçirildiği bir dönem olan ergenlik döneminde zorbalık davranışları daha fazla görülebilmektedir (Espelage, Holt 2003; Ashley, Foshee 2005).

Akran zorbalığı ; aralarında fiziksel ya da psikolojik açıdan bir güç eşitsizliği olan çocuklardan güçlünün, karşı tarafa bilerek ve isteyerek, sistemli bir biçimde belli zaman aralıkları ile uyguladığı, kurbanda korku, endişe veya zarar vermeyi amaçlayan fiziksel, sözel, psikolojik saldırılardır.

Zorbalığın 4 farklı türü bulunmaktadır:

Fiziksel zorbalık vurmak, tekme atmak, kendisine ait olmayan eşyalara zarar vermek, özel bölgelerine dokunmak, saç çekmek gibi davranışları;

Sözel zorbalık alaycı isim takmak, birine küfür etmek, alay etmek, aşağılamak, hakaret etmek gibi davranışları;

Duygusal zorbalık dışlamak(oyun, grup veya arkadaşlıktan), dedikodu yapmak, yokmuş gibi davranmak gibi davranışları;

Siber zorbalık resimlerini izin almadan internette paylaşmak, hakaret içeren mesajlar atmak, kırıcı yorumlar yapmak, yalan haberler yayınlamak gibi davranışları içermektedir.

Zorbalık, zorbaca davranışta bulunanları (zorba), bu tür davranışlara hedef olanları (kurban) ve bu tür davranışları izleyenleri (izleyiciler) uzun süreli olumsuz etkilemektedir. Olumsuz etkiler, zorbalık türüne ve öğrencilerin zorbalığa maruz kalma sıklığındaki artışa bağlı olarak değişiklik göstermektedir.

Zorbalığa maruz kalan öğrencilerde utangaçlık, içine kapanıklık ve kendini suçlama duygusuna rastlanmaktadır. Bu öğrenciler genellikle özgüveni düşük, endişeli ve alıngan özellikler göstermekte, sosyal ilişki ve iletişimlerinde zayıf kalmakta, boyun eğici davranışlar göstermekte, kendini ifade edebilme ve savunmada zorlanmaktadır. Uzun süre zorbalığa maruz kalan öğrencilerde kırık, yaralanma gibi fiziksel belirtiler; akademik başarıda düşüş; mutsuzluk, öfke ve ağlama nöbetleri; çeşitli psikolojik rahatsızlıklar; okula gitmek istememe ve okul fobisi gibi durumlar gözlenebilmektedir.

Öğrenci;

Zorbalığa maruz kaldığında:

• “Hayır” diyerek, kesin ve net bir şekilde tavrını zorbaya göstermelidir.
• Şiddete maruz kaldığı ortamı terk etmelidir.
• Olayları gizleyerek zorbaya yardımcı olmamalıdır. Güvendiği bir yetişkine (anne-baba, öğretmen..) haber vermeli ve yardım istemelidir.
• Güçlü ve kararlı olmalı, kendini suçlamamalıdır.

Zorbalığa seyirci olduğunda:

• Olayı izlemeye dalmamalı ve zorbaya “dur” demelidir.
• Gülümseyerek dahi olsa zorbaya güç vermemeli, desteklememelidir.
• Zorbalığa maruz kalan kişiye yakın davranmalı ve kendisiyle birlikte gelerek o ortamdan uzaklaştırmaya çalışmalıdır.
• Güvendiği bir yetişkini olay yerine çağırmalı ve durumu bildirmelidir.

Zorbaca davranış sergileyeceği anlarda:

• Öfkelendiği anda bir şey yapmadan durmalı;
• Sorununu ve ne hissettiğini söylemeli;
• Olumlu bir hedef belirlemeli;
• Farklı çözüm yolları düşünmeli;
• Seçiminin ilerideki sonuçlarını düşünmeli;
• Olumlu, kendisine ve çevresindekilere zarar vermeyen bir yol bularak onu uygulamalıdır.

Veliler olarak sizler neler yapabilirsiniz?

• Çocuğunuza kendi olgunluklarına uygun olarak görevler vererek özgüvenlerinin gelişmesine yardımcı olmalısınız.
• Çocuğunuzu dinlemelisiniz. Zorbalık gibi durumlara maruz kalmanın utanılacak bir durum olmadığını hatırlatmalısınız.
• Çocuğunuza güven vermelisiniz. Başına ne gelirse gelsin onun yanında olacağınızı ve yardımcı olacağınızı hissettirmelisiniz.
• Çocuğunuzla sosyal medyada iletişimde kalmalısınız. Bu mecralardaki paylaşımlarından ve arkadaşlarıyla iletişimlerinden haberdar olmalısınız.
• Çocuğunuza gününün nasıl geçtiği, neler yaptığı gibi sorular sorarak durumunu takip etmeli ve onunla yakından ilgilendiğinizi hissettirmelisiniz.
• Çocuğunuzun hayatında veya dizi, film gibi kurgularda karşılaştığı durumlarla ilgili düşüncelerini paylaşmasını, bu durumların uygunluğuyla ilgili değerlendirmelerde bulunmasını desteklemeli ve onunla sohbet etmelisiniz.
• Okul yöneticileri, öğretmenler ve rehberlik servisiyle işbirliği içerisinde hareket etmelisiniz. Peki zorbalıkla mücadelede neler yapıyoruz?
  • Rehberlik servisi olarak bizler olası zorbalık durumlarıyla mücadele kapsamında bilgilendirici seminerler, bireysel ve grup rehberlik süreçleri, pano ve bülten çalışmaları yürütmekteyiz.
  • Öğrencilerimize okul kuralları hakkında bilgilendirmeler yapmakta ve bu kuralların sürekli şekilde uygulanmasını sağlamaktayız.
  • Zorbalığa maruz kaldıklarında veya kalan birini gördüklerinde neler yapabilecekleriyle ilgili bilgilendirmeler yapmakta ve destek çalışmalarında bulunmaktayız.
  • Öğrencilerin bildirdikleri durumlarla ilgili olarak hemen harekete geçmekte ve yardım çağrılarına cevap vermekteyiz.
  • Öğrencilerimizi ve birbirleriyle ilişkilerini yakından gözlemlemekteyiz.
  • Öğretmenler ve rehberlik servisi olarak sürekli olarak bilgi alışverişinde bulunmakta ve işbirliği içerisinde çalışmalarımızı sürdürmekteyiz.

  

  

  Elif ÇOLAK
  Okul Psikolojik Danışmanı