Boşanma Davalarında Nafaka ve Nafaka Miktarının Belirlenmesi konusu Boşanma sürecinde olan eşlerin nafakanın tanımı ve boşanma dönemi ve sonrasındaki miktarını belirlenmesini belirlemekte fayda vardır.
Nafaka sözlük anlamı olarak, bir kimsenin geçindirmekle, bakıp gözetmekle yükümlü bulunduğu kimseye ya da kimselere, mahkeme kararıyla verdiği aylık olarak nitelendirilir. Medeni Kanun açısından ise nafakayı aile fertlerinin maddi ve sosyal ihtiyaçlarının temini amacıyla sarf edilen masraflar olarak kabul görür.
Nafaka eşlerden birinin ekonomik durumunun diğer eşe göre oransız şekilde olduğu hallerde, diğer eşin ekonomik şartlarında düşüş olmaması için verilen maddi değerdir.
Nafakanın türleri :
olmak üzere üç tanedir.
Nafakanın çeşitleri mahkeme süreci ve sonrasındaki sürece göre çeşitlere ayrılır. Tedbir nafakası, mahkeme süresinde eşlerden birinin yoksulluğa düşme durumunda istenmesi halinde verilen nafaka çeşididir. Tedbir nafakası yalnızca boşanma davası sürerken verilen nafakadır. Boşanma kesinleştikten sonra verilecek nafakanın ise iki çeşidi vardır bunlardan birincisi çocukların okul ve bakım masraflarını içeren iştirak nafakası, diğeri ise eşlerden birinin boşanma sonrasında düşeceği yoksulluğu gidermek için kendisine ödenecek olan yoksulluk nafakasıdır. Bu nafakalar ve miktarları eşlerin ilerleyen süreçte maddi durumlarının gelişmesi veya kötüleşmesi halinde değişime uğrayabilir.
Boşanma davası açılmakla birlikte, eşlerin birbirleri ve çocuklarının bakımı için gerekli olan maddi şartlarda güçlük yaşayacak olan eşe ödenecek nafaka türüne tedbir nafakası denir. Tedbir nafakası sadece boşanma davası sürdüğü zaman çerçevesinde alınabilir.
Boşanma davası sırasında tedbir nafakası talep eden eşin durumuna göre hakim tedbir nafakasına hükmeder. Tedbir nafakası alabilmek için eşlerden birinin hayat şartlarında evlilik sürecinde olduğundan daha düşük bir seviyeye gerileyecek olması gerekir. Esasında nafakanın amacı da bu standart düşüşüne engel olmaktır.
Tedbir nafakası ve şartları nelerdir
adlı makalemizden detaylı bilgi alabilirsiniz.
Tedbir nafakası boşanma sürecindeyken verilecek olan nafaka çeşididir. Hayat standartlarında düşüş yaşayacak olan eş bunu hakimden talep edecek, hakim de uygun görmesi halinde kişiye tedbir nafakası bağlayacaktır. Tedbir nafakası talep etme hakkı yalnızca kadına ait değildir. Kusuru bariz ve daha çok olmamakla birlikte evliliğin sona ermesi sebebiyle en çok zararı görecek, hayat kalitesi düşecek olan eş mahkemeden talep edebilir. Tedbir nafakası, boşanma davası açılmasının ardından başlamakla birlikte boşanmanın gerçekleşmesi ile veya mahkeme sürecinin tamamlanmasının ardından sona erecek olan geçici bir nafaka türüdür.
Türk Medeni Kanunu madde 175’e göre; “Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. ‘’
Kanun burada zayıf olanı ve yahut zayıflığa düşecek olanı korumak maksadıyla hüküm getirmiştir. Bu nafakayı uygulamada daha çok kadınların istediği görülse de kusuru daha ağır olmamak şartıyla herkes talep edebilir. Buradaki gaye boşanma sebebiyle bir tarafın yoksulluğa düşecek olmasını engellemektir. Tabii böyle bir talepte bulunabilmesi için tarafın öncelikle diğer eşe kıyasen daha ağır bir kusurunun bulunmaması gerekmektedir. Eşler arasında kusurun daha fazla olma durumunu ise durumun şartlarına göre hakim hakkaniyete göre belirleyecektir.
