Hep çok merak etmişimdir. Bu tip şirketlerin kurucuları şirketlerini kurduklarında, acaba bu kadar uzun süreyle yaşamlarını sürdüreceklerini ve bu kadar büyük işlere imza atacaklarını hayal etmişler midir?
Thomas Cook, turizm amaçlı ilk turunu yaptığında Osmanlı İmparatorluğu henüz varlığını sürdürüyordu. Dünya savaşları henüz çıkmamıştı ki; İkinci Dünya Savaşı sonrası, şirket yine iflasın eşiğine gelmiş. Buna yazımın içinde bir yerlerde değineceğim.
Tüm dünyaya hizmet veren, 21.000 çalışanı, sayısız oteli, hava yolları ve dünya çapında yüzbinlerce müşterisi ile,bu sonradan çok uluslu olan şirket tarih sahnesinden 2019 yılı eylül ayında silinmeye başladı. Ne garip bir yıl bu 2019!
Eski bir baptist din adamı ve marangoz olan bir İngiliz. 1841 yılında bir festival nedeniyle Leicester kentine taşıdığı 571 yolcu ile turistik amaçlı ilk turu düzenleyen ve ilerleyen birkaç yıl içinde de bunu iş haline getirip, diğer işlerden kendini soyutlayan ön görüsü yüksek bir iş adamı.
Kurduğu işin bugünlere gelmesini bir kenara koyarsak, yeni bir iş alanı yaratarak o tarihten bugünlere kadar bu meslek dalından belki de milyonlarca insanın kazanç sağlamasına aracı olduğu için bence saygıyı gerçekten hakkediyor.
Don’t just book it, Thomas Cook it.
Aslında içeriden biri olmadığım için cevap vermem çok güç, ama belli birtakım izleri takip ederek yaşananların geçmiş yıllara dayandığı çıkarımını yapabiliyorum. Her dev organizasyon gibi Thomas Cook ‘da kendi içinde yozlaşmanın ve küreselleşen dünyanın verdiği sinyalleri takip edememenin azizliğine uğramış.
Şirket aslında ikinci dünya savaşından sonra, önce kamulaşır, daha sonra da özelleştirilir. Yani bugün baktığımızda Thomas Cook Travel’ın Cook ailesiyle pek bir alakası kalmamış durumda.
Özellikle milenyumun gelmesinden sonra İnternetin yaygınlaşması ve temelde İnterneti tek satış kanalı olarak kullanan organizasyonların artması (Bkz. AirBnB) ve şirketin buna ayak uyduramaması ve hantal kalması temel sorun gibi görünse de aslında bu işin kolayına kaçmak oluyor. Neden mi?
Bu kadar köklü ve güçlü bir firma ki kendisi Avrupa’nın 2. Büyük tur operatörü, doğru bir yapılanma ile daha mobil bir yapıya bürünebilirdi. Yani 560 ofis ve buna bağlı çalışan sayısını düşündüğünüzde sadece İnternet satışı yapan firmalarla bu anlamda baş etmek zaten başlı başına zor. İnternet’te gezinip konu ile ilgili araştırma yaptığımda gördüm ki, son yıllarda Thomas Cook‘u seçen müşterilerin yaş ortalaması 60 üstü. Bu da İnterneti etkin biçimde kullanamayan belli bir yaş üzerindeki insanların mecburiyetten bu ofislere başvurduğunu gözler önüne seriyor.
[ads1]
Bir de 2011 ‘de yaşadıkları talihsizlik var! Sene başında 2 sterlinden işlem gören şirket, ilerleyen dönemde co-operativ şirketiyle birleşerek büyür. Ama tam bu dönemde Arap baharı patlak verir. Şirketin faaliyet gösterdiği iki ülkedeki (Mısır ve Tunus) iç karışıklıklar nedeniyle iptal olan paket turların verdiği milyonlarca sterlin zarar, bir de bu dönemin getirisi petrol fiyatlarının fırlaması, uzak doğuda yaşanan sel felaketleri ve benzeri olaylar sonucu şirketin kolu kanadı kırılır. Öyle ki, 2 sterlin ’den işlem gören hisseleri 10,2 peni ’ye gerilemiş ki şirket ve hissedarlarına verdiği zararı gelin siz düşünün.
