4721 sayılı Medeni Kanun a göre boşanma davası iki şekilde açılabilir:
Anlaşmalı boşanma davası, makalemizde ayrıntılarıyla açıklanacağı üzere, her iki tarafın boşanmanın tüm sonuçları hakkında anlaşarak evlilik birliğini sona erdirdiği dava türüdür.
Çekişmeli boşanma davası ise, taraflar arasında boşanmada hangi tarafın kusurlu olduğu, maddi ve manevi tazminat, nafaka, velayet, ev eşyalarının paylaşımı vb. gibi konularda belli bir çekişmenin yaşandığı bir dava türüdür. Çekişmeli boşanma davası, genel veya özel boşanma sebepleri olmak üzere iki kategorik sebebe dayanılarak açılabilir:
Özel boşanma sebepleri ile genel boşanma sebepleri farklı hukuki sonuçlar doğurur. Bir evlilikte özel boşanma sebepleri varsa, davacı, karşı tarafın kusurlu olup olmadığını ispatlamak zorunda değildir, yalnızca özel bir boşanma sebebi olduğunu ispatlaması yeterlidir. Halbuki genel boşanma sebepleri varsa boşanma kararı verilebilmesi için hem davacı hem de davalı birbirinin kusurunu ispatlamak zorundadır.
Boşanma sebeplerinde gidilen ikili ayrımda genel boşanma sebepleri, Yargıtay ve kanunda birçok çeşitte belirtilmiştir ve evlilik birliğinin temelden sarsılması çatısı altında toplanmıştır. Buna göre;
Genel boşanma sebeplerinden olan evlilik birliğinin temelden sarsılması için, evliliğin eşler açısından artık sürdürülemez olması gerekmektedir. Evlilik birliği en az bir eş açısından bir ya da birkaç nedenden dolayı sarsılmış olmalıdır. Bu neden eğer özel boşanma sebepleri başlığı altında belirtilen hususlardan birisi değilse yalnızca evlilik birliğinin temelden sarsılması dayanak gösterilerek boşanma davası açılabilecektir.
Genel boşanma sebeplerine dayandırılarak açılacak bir davada itiraz ise yalnızca kusur ile orantılı olarak gündeme gelebilir. Daha açık bir ifadeyle davacının kusuru davalıya oranla daha ağır ise davalının itiraz hakkı doğacaktır. Fakat itiraz iki durumda dikkate alınmaz. Bunlar; çocukların ve davalının artık korunmasını gerektirecek bir menfaatinin kalmaması ve kullanılan itirazın kötü niyetle kullanılmış olması. Unutmamak gerekir ki boşanma davasında yapılan itirazlar neticesinde dava, çekişmeli boşanma davası olacaktır.
Evlilik birliğinin temelden sarsılmasını gerektirecek olaylar kanunda belirtilmemiştir. Fakat geçmiş Yargıtay kararları incelendiği zaman boşanma sebepleri olarak belirtilen durumları görebilmekteyiz. Bunlara birkaç örnek vermek gerekirse;
Ve buna benzer örnekler için Yargıtay kararlarını incelemek gerekmektedir.
Boşanma sebeplerinden birisine dayandırılarak açılan bir dava, mahkeme tarafından reddedilirse ve kararın kesinleşmesinin üzerinden 3 yıl geçmesine rağmen evlilik birliği tam anlamı ile kurulamamışsa, açılacak yeni boşanma davasında tekrardan araştırma yapılmasına gerek yoktur. Mahkeme tarafından evlilik birliğinin temelden sarsılmasına kanaat getirilmiş olacaktır. Eşlerden birisinin istemi üzerine mahkeme boşanmayı gerçekleştirecektir. Boşanma gerçekleştikten sonra ise kadının beklemesi gereken iddet süresi bulunmaktadır.
Boşanma davası yargılaması, aşağıdaki kurallar saklı kalmak üzere Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa tâbidir:
Hakim, boşanma veya ayrılık davasının dayandığı olguların varlığına vicdanen kanaat getirmedikçe, bunları ispatlanmış sayamaz.
Hakim, bu olgular hakkında gerek re’sen, gerek istem üzerine taraflara yemin öneremez.
Tarafların bu konudaki her türlü ikrarları, hakimi bağlamaz.
Hakim, kanıtları serbestçe takdir eder.
Boşanma veya ayrılığın fer’î sonuçlarına ilişkin anlaşmalar, hakim tarafından onaylanmadıkça geçerli olmaz.
Hakim, taraflardan birinin istemi üzerine duruşmanın gizli yapılmasına karar verebilir.
Boşanma ve ayrılık davalarında yetkili mahkeme; eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesi veya davadan önce son altı aydan beri eşlerin birlikte oturduğu yer mahkemesidir. Yetkili mahkemelerden birini seçme hakkı davacıya aittir.
Boşanma davasında yetki, kesin yetki olmadığından, yetki itirazı olmadığı sürece mahkeme tarafından yetkili olup olmadığı hususu değerlendirilmez. Davalı tarafından süresinde ve usulüne uygun olarak yapılmış bir yetki itirazı varsa, mahkeme yetkili olup olmadığını değerlendirilecektir.
Bu konu hakkında benzer makaleler için tıklayın