Yoksulluk nafakası hakim tarafından re’sen verilmez. Taraflardan birinin talebi çerçevesinde gerçekleşir. Yoksulluk nafakasını dava ile birlikte talep etme gibi bir durum da söz konusu değildir. Davanın açılmasından sonra, boşanma davası kesinleşinceye kadar her aşamada bu talepte bulunulabilir. Talebin, yazılı olarak verilmesi şartı yoktur mahkeme sırasında sözlü şekilde ifade etmesi halinde tutanaklara geçirilmesiyle de talepte bulunulmuş olacaktır.
Eşit kusur halinde ise yoksulluğa düşecek eş lehine yoksulluk nafakasına hükmedilebilecektir.
Yoksulluğa düşmesi kendisinden kaynaklanan eş için dürüstlük kuralları çerçevesinde böyle bir nafakaya hükmolunmayacaktır. Örneğin meslek sahibi bir kişi boşanma sonrasında çalışmayı reddediyorsa, bununla birlikte yoksulluk nafakası talep ediyorsa hakim burada MK 2’yi dayanak göstererek kişi hakkında yoksulluk nafakası kararı vermeyecektir.
Hâkim, nafaka talep eden eşin mal rejimi tasfiyesi sonunda yoksulluğunu ortadan kaldıracak miktarda gelir elde edip etmeyeceğini veya kendisine miras kalıp kalmayacağını da dikkate almalıdır. Yoksulluk nafakası isteyen eşin, bu tür mal varlığı ya da geliri varsa, bunların onu yoksulluktan kurtarıp kurtarmadığı araştırılmalı ve bu yapılırken de, kişiye ait tüm mal varlığı ve gelirler ayrıntılı araştırma ile tespit edilmelidir.
Yoksulluğa düşme ile boşanma arasında nedensellik bağı olması gerektiğinden, boşanan eşin yoksulluğa düşmesinin boşanmadan başka sebeplerle, örneğin eşin malvarlığını kumarda kaybetmesi, iflas etmesi, dolandırılması gibi nedenlerle gerçekleşmesi halinde eş nafaka isteminde haklı görülmeyecektir.
İştirak nafakası, boşanan eşlerin ortak çocuklarının hakkıdır. Nafakanın amacı, boşanan eşlerin mali güçleri oranında ortak çocuklarının bakım ve yetiştirilmesinde sorumluluklarının devam etmesini sağlamaktır. Fiil ehliyetini kazanmamış olanlar, nafaka isteme hakkı mevcut olmasına rağmen dava yoluyla ancak kanuni temsilcileri yardımıyla bu nafakayı isteyebilirler. Eşlerin boşanmış olmalarına göre iştirak nafakası alacaklısı çocuklar eşlerden birinin velayeti altında olmak durumundadır. Zira mahkeme, talep üzerine veya re’sen hareket ederek müşterek çocukların hangi eşin velayetine bırakılması gerektiğine karar verir. İşte buradaki velayet hakkı sayesinde bu hakka sahip olan eş iştirak nafakası talep etme hakkına da sahip olur.
Çocuğun 18 yaşını doldurmasıyla birlikte iştirak nafakası sona erer. Ancak eğitim hayatı devam ediyorsa iştirak nafakası da devam edecektir.
Yargıtay velayet hakkına sahip olmayan eşi, çocuğa baktığı süre çerçevesinde yapılan harcamaları diğer eşten (velayet hakkına sahip olan eşten) isteyemeyeceğini belirtmiştir.
Evlilik dışı doğan çocukla için de iştirak nafakasına hükmedilmelidir.
İştirak nafakası alacaklısının reşit olmasına rağmen eğitiminin devam ediyor olması halinde (Üniversite eğitimi alması gibi.) istisnai olarak nafaka yükümlülüğünün devamını öngörmektedir.
İkinci yüksek öğretim masrafları ise ödetilmez. Ancak sağlık durumu gibi nedenlerden meslek değişimi zorunluluğu söz konusu ise eğitim masrafının ödetilmesine karar verilebilmelidir.