Şirket uzun yıllardır çeşitli taktiklerle varlığını sürdürmeye çalışırken şirketin üst düzeyinde yer alan yöneticilerin son 10 yıllık periyotta şirketten 30 milyon sterlin gibi ciddi bir rakamı ikramiye olarak kendilerine aldıkları konuşuluyor. Thomas’ın malı deniz yemeyen domuz misali 🙂 Çeşitli yayın organlarında İngiltere başbakanının ve durumdan zarar gören çeşitli hatırı sayılır kişilerin bu paraların iadesi için bir takım söylemleri var. Bakalım bu fahiş rakamları geri almayı başarabilecekler mi ?
Her yıl ülkemize bir milyondan fazla turist getiren şirketin batışı, Türk ekonomisini nasıl etkiler, bilinmez.. Ama birçok turizmcinin canını sıkacağı aşikar.
Toplam turist miktarının %3 – %6 gibi bir kısmının bu şirket vasıtasıyla geldiği açıklandı ki,bu çok ciddi bir rakam. Tam da ekonomik krizin ortasında yapılacak iş mi bu abi ya? Tabii ki bu açığı kapatacak bir başka tur operatörü çıkacaktır,ama ya geçmişe dönük alacaklar?
Marmaris, Bodrum, Alanya, Side, Kemer ve Fethiye gibi Türkiye’nin tatil merkezlerinde faaliyet gösteren yüzlerce otelin sezon içinde Thomas Cook kanalıyla gelen rezervasyonlarından doğan alacaklarını kim, nasıl tazmin edebilecek? Bence ilgili makamlar bu konu ile bir an önce ilgilenmeli, aksi taktirde 2020 yaz sezonunda kepenkleri kapatacak yüzlerce küçük ölçekli otel, turizmin kanayan yarası haline gelebilir. Zaten konu ile ilgili TÜROFED başkanı Osman Ayık bir açıklama yapmış. Açıklama aynen şöyle:
“İflastan etkilenecek çok sayıda işletme var. Bunlardan teker teker bilgi toplamaya çalışıyoruz. Biraz zaman alacak ama şu an bildiğimiz birkaç yüz milyon poundluk alacak çıkabilir.”
İngiliz hükümeti Thomas Cook ile yaptığı son kurtarma toplantısında talep edilen kurtarma paketini reddetmiş durumda ki, iflasın açıklanmasına neden olan konu da zaten tam olarak bu. Yani bu alacaklar şirketten bir şekilde tahsil edilemediği taktirde, İngiltere’nin borçların arkasında duracağını düşünmek hayalden öte bir durum değil. Ne diyelim, Allah Thomas Cook ile iş yapan otelcilere sabır versin.
Sonuç olarak Dünya ’nın ilk organize tur operatörü, Türkiye ile çalışan en eski tur operatörü (172 yıldır faaliyette) olan bu şirket geçtiğimiz günlerde Çin menşeli ortağının çabalarına rağmen iflasını açıkladı. Bugünden sonra Turizm’de dengeler nasıl şekillenir bilinmez ama orta ve uzun vadede sorunlar çözülene kadar, bu krizden etkilenip kepenk kapatan ve işsizlikteki bu sıkıntının üzerine başka sıkıntılar doğuracak bir süreç bizleri bekliyor.
Tatillerini bu şirket üzerinden organize eden ve iflasın açıklandığı günlerde hala tatilde olan 150.000 kişi olduğu açıklandı. İngiliz Hükumeti lütfedip bu kişileri ülkeye getirmek için operasyon başlattı. Tabi tatil planları yarıda kalan yüz binlerce insan mağduriyetlerini nasıl ve kimden tazmin edecek orası benim de merak ettiğim bir konu …
Umarım kısa zamanda sorunlar çözülür ve en az zararla bu kriz atlatılır ne diyeyim.
Vakit ayırıp okuduğunuz için teşekkür ederim ? Destek olmak için aşağıdaki paylaşım butonlarını kullanabilirsiniz… Sevgiyle kalın <3