Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Hak ve Alacaklarının Haczi Borçlunun mallarının haczedilmesini isteme aşamasına gelmiş alacaklı, borçlunun mallarının haczedilmesi gibi borçlunun 3. kişilerde bulunan borçluya ait mal, hak ve alacaklarının haczini isteyebilir. Borçlunun üçüncü kişilerdeki hak ve alacaklarının haczi İcra İflas Kanununun 89. maddesinde düzenlenmiştir.
Borçlunun üçüncü kişilerdeki hak ve alacakları üçüncü kişinin bunu iddia etmesi üzerine haczedilir. Ancak bunların üçüncü kişide gerçekten bulunup bulunmadığının tespiti gerekir.
Borçlunun üçüncü kişilerdeki hak ve alacaklarının haczine örnek olarak bankada parası bulunan borçlu için alacaklı, üçüncü kişi olarak bankaya karşı borçlunun parası için haciz talebinde bulunabilir.
Borçlunun üçüncü kişilerdeki hak ve alacaklarının haczi için bazı şartların gerçekleşmiş olması gerekir. Bu şartlar;
İcra müdürü, alacaklının talebi ile borçlunun bir alacağını haczedip, bunu haciz tutanağına geçirir ve borçluya bildirir. Borçlunun üçüncü kişilerdeki hak ve alacaklarını haczeden icra dairesi, üçüncü kişiye bir haciz ihbarnamesi gönderir. Bu birinci haciz ihbarnamesidir. Birinci haciz ihbarnamesi ile üçüncü kişiye takip borçlusunun kendisinden olan alacağına haciz konulduğu, artık borçlunun üçüncü kişilerdeki hak ve alacaklarının haczinde üçüncü kişinin borcunu ancak icra dairesine ödeyebileceği, takip borçlusuna borcu olmadığı iddiasında ise yedi gün içinde icra dairesine bildirmesi gerektiği bildirmez ise borcun zimmetinde sayılacağı bildirilir.
Haciz ihbarnamesi gerçek ya da tüzel kişilere yapılır. Haciz ihbarnamesi, borçlunun hak ve alacaklarının bulunabileceği bir tüzel kişinin veya müessesenin şubesine veya tüm şubelerini kapsayacak şekilde merkezine tebliğ edilir. Haciz ihbarnamesinin tebliğ edildiği merkez, tüm şubeleri veya birimlerini kapsayacak şekilde beyanda bulunmakla yükümlüdür.
Birinci haciz ihbarnamesi Üçüncü kişi yedi gün içinde bu haciz ihbarnamesine itiraz etmezse borç zimmetinde sayılır, yani borcu kendisinin ödeyeceğini kabul etmiş olur. Bunun üzerine icra dairesi üçüncü kişiye ikinci haciz ihbarnamesi gönderir.
İkinci haciz ihbarnamesi ile üçüncü kişiye yedi gün içinde birinci haciz ihbarnamesine itiraz etmediği için borcun zimmetinde sayıldığı bildirilir. Üçüncü kişinin ihbarnamenin kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde itiraz hakkı mevcuttur.
İkinci ihbarnameye süresi içinde itiraz etmeyen ve zimmetinde sayılan borcu icra dairesine ödemeyen üçüncü kişiye onbeş gün içinde icra dairesine ödemesi veya bu süre içerisinde menfi tespit davası açması aksi takdirde borcu ödemeye zorlanacağı üçüncü haciz ihbarnamesi ile bildirilir. Üçüncü kişi menfi tespit davası açmazsa borç geçerli olur ve icra dairesine ödenmesi gerekir. Ödemezse alacaklının talebi üzerine üçüncü kişinin zimmetinde sayılan borca yetecek kadar malı haczedilir, satılır ve elde edilen para ile takip alacaklısının alacağı ve takip giderleri ödenir.
Üçüncü kişi ihbarnamenin kendine tebliği tarihinden itibaren onbeş gün içinde icra takibinin yapıldığı veya yerleşim yerinin bulunduğu yer mahkemesinde, takip alacaklısına karşı, takip borçlusunun kendisinde böyle bir alacağının mevcut olmadığının tespiti için bir tespit davası açabilir.