Nafaka talep edebilmek için, boşanma sebebinde, nafaka isteyen eşin kusursuz olması veya diğer eşe göre daha az kusurlu kimse olması gerekir.
Boşanma sonrasında verilen nafaka kararları sürekli olarak verilmiş olsa dahi gelişen hayat şartlarıyla birlikte değişime uğrayabilmektedir. Yoksulluk nafakası alan eşin ilerleyen zamanlarda hayat şartlarının düzelmesi ile birlikte nafakayı veren eşin talebiyle birlikte nafaka indirimi gerçekleşebilir.
Nafaka, eşlerin boşanma davası süresindeki durumları baz alınarak yapılan, belirlenen miktardır. Sürekli olarak verilmesi karar alınır ancak eşlerin zamanla birlikte değişen ekonomik şartlarına göre bu nafakanın azalması, artması veya toptan kaldırılması mümkündür. Nafaka hükmedildiği sırada hüküm sebeplerinin ortadan kalkmasıyla nafaka veren eş mahkemeden nafakanın azaltılmasını veya kaldırılmasını talep edebilir. Hakim de duruma bakarak bu yoksulluğa düşme durumunun ortadan kalktığına kanaat getirirse nafakanın kaldırılmasına karar verebilir.
Nafaka sürekli bir ödemeye tabii olduğu için hiç ödenmemesi halinde talep edilebileceği gibi düzenli ödenmemesi halinde de talep edilebilir. Burada nafaka ödeme durumunda olan eşten icra yoluyla alacaklar tazmin edilebilir.
Detaylı bilgi için sitemizde bulunan Nafaka İçin İcra Takibi Nasıl Açılır? adlı makalemize göz atabilirsiniz.
Nafaka borcu ödenmemesi halinde şikayet üzerine nafaka vermesi gereken kişi hakkında tazyik hapsine çarptırılması mümkündür. Tazyik hapsi, bir kimseyi bir işi yapmaya zorlamak için verilen bir yaptırımdır. Tazyik hapsi çerçevesinde 3 ay hapis cezasına çarptırılan kişi bu borcu yine de ödemek durumundadır. Nafaka cezasını ödemesi halinde nafaka borcu olan kişi bu yaptırımdan kurtulabilir.
Boşanma davası sırasında nafaka ve tazminat haklarınızdan açıkça vazgeçildiyse artık nafaka ve tazminat talebiyle dava açılamayacaktır. Ancak bu tarz bir vazgeçme yoksa boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren bu davaları 1 yıl içinde açılması gerekmektedir.
Eşlerin ikisinin birden çalışması veya eşlerden birinin çalışması ile birlikte evlilik birliğinin bozulmasının ardından hayat standartlarında düşüş yaşaması ile birlikte nafaka talep edebilmesi mümkündür. Burada esas olan eşin çalışması değil hayat standartında yaşanacak olan düşüştür. Bu standart kişinin kendisinden kaynaklanan bir düşüş olmaması durumunda çalışan eş de nafaka alabilecektir. Lakin tekrar belirtmekte fayda var, nafaka talep eden eşin boşanmada kusuru olmaması veya boşanma sebebinde daha az kusurlu olması gerekmektedir.
Nafaka talep edilebilmesi için Medeni Kanunumuz eşlerin yalnızca kusursuz olmasını değil, diğer eşten daha az kusurlu olmasını esas olarak almıştır. Örnek verecek olursak zina eden eş ile evlilik birliğindeki ihtiyaçlara katılmayan eş arasındaki kıyasta hakim takdir hakkını elbette ki daha az kusurlu olan tarafa göre (evlilik birliğindeki ihtiyaçlara katılmayan eşe) kullanacaktır.
Kişi, boşanma kararı sonrasında mahkemenin kendisine belirlediği nafakayı ödemekle yükümlüdür. Aksi halde nafaka ödenecek kişi icra yoluyla ilamlı veya ilamsız şekilde bu alacağını tahsil etme yoluna gidebilir. Tahsil edilemeyen nafaka için nafaka ödemeyen eş hakkında tazyik hapsi çerçevesinde 3 aylık bir hapis cezası verilebilir. Bu hapis cezasını çektikten sonra da nafaka borcu devam edecektir. Hapis cezası içerisinde nafaka borcunun ödenmesiyle kişi tazyik hapsinden kurtulabilir.
