Ağır Ceza Mahkemesinin Görev ve Yetkileri

Ağır Ceza Mahkemesinin Görev ve Yetkileri kanunda bu mahkeme ceza davalarının ilgili kanunda yer alan şekliyle ceza kriterleri bakımından en ağır olanlarına bakmakla görevli mahkemedir.

Ağır ceza mahkemelerinin görevleri 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanunun 12.maddesinde düzenlenmiştir.

Ağır Ceza Mahkemelerin Görevleri ve Baktığı Davalar

Yasaların ayrıca görevli kıldığı diğer hâller saklı kalmak üzere;

• Yağma (m. 148),
• İrtikâp (m. 250/1 ve 2),
• Resmî belgede sahtecilik (m. 204/2),
• Nitelikli dolandırıcılık (m. 158),
• Hileli iflâs (m. 161),
• Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu (md. 87/4),
• Kasten adam öldürme (m. 81, 82),
• Zimmet suçu (TCK md. 247),
• Rüşvet suçu (TCK md. 252),
• Hileli iflas suçu (TCK m. 161),
• Devletin güvenliğine karşı işlenen suçlar,
• 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun kapsamına giren suçlar dolayısıyla açılan davalar,
• Ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlarla(Cinsel istismar, cinsel saldırı, uyuşturucu mal imal ve ticareti vb) ilgili dava ve işlere bakmakla ağır ceza mahkemeleri görevlidir.

Anayasa mahkemesinin ve Yargıtay’ın yargılamasına ilişkin hükümler ile birlikte çocuklara mahsus takibat hükümleri saklıdır.

Bir husus üzerinde durmak gerekir ki;

5235 sayılı kanunun 14.maddesin de mahkemelerin görevlerinin belirlenmesinde ağırlaştırıcı ya da hafifletici nedenler gözetilmeksizin kanunda yer alan suçun cezasının üst sınırı göz önünde bulundurulur kısacası yukarıda belirtilen suçların ceza üst sınırı onları ağır ceza mahkemesinin yetki alanına sokar.

Ağır Ceza Mahkemesinde Yetki

Ağır ceza mahkemesinde bir başkan ve yeteri kadar üye bulunur. İş durumunun gerekli kıldığı yerlerde ceza mahkemelerinin birden fazla dairesi oluşturulabilir. Bu daireler numaralandırılır.

Ceza mahkemeleri coğrafi şartlar, iş yoğunlukları ve gelen talepler ardından Hakimler ve Savcılar kurulunun görüşü alınarak Adalet Bakanlığı tarafından tespit edilen ilçelerde kurulabilir.

Ağır ceza mahkemesinin yargı çevresi il veya ilçe sınırlarına bakılmaksızın Adalet Bakanlığının önerisi üzerine Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenir.

Ağır Ceza Mahkemesinde Dava Açma

Buradaki ayrım şikayete tabii olma veyahut olmama ayrımıdır. Şikayete tabii suçlarda kendiliğinden dava açılmaz. Şikayete tabii olmayan davalarda ise savcılık tarafından kendiliğinden değerlendirilebilir.

Eğer savcı şikayete tabii olmayan hallerde suç kanaatine süreci işlettikten ve deliller toplandıktan sonra ulaşırsa ceza davası açar. Yeterli şüphenin savcılık nezdinde oluşmadığı hallerde ise takipsizlik kararı verilir.

İddianamenin kabulü ve iadesi süreci 15 günlük süreye tabiidir. Kabul edilirse hazırlık işlemleri yürütülür,  taraflar duruşmaya davet edilirler. İddianamenin kabulüne kadar olan soruşturma sürecinde mahkeme ceza muhakemesi kanununun ilgili maddelerinin kendisine verdiği yetkilerini kullanabilir.

• İletişimin tespiti, kayda alınması(kuvvetli şüphe halinde ve başka surette delil elde edilememesi halinde) ,
• Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi(kuvvetli şüphe halinde ve başka surette delil elde edilememesi halinde) ,
• Teknik araçlarla izleme(kuvvetli şüphe halinde ve başka surette delil elde edilememesi halinde) ,
• Taşınmazlara, hak ve alacaklara el koyma kararlarına ağır ceza mahkemesi oy birliğiyle karar verir.

Ağır Ceza Mahkemesinde Duruşma ve Karar aşaması

Daha önce bahsettiğimiz gibi mahkemede başkan ve yeteri kadar üye bulunur. Mahkeme 5235 sayılını kanunun 9.maddesinde belirtildiği üzere bir başkan ve 2 üye ile toplanır aşamaya gelinir.

Duruşmanın yapılmasının ardından karar aşamasında müzakere sürecine geçilir. Müzakere sürecinde ancak karara ve hükme katılacak hakimler yer alabilir.

