Bebekler için en uygun besin kaynağı önemli besin öğelerini içeren, bağışıklığını güçlendiren, beyin ve beden gelişimini sağlayan anne sütüdür. En uygun beslenme şekli ise emzirmedir. Ancak anne sütü her zaman emzirme ile sağlanamayabilir. Prematüre gebeliklerde, meme ucu yarası olduğunda, meme reddi ile karşılaşıldığında, emzirmek için uygun ortam bulunamadığında ya da iş hayatına geçildiğinde süt sağma sık sık tercih edilen bir yöntem olmaktadır. Anne sütünün sağılması ve saklanması sırasında dikkat edilmesi gereken noktalara özen göstermek hem anne hem de bebek sağlığı açısından önemlidir.
Anne sütünün sağılması için elle, manuel pompa (elle çalışan süt pompaları) ya da elektrikli pompa olarak çeşitli yöntemler bulunur. Yapılan araştırmalar hangi yöntemin daha iyi olduğu konusunda kanıt sunmamaktadır. Hijyenik koşullara dikkat edildiği ve pompa cihazının yönergelerine dikkat edildiği takdirde her sağma yöntemi tercih edilebilir.
Süt sağma işlemine başlanmadan önce süt akışını kolaylaştırmak için oksitosin (süt salınma refleksi) uyarılmalıdır. Bu refleksi uyarmak için; memeye sıcak havlu koymak, memeye ılık uygulama yapmak, hafif masaj yapmak veya bebeğin yanında bulunmak, bebeğin fotoğrafına bakmak etkili olacaktır.
Süt sağma sıklığı günde en az 6 kez ve biri gece olmak üzere 8-12 arasında değişebilir. Çalışan annelerin ise işe gitmeden önce ve çalışma süresince üç saatte bir sağmaları önerilmektedir.
El ile süt sağma tekniğinde; eller yıkanıp meme ucu temiz bir bezle silindikten sonra başparmak ve işaret parmağı C şeklinde memeye yerleştirilir. Parmaklar ile önce göğüs kafesine doğru bastırılır sonrasında ise parmaklar aynı anda bastırılıp bırakılarak süt sağmaya devam edilir. Bu esnada meme ucu sıkılmamalı, parmaklar memeye sürtülmemelidir. Süt akışı yavaşladığında ise parmakların yönü değiştirilerek işleme devam edilir.
Elektrikli pompa ile süt sağma yönteminde pompalar günlük olarak değiştirilmeli ve sütün biriktirildiği kaplar steril olmalıdır. Süt sağma süresi yaklaşık 15 dakika olup sütün gelmediği durumlarda iki dakikadır. Elektrikli pompaların bazıları bebeğin doğal emme ritmini taklit edecek şekilde otomatik ayarlıdır ancak değil ise doğal ritme uygun hız ve basınç ayarlanmalıdır. Bebekler emzirmenin başında memeyi uyarmak için düşük basınç ile emmeye başlarlar. Sonrasında ise yüksek basınçla emmeye devam ederler. Bu nedenle elektrikli pompa başlangıçta yüksek hız (60 siklus/dk) ve düşük basınçla(30-40 mmHg) ayarlanabilir. Süt akışı başladıktan veya iki dakika sonra ise hızı yavaşlatılır (30-40 siklus) ve annenin kendini rahat hissedeceği şekilde basınç artırılır. Meme ucu hasarı gelişmemesi için 250 mmHg basınç geçilmemelidir. Süt akımı azaldığında ise memeyi uyarmak için pompanın siklusu arttırılabilir.
Süt sağma işleminden sonra sütün sterilliğini kaybetmemesi ve bebeğe zararlı bakteriler geçmemesi için süt saklama koşullarına dikkat etmek oldukça önemlidir.
Sağlıkla geçireceğiniz bir emzirme dönemi dilerim.
Canan Aydın
Hemşire / Emzirme Danışmanı.
Eglash A, Simon Li, and The Academy of Breastfeeding Medicine. ABM Clinical Protocol #8: Human Milk Storage Information for Home Use for Full-Term Infants, Revised 2017. Breastfeed Med 2017; 12: 390-95.
Becker, G. E., Smith, H. A., & Cooney, F. (2016). Methods of milk expression for lactating women. Cochrane database of systematic reviews.
Bilgen, H., Kültürsay, N., & Türkyılmaz, C. (2018). Türk Neonatoloji Derneği sağlıklı term bebeğin beslenmesi rehberi. Türk Pediatri Arşivi, 53(Supp: 1), 128-137.