Boşanmada kusursuz olan eş veya daha az kusurlu eş nafaka talep edebilir. Bu nafaka belirlenirken eşlerin ekonomik durumları, boşanmadan sonraki hayat standartları, nafaka verecek olan eşin ekonomik durumu, elde ettikleri aylık gelirler ve malvarlıkları baz alınarak hakim tarafından belirlenecek miktarda nafakaya hükmolunur. Burada nafaka miktarı tarafların talep ettiği ölçüde olmak durumunda değildir. Hakim tarafların durumu gereği daha az bir nafakaya da hükmedebilir. Anlaşmalı şekilde belirlenen nafakaya hakim müdahale etmez.
İştirak nafakası, evlilik bağının eşler arasında kalkmasıyla çocuğun velayetine sahip olmayan eşin, velayet hakkına sahip olan eşe vermekle yükümlü olduğu çocuğun, eğitim, sağlık, barınma, yiyecek-içecek ve benzeri ihtiyaçlarını esas alan nafakadır. Bu nafaka çocuğun fiil ehliyetini almasıyla yani 18 yaşını doldurmasıyla birlikte son bulacaktır. Lakin çocuğun eğitim-öğretim hayatına devam etmesi nedeniyle süren masraflarına velayet sahibi olmayan eş katılmak durumunda kalacaktır. Burada 2.üniversite okuması halinde ise nafaka ödenmeyecektir. Yüksek lisans halinde de iştirak nafakası verilmesine devam edilecektir.
Nafaka için Türk Hukukunda bir sınır belirlenmemiştir. Kişilerin ekonomik durumlarına göre karar verilmektedir. Boşanma sebebiyle ekonomik zorluğa düşecek olan kişinin hayat standartlarındaki düşüş ve kusuru daha fazla olan eşin ödeyebileceği miktar kişiler tarafından belirlenmezse hakim bu durumları göz önünde bulundurarak karar verir.
Nafaka ödeme süresi hukukumuzda henüz herhangi bir süreye tabii tutulmamıştır. Süresiz olan bu nafakalar ancak kişilerin ekonomik durumlarındaki değişimle birlikte azalabilir veya ortadan kalkabilir.
Zina, Medeni Kanunumuzda: ‘’Eşlerden biri zina ederse, diğer eş boşanma davası açabilir.’’ şeklinde düzenlenmiş ve boşanmanın özel sebepleri arasında sayılmıştır. Burada zinanın ispatlanması halinde diğer eşin daha kusurlu olabilmesi uygulamada imkansız olacaktır. Diğer eşin daha kusurlu olduğu ispat edilememesi durumunda da nafaka alabilmesi söz konusu olmayacaktır.
Tarafların nafaka ödemesi için herhangi bir süre şartı bulunmamaktadır. Evlilik ister yıllar isterse de günler sürsün bu eşlerin nafaka ödemesi için bir engel teşkil etmez. Burada bakılacak olan şey tarafların evlenmeye bağlı şekilde hayat şartlarında düşüş yaşamasıdır.
Nafaka davalarında herhangi bir zaman aşımı süresi bulunmamaktadır. Kişilerin ekonomik durumlarına göre değişkenlik gösterebilir. Şöyle ki boşanma zamanı içerisinde ekonomik olarak güçsüzlük çeken kişinin bu güçsüzlükten tamamen veya belli ölçüde kurtulması halinde nafaka ödeyen taraf belirli bir zamana tabii olmadan dava açabilir bu nafakanın kaldırılmasını veya azaltılmasını talep edebilir.
Nafaka davaları için görevli ve yetkili mahkeme, nafaka alacaklısının yerleşim yeri Aile Mahkemesidir.
Boşanmadan sonra açılacak nafaka davalarının da nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesinden açabileceği Türk Medeni Kanunumuzda belirtilmiştir.
Tecrübeli ekibimizle birlikte, Farah Hukuk olarak tüm boşanma ve nafaka işlemlerinde size destek olabilmemiz için sitemizde yer alan iletişim kanallarını kullanarak bizimle iletişime geçebilirsiniz.