Üçüncü kişi, onbeş gün içinde menfi tespit davasını açtığını gösteren mahkemeden alınmış bir belgeyi ihbarnamenin alındığı tarihten itibaren yirmi gün içinde icra dairesine vermeye mecburdur. İcra dairesi belgeyle birlikte menfi tespit davası sonucunda verilen kararın kesinleşmesine kadar, cebri icra işlemlerini durdurur.
Üçüncü kişi açtığı menfi tespit davasını kaybederse mahkeme üçüncü kişiyi aynı zamanda dava konusu alacağın yüzde yirmisinden aşağı olmamak üzere bir tazminata da mahkum eder. Davayı kaybeden üçüncü kişi, zimmetinde sayılan borcu ve mahkum edildiği tazminatı icra dairesine ödemek zorundadır yoksa malları haczedilir, satılır ve elde edilen paradan alacaklının alacağı ve tazminatı ödenir. Üçüncü kişi menfi tespit davasını kazanırsa, zimmetinde sayılan borcu ödemekten kurtulur.
Üçüncü kişi itiraz için gecikmiş yani yedi günlük süreyi aşmış ise icra mahkemesine gecikmiş itirazda bulunabilir. İcra mahkemesi üçüncü kişinin gecikme nedenini uygun bulursa itirazın süresi içinde yapılmış olduğuna karar verir.
Üçüncü kişi birinci ve ikinci haciz ihbarnamesine itiraz edebilir. Üçüncü kişi itirazında;
İddiasıyla haciz ihbarnamesinin kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde icra dairesine yazılı veya sözlü olarak bildirilir. Bunun için harç yoktur ve resmi şekle tabi değildir
Üçüncü kişi haciz ihbarnamesine itiraz etmesine gerçeğe aykırı olarak itiraz etmişse alacaklı icra mahkemesine başvurarak üçüncü kişinin beyanının gerçeğe uygun olmadığını ispat edebilir. Alacaklı bunun için icra mahkemesinde üçüncü kişiye karşı ceza davası açar. Alacaklı ceza davasında karar verilmesini isteyeceği hususlar şunlardır;
Her hâlde üçüncü şahıs, borçlu ile kötü niyetli alacaklıya karşı dava açarak ödemek zorunda kaldığı paranın veya teslim ettiği malın iadesini isteyebilir.
İki kişi arasında mevcut olan bir hukuki ilişkiye dayanan henüz doğmamış ancak ileride doğması muhtemel olan alacaklara müstakbel alacak denir. Müstakbel alacağın bulunması için bir hukuki temel ilişkinin mevcut olması ve bu hukuki ilişkiden doğan alacağın cinsinin ve borçlusunun belli olması gerekir.
Takip borçlusu ile 3. kişi arasında mevcut olan bir hukuki ilişkiye dayanarak ileride doğması beklenen muhtemel alacak şu an haczedilebilir. Örnek olarak banka ile borçlu arasında mevcut bir temel ilişki vardır.Takip borçlusunun bankada mevcut olan bir hesabına bundan sonra yatırılacak olan paralara haciz konulabilir.
Borçlunun maaş veya ücretinin haczinden kasıt devlet işlerinde veya özel işyerlerinde çalışan borçlu memur veya işçilerin maaş ve ücretidir. Borçlunun maaş veya ücreti haczedilince icra dairesi, borçlunun yanında çalıştığı işverene durumu bir yazı ile bildirir.
Bildiride borçlunun ücretinin belirlenen kısmının haczedildiği, borçlunun ücret miktarının en geç bir hafta içerisinde icra dairesine bildirilmesi ve borç bitinceye kadar icra dairesinin bildirisine göre ücret miktarının borçlunun ücretinden kesilip, icra dairesine gönderilmesi işverene ihtar olunur.
Borçlunun üçüncü kişilerdeki hak ve alacaklarının haczi konusunda belirtilen süreleri kaçırmamak ve hak kaybına uğramamak adına Farah Hukuk bürosuyla iletişime geçebilirsiniz.