Anomi – Emile Durkheim

ANOMİ

EMİLE DURKHEİM (1858-1917):

Emile Durkheim sosyolojinin kurucu babalarındandır.
Babası Musevi bir dini liderdi. Durkheım’ın da babası gibi musevi olması beklenirken o Katolikliğe geçti.
Almanya’da kaldığı dönemde sadece Cumhuriyetçilerin fikirlerinden değil, sosyal bilimler ve fizyolojideki gelişmelerden de etkilendi.
Özellikle sosyolojiyi bağımsız akademik bir disiplin haline getirmeye çalışmıştır. Sosyolojideki ilk kürsü sahibidir.
Modern sosyolojideki temel perspektiflerden birinin,yapısal islevselciliğin kurulmasında katkısı vardır.
Ziya Gökalp de Durkheim’in fikirlerinden istifade etmiştir.
Durkheim’ın en ünlü çalışmalarından birisi, intiharın çözümlenmesine yöneliktir.İntihar,aşırı bir kişisel mutsutsuzluğun sonucu olan ,bütünüyle kişisel bir edim gibi görünmektedir.Durkheim,toplumsal etkenlerin intihar davranışı üzerinde temel bir etkide bulunduğunu ileri sürmektedir.ANOMİ ise bu etkilerden birisidir.İntihar oranları,yıldan yıla düzenli kalıplar ortaya koymaktadır;bu kalıplarda sosyolojik olarak açıklanmalıdır.
Durkheim’da Comte gibi toplum yaşamını,doğal dünyayı inceleyen bilginlerin sahip olduğu aynı nesnellikle incelenmesi gerektiğine inanır.
Durkheim’ın pekçok konuda yazıları vardır.Ele aldığı ana temalardan üçü ise şunlardır:
Deneysel bir bilim olarak sosyolojinin önemi
Bireyin ortaya çıkışı ile yeni bir toplumsal düzenin biçimlenmesi
Toplumdaki ahlaki yetkenin kaynakları ile niteliği.

Durkheim’ın temel çalışmaları şunlardır:

Toplumda İşbölümü
Sosyolojik Yönetimin Kuralları
İntihar: Sosyolojik Bir Araştırma
Dinsel Hayatın İlksel Biçimleri.

FİKİR

Fransız sosyolog olan Durkheim, bilinmeyen, görünmeyen, görülemez bir anomi kavramı geliştirdi. Bu kavram modern kent toplumunda çoğu bireyin kitleler ortasında hissettiği anonimlik duygusunu yansıtır.

Durkheim, toplumu birbirinden bağımsız bireyler topluluğu değil, bizzat bir kendilik olarak gören işlevselci bir toplum teorisi geliştirir. Böyle olmakla beraber toplum, bağımsız bir parçalar sisteminden oluşan diğer organizmalar gibi işler. Bu parçaları bir arada tutan şey ise, temel bir değerler sistemi, ahlaki konsensüs veya kollektif bilince dayanan, normlar adı verilen bir kılavuzdur. Bu normlar, kollektif bilinç toplumun kendi bireylerini kontrol altına alıp yönlendirmesi açısından önemlidir. İnsanların istekleri sınırsız ve doyurulmaz olduğu için ,bir toplumsal düzenin var olabilmesi için bunların kontrol altında tutulması gerekir. Durkheim’a göre ,bireyin istekleri ile toplumun düzen ve kontrol ihtiyaçları arasında temel bir çatışma ve gerilim her zaman var olacaktır.

Durheim’ın anomi olarak adlandırdığı şey; normların yokluğu veya toplumun temel değerleri üzerinde olan önemli bir çatışmadır. Bu çatışma daha çok dönüşüm dönemlerinde ortaya çıkar.

İlişkilerin kişisel olduğu ve sınırlı bir işbölümüne sahip küçük geleneksel toplumlarda, toplumun değer ve normları üzerinde bireylern hakları ve ayrıcalıklarının belirlenmesi ve kabulü konusunda genel bir konsensüs sağlamak kolaydır.Özelliklede bu küçük geleneksel toplumlarda dinin ahlaki otoritesi destekleniyorsa bu daha da kolaylaşır. Böyle olduğunda herkes yerini bilir.

Fakat ilişkilerin kişisel olmaktan çıktığı, toplumların mekanik dayanışmasından iş bölümünün oldukça geliştiği ve sanayi toplumlarının organik dayanışmaya geçişi sırasında bireyler üzerindeki sosyal kontrol azalır.

Durkheim’ın yaşadığı dönemde, toplumun ahlaki dokusunu bozan, geleneksel toplumları yıkan siyasal devrimler yaşanmış ve sanayileşme ortaya çıkmıştır. 19.yy’da meydana gelen sanayileşmeyle beraber, köylerindeki geleneksel köklerini, aile ve akraba çevresini bırakıp kentlere gelen bireyler kendilerini soyutlanmış ve yalnız hissettiler. Durkheim’a göre bu durum oldukça önemli boyutlarda toplumsal düzensizlik potansiyeli taşımaktaydı.

Durkheim ile ortaya çıkan Anominin kelime anlamı: normsuzluktur.

Anomi;

Toplumların ruhunun, değerlerinin yozlaşmasıdır.
Sosyal kontroller zayıfladığında, ahlaki ve siyasal kısıtlamalar ortadan kalktığında kendini gösterir ve özellikle sanayileşme ve kentleşme gibi hızlı toplumsal değişme dönemlerinde, geleneksel normların işlemediği veya ortadan kalktığı durumlarda yaygındır.
Anomi bir düzensizlik durumu, sınırlandırılmamış bireyciliğin gemlenememesi nedeniyle sosyal kontroller ve toplumsal düzenin işlemez hale gelmesidir.

Durkheim ‘anomi’nin çözümü veya tedavisi için şu özellikleri taşıyan meslek birliklerinin gelişiminde görür :

-Bireyleri toplumsal gruplar ve kollektif değerler içinde birleştirebilen

-İnsanların mantıken neler bekleneyebilecekleri konusunda yeni bir konsensüs oluşturabilen.

Bu tür birlikler devletle işbirliği yapmaya uygun olacaklar ve böylece büyük ölçüde ‘toplumu birey içinde’ yeniden kuracak bir bağlılık ve vizyona sahip yeni bir yurttaşlık düzeni ve sınai ahkakı düzen kurmaya çalışacaklar.

Durheim’a göre, normal sağlıklı bir toplum uyum içinde bir toplumdur: sağlıksız veya hastalıklı toplum doğrular ve yanlışlar konusunda güçlü bir ahlaki konsensüsten yoksundur ve bu yüzden anarşiye düşmesi ve yıkılması ihtimali yüksektir. Bu yüzden o, anomiyi büyük ölçüde temel bir pataloji geleneksel bağlar ve değerlerin zayıflamasının ve bireyciliğin ortaklaşa veya toplumsal sorumlulukların üstüne çıkışının yarattığı bir toplumsal hastalık olarak kabul eder.

Kavram Martin Slattery’in, (2007, Sosyolojide Temel Fikirler, Çev. Ümit Tatlıcan, Sentez Yay: Bursa) kitabından özetlenmiştir.

Hazırlayan : Sema Çınar