Yaygın olan uygulamaya göre, dosya masrafının iadesini talep eden tüketiciler, öncelikle kredi çekilen bankaya başvuru yapmaktadır. İlk olarak, kredi çekilen bankadan, dosya masraflarının ayrıntılı bir dökümünün verilmesi talep edilmelidir. Bankadan ayrıntılı dökümlerde yer alınması akabinde, haksız bedellerin iadesi için bankaya yazılı olarak başvuru yapılmalıdır. İspat kolaylığı açısından en geçerli başvuru yolu, iadeli taahhütlü posta ile veya noter aracılığı ile ihtarname keşide edilmesidir.
Bankalar, dosya masraflarının iadesine ilişkin başvuru ve talepleri genel olarak kabul etmeyerek ödemeden kaçınmaktadırlar. Yapılan başvurunun banka tarafından reddedilmesi halinde, yargı yoluna başvurulması gerekir.
Her il ve ilçe merkezinde valilik ve kaymakamlıklarda toplanan, Tüketici Hakem Heyetinin görevi, tüketicinin sorunlarını karar bağlamaktadır. Tüketici uyuşmazlıklarının belli bir parasal sınırın altında kalması halinde, Tüketici Mahkemesine başvurmadan önce Tüketici Hakem Heyetine başvurmak zorunludur. Bahse konu parasal sınır, 2022 yılı için 15.430 TL’dir. Bu değerin üstündeki uyuşmazlıklara karşı Tüketici Hakem Heyetine başvurulması mümkün olmayıp, doğrudan Tüketici Mahkemesinde dava açılması gerekir.
Büyükşehir statüsünde olan illerde değeri 10 bin 280 liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda ilçe tüketici hakem heyetleri tüketici uyuşmazlıklarına bakmakla görevlidir.
Büyükşehir statüsünde olan illerde değeri 10 bin 280 ile 15 bin 430 lira arasındaki uyuşmazlıklarda il tüketici hakem heyetleri tüketici uyuşmazlıklarına bakmakla görevlidir.
Büyükşehir statüsünde olmayan illerin merkezlerinde ve bağlı ilçelerde değeri 15 bin 430 liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda il tüketici hakem heyetleri tüketici uyuşmazlıklarına bakmakla görevlidir.
Yukarıda bahsedilen 2022 yılı için belirlenen parasal sınırlara buradan da ulaşabilirsiniz.
Tüketici Hakem Heyetleri Yönetmeliği ’nin 7.maddesinde hangi hakem heyetinin yetkili olduğu hususu düzenlenmiştir. Buna göre, tüketicinin ikametgâh adresinin bulunduğu yer hakem heyeti ya da kredi alınan bankanın merkez veya şubesinin bulunduğu yer hakem heyeti yetkili olacaktır.
Heyetin verdiği karar, ilam niteliğinde olduğundan, heyet tarafından verilen bu kararın icra takibine konulması mümkündür.
Günümüzde tüketici kredisini veren kuruluşlar banka veya finans kurumlarıdır. Bankalar, uygulamada tüketici kredilerini ilgililere sağlarken bu kredilerin yanında “dosya açma ücreti, kredi açma ücreti, işlem masrafı” gibi kalemler talep etmektedir. Bankalar söz konusu işlem masraflarının dayanağı olarak da kendileriyle ilgilileri arasında yapılmış olan sözleşmeleri göstermektedir. Ancak TKHK’ya 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu na (“TKHK”) göre tüketici tarafından işlem masrafı ödenmesine ilişkin sözleşme hükümleri haksız şart niteliğindedir. TKHK 5/II’ye göre tüketiciyle akdedilen sözleşmelerde yer alan ve taraflarca müzakere edilmeyen haksız şartlar kesin olarak hükümsüzdür.
Tüketici kredisi alan kişiler, Banka’nın önceden hazırlamış olduğu detaylı ve uzun birtakım genel işlem şartlarını içeren kredi sözleşmelerine taraf olmakta ve sözleşmelerin hükümlerini değil müzakere edebilmek, gereğince inceleme şansına dahi sahip olmamaktadır. Sözleşmeyi düzenleyen, sözleşmesel şartın müzakere edildiğini iddia ediyorsa bunu ispatla yükümlüdür. Uygulamada “tüketici kredisi”, “dosya masrafı” gibi sözleşmede yer alan haksız şartların müzakere edilmemesi sebebiyle söz konusu kalemler bankalardan tahsil edilebilmektedir.
Yargıtay’ın da tüketici kredisini konu alan içtihatlarında belirttiği üzere “…banka, sadece kredinin verilmesi için zorunlu olan masrafları tüketiciden isteyebilir.”[3] ve yine söz konusu masrafın zorunlu olup olmadığına dair ispat yükü bankaya düşmektedir[4].
Talepte bulunmak için zamanaşımı süresine ilişkin olarak Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2010/13-93 E. sayılı kararına göre “sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlığın; sebepsiz zenginleşme kurallarına göre değil, sözleşme hukuku çerçevesinde çözümlenmesi gerektiği kuşkusuzdur”. Buna göre tüketici kredilerinden alınan dosya masraflarının 10 yıllık zamanaşımına tabi olacağı kararlaştırılmıştır.
Bankanın kendi çalışanı tarafından yapılan ipotek tesis veya ekspertiz ücretleri
Banka dosya masrafı iadesine ilişkin parasal sınır yıllara göre değişiklik arzetmektedir. 28.05.2014 tarihinde yürürlüğe giren Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun ile parasal sınır yeniden belirlenmiştir. Yürürlüğe giren Yeni kanuna göre; 2.000,00TL’ye kadar olan masraflar için İlçe Tüketici Hakem Heyetine başvurulmalı, 2.000,00-TL ile 3.000,00-TL arası dosya masrafları için İl Tüketici Hakem Heyetlerine başvurulmalı, 3.000,00-TL üzeri olan dosya masrafları için ise Tüketici Mahkemelerinde dava yoluna gidilmesi gerekmektedir. Tüketici Mahkemelerinin olmadığı illerde ile Tüketici Mahkemesi Sıfatı ile Asliye Hukuk Mahkemelerinde başvurulmalıdır.
Bu konu hakkında benzer makaleler için tıklayın