Fakat Ceza muhakemesi kanunun 227/2 hükmüne göre mahkeme başkanı o sırada mahkemede staj yapmakta olan avukat, hakim adaylarının katılımına izin verebilir. Müzakere yolu ise şu şekilde işletilir. Başkan en kıdemsiz üyeden oyu alarak kendi oyuna gelir ve nihai sonuca ulaşılır.

Hükmün Gerekçesinde Olması Gereken Hususlar

Mahkûmiyet hükmünün gerekçesinde aşağıdaki hususlar gösterilir:

• İddia ve savunma makamının görüşleri
• Delillerin tahlili ve değerlendirilmesini takiben  hükümde yer alan veya reddedilen delillerin belirtilmesi ve hukuka aykırıysa açık olarak gösterilmesi.
• Heyet tarafından oluşturulan kanı çerçevesinde suç sabit görüldüyse Türk Ceza Kanunun ilgili maddeleri gereğince cezaya mahkumiyet yerine veya cezaya ek olarak güvenlik tedbirlerinin belirlenmesi.
• Ceza ertelendiyse, adli para cezasına çevrildiyse veya ek güvenlik tedbirleri uygulandıysa dayanakları bu istemler geri çevrildiyse reddin dayanağı belirtilir.

Beraat kararı verildiyse 223’üncü maddenin 2. Fıkrasındaki hallere dayandırılır bu haller ise:

• Yüklenen fiilin kanunda suç olarak tanımlanmamış olması,
• Yüklenen suçun sanık tarafından işlenmediğinin sabit olması,
• Yüklenen suç açısından failin kast veya taksirinin bulunmaması,
• Yüklenen suçun sanık tarafından işlenmesine rağmen, olayda bir hukuka uygunluk nedeninin bulunması,
• Yüklenen suçun sanık tarafından işlendiğinin sabit olmaması,

Halleridir ve varlıkları durumunda beraat kararı verilir. 223’üncü maddenin takip eden iki fıkrasında ise ceza verilmesine yer olmadığına karar verilir bu haller ise:

• Yüklenen suçla bağlantılı olarak yaş küçüklüğü, akıl hastalığı veya sağır ve dilsizlik hali ya da geçici nedenlerin bulunması,
• Yüklenen suçun hukuka aykırı fakat bağlayıcı emrin yerine getirilmesi suretiyle veya zorunluluk hali ya da cebir veya tehdit etkisiyle işlenmesi,
• Meşru savunmada sınırın heyecan, korku ve telaş nedeniyle aşılması,
• Kusurluluğu ortadan kaldıran hataya düşülmesi,

Hallerinde, kusur yokluğu nedeniyle ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir.

İşlenen fiilin suç olma özelliğini devam ettirmesine rağmen;

• Etkin pişmanlık,
• Şahsî cezasızlık sebebinin varlığı,
• Karşılıklı hakaret,
• İşlenen fiilin haksızlık içeriğinin azlığı,

Gibi sebeplerle faile ceza tayin edilmediği takdirde, ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir.

Ağır Ceza Mahkemelerinin Kararlarına İtiraz ve İstinaf Yolu

Kanunen itiraz aynı derece bir mahkemenin incelemesine tabiidir. Ağır ceza mahkemesinin bulunduğu bölgede daire sayısı birden çok ise izleyen daireye(5’inci dairedeyse 6’ncı daireye) aittir. Fakat söz konusu son daireyse birinci daireye döner. Bölgede tek daire söz konusuysa en yakın yer ağır cezaya aittir.

İtiraz da süreler ise öğrenmeyi takiben 7 gün içinde mercie verilecek dilekçe veya tutanağa geçirilmek suretiyle zabıt kâtibine yapılacak beyana tabiidir. Hakim veya mahkeme yerinde görürlerse kararlar düzeltilir fakat yerinde görülmezse en çok 3 gün içinde yetkili mahkemeye gönderilir.

İstinaf süreci ise ağır ceza kararlarının üst dereceli istinaf mahkemesi tarafından denetlenmesidir. Şartlar oluşursa başvuru yoluna gidilebilir.(süre 7 gün)

Fakat 15 seneyi aşan cezalar mahkeme tarafından re’sen incelemeye tabi tutulur.

Ancak;

• 3000 tl ve daha az para cezalarında,
• Üst sınırı 500 günün geçmeyen adli para cezasını gerektiren beraat hükümlerine,
• Kanunlarda kesin olduğu yazılan hükümlere, istinaf başvurusu yapılamaz

Ağır Ceza Mahkemesinin Kararlarının Kesinleşmesi

Bir kararın aleyhinde gidilebilecek kanun yolu var ise bu kararlar kesinleşmiş kararlar sayılmazlar. Doğal olarak istinaf ve temyiz süreci tamamlandıktan sonra veya bu başvurular reddedildikten sonra kararlar kesinleşmiş sayılırlar.