[vc_row][vc_column][vc_column_text]Acele Kamulaştırma davaları mal sahiplerinin mülkiyet hakkının hızlı bir şekilde kısıtlanması ve hak kayıplarının oluşabileceği bir dava türüdür.
Mülkiyet hakkı anayasa ile koruma altına alınmış bir haktır ve sınırlandırılması ancak kamu yararı söz konusu ise gündeme gelebilmektedir
Kamulaştırma, devlet ve kamu tüzel kişileri tarafından kamu yararının gerektirdiği hallerde, gerçek karşılıklarını peşin ödemek şartıyla, özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların tamamını veya bir kısmını, kanunla gösterilen esas ve usullere göre el konulması veya üzerinde irtifak hakkı tesis edilmesi işlemidir.kamulaştırmada uzlaşma sözkonusu olması durumunda “Kamulaştırmada uzlaşma” makalemizi inceleyebilirsiniz.
Acele kamulaştırma ise kamulaştırmanın özel bir hali olup Kamulaştırma Kanunu’nda aşağıdaki gibi tanımlanmıştır
3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya aceleliğine Bakanlar Kurulunca karar alınacak hallerde veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olan taşınmaz malların kamulaştırılmasında kıymet takdiri dışındaki işlemler sonradan tamamlanmak üzere ilgili idarenin istemi ile mahkemece yedi gün içinde o taşınmaz malın usulünce seçilecek bilirkişilerce tespit edilecek değeri, idare tarafından mal sahibi adına usulünce yapılacak davetiye ve ilanda belirtilen bankaya yatırılarak o taşınmaz mala el konulabilir. (Kamulaştırma Kanunu madde 27)
Acele kamulaştırmanın kamulaştırmadan farkı, isminden de anlaşılabileceği üzere kamu yararı gereği hızlı kamulaştırma gereken zamanlarda kamulaştırma prosedürünün kamulaştırma işleminden sonra işletilmesinden ileri gelmektedir. Nitekim kanunda belirtilmiş olan hallerde ilgili taşınmazın kamulaştırılmasına yönelik bir aciliyet ve kamu yararı mevcuttur. Sürecin işlemesiyle zaman kaybedilmemesi gereken durumlarda idarenin başvurmuş olduğu bir yoldur.
-Yurt savunması ihtiyacı veya aceleliğine Bakanlar Kurulu tarafından karar alınması hali veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durum hallerinden birinin gerçekleşmiş olması
Yukarıda belirtilen haller mevcut ise kamu yararı ve aciliyet sebebiyle kamulaştırma gerekli hale gelmiş bulunmaktadır.Konuya ilişkin itirazlar için “kamulaştırma davasında itiraz” makalemizi inceleyebilirsiniz.
İdare, kamulaştırmak istediği ancak satın alma yoluyla elde edemediği taşınmazı, acele kamulaştırma şartları mevcut ise taşınmaz malikine karşı taşınmaz bedelinin tespiti ve tescili davası açmak suretiyle acele kamulaştırma yoluna gidecektir. Bu davada mahkeme bir nevi tespit makamı rolü üstlenmekte olup dava sonucunda bilirkişilerce ilgili taşınmazın maddi değeri tespit edilecek olup belirlenen bedelin ödenmesi sonucunda taşınmaz idare adına tescil edilecektir.
Acele kamulaştırmada, kamulaştırma için gerekli işlemler aciliyet sebebiyle kamulaştırma işleminden sonraya bırakılmaktadır ancak kamulaştırma bedelinin ödenmesi bunun istisnasıdır. Kanun, acele kamulaştırmanın ancak bedelinin öncesinde ödenmek suretiyle gerçekleştirileceğini öngörmüştür. Bu da mülkiyet hakkına verilen önemi göstermektedir.
Acele kamulaştırmada süreç, idarenin taşınmaz bedeli tespit ve tescil kısaca acele kamulaştırma davası açması ve bu dava sonucunda ilgili mahkemece bilirkişiler tarafından taşınmazın bedelinin belirlenmesi ve belirlenen bu bedelin idare tarafından taşınmaz malikine ödenmesinin sağlanması ve sonrasında taşınmazın idare adına tescilinin gerçekleştirilmesi şeklinde ilerlemektedir.
Acele kamulaştırma idare tarafından kanunda belirtilmiş olan hallerde kanunda belirtilmiş usule uygun olarak gerçekleştirilir.
Acele kamulaştırma yetkisi idarenin her organına verilmemiştir. Bu konuda yetki sadece Bakanlar Kurulu’na ait olup devredilememektedir.
Taşınmazları Acele Kamulaştırma İle Kamulaştırılan Kişilerin Bu İşleme Karşı Başvurabilecekleri Hukuki Yollar Nelerdir ve Bunlar Bir Süreye Tabi Midir?
Yargıtay 5. Hukuk Dairesi’nin kararına göre:
“Acele el koyma kararından sonra 6 aylık makul süre içinde bedel tespiti ve tescil davası açılmaz ise; taşınmaz malikinin kamulaştırmasız el atma davası açma hakkı vardır” konuya ilişkin “kamulaştırmasız el atma davası” makalemizi inceleyebilirsiniz.
Bu karar uyarınca eğer idare, acele el koyma kararından itibaren 6 ay içinde usulüne uygun bir şekilde bedel tespiti ve tescili davası açıp mahkemece tespit edilen değeri taşınmaz malikine ödemezse taşınmaz maliki kamulaştırmasız el atma davası açma yoluyla hakkını arayabilecektir.
Acele Kamulaştırma davalarında yetkili mahkemeler Asliye Hukuk Mahkemeleri olup davaya bakacak mahkeme kamulaştırılacak gayrimenkulün bulunduğu yerin Asliye Hukuk Mahkemesidir. Acele kamulaştırma davalarında mahkemenin görevi ise kanunda belirtildiği gibi ilgili taşınmazın değerini belirlemek ve bu değerin idare tarafından taşınmaz malikine ödenmesini sağlamaktır. [/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]