Sağ kalan eş yasal mirasçılardan biridir. Ancak boşanma kararının kesinleşmesi ile eşler artık birbirlerine mirasçı olamayacaktır. Bunun gibi eşlerin birbirleri lehine yaptıkları ölüme bağlı tasarruflar da kendiliğinden ortadan kalkacaktır. Boşanma kararı kesinleştikten sonra eşlerin birbirleri lehine yaptıkları ölüme bağlı tasarrufları talep edebilmeleri için ölüme bağlı tasarrufta bu tasarrufun boşanma gerçekleştiğinde dahi talep edilebileceği açıkça belirtilmiş olmalıdır. Burada ifade ettiğimiz ölüme bağlı tasarruf evlilik devam ederken yapılmış olan ölüme bağlı tasarruftur, boşanmadan sonra yapılan ölüme bağlı tasarruflarsa geçerlidir. Boşanma davası açıldı, dava görülüyor ancak henüz dava sonuçlanmadan eşlerden biri ölürse durum ne olacaktır? Bu durumda evliliğin ölümle bittiği kabul edilip eşin mirasçı olacağı mı kabul edilecektir? Eğer ölüm gerçekleşmeseydi boşanma davası sonucunda boşanma kararı verilebilecekti ve bu durumda da eş mirasçı olamayacaktı bu sebeple sırf boşanma davası açıldığı için eş mirasçı olmayacak mıdır? İşte tüm bu sorulara cevap bulabilmemiz için Medeni Kanun m.181’de mevcut olan kurala bakmalıyız. Hükme göre, “ Boşanan eşler, bu sıfatla birbirlerinin yasal mirasçısı olamazlar ve boşanmadan önce yapılmış olan ölüme bağlı tasarruflarla kendilerine sağlanan hakları, aksi tasarruftan anlaşılmadıkça, kaybederler. Boşanma davası devam ederken, ölen eşin mirasçılarından birisinin davaya devam etmesi ve diğer eşin kusurunun ispatlanması hâlinde de yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.” Kanundaki genel kabul boşanma davası sürerken eşlerden birinin ölmesi durumunda evliliğin ölümle sona erdiği bu sebeple de sağ kalan eşin mirasçı olacağıdır. Kanun koyucu bu genel kabulünün bertaraf edilmesi için bir imkân getirmiştir. Buna göre eşlerden birinin dava devam ederken ölmesi durumunda mirasçılardan biri davaya devam edebilecektir. Eğer davaya devam eden mirasçı sağ kalan eşin kusurunu ispatlayabilirse sağ kalan eş artık ölen eşe mirasçı olamaz. Bahsettiğimiz bu husus sağ kalan eşin, “eş” olması sebebiyle mirasçılığı içindir. Eğer eşler arasında bir kan hısımlığı varsa ve bu hısımlık birbirlerine mirasçı olmalarını gerektiriyorsa bu mirasçılığın evlilik ile bir alakası olmadığından kan hısımlığından doğan mirasçılık devam eder. Bilindiği üzere boşanma davasında ayrılık kararı da verilebilmektedir. Ayrılık kararı evliliği sona erdirmez. Bu nedenle de ayrılık kararı verildikten sonra eşlerden biri ölürse sağ kalan eş mirasçı olacaktır.
Boşanma davası 06.10.2010 tarihinde açılmış; davacı, dava devam ederken 07.12.2012 tarihinde ölmüştür. Bu halde evlilik ölümle sona ermiştir. Mahkemece, bu durum nazara alınarak boşanma davası konusuz kaldığından esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına, davalı eşin kusurlu olduğunun tespitine karar verilmiştir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 181 /2. maddesi; boşanma davası devam ederken ölen eşin mirasçılarına, diğer eşin kusurunun tespiti bakımından davaya devam etme hakkı tanımış, mirasçılık sıfatı bulunmayanlara bu hakkı vermemiştir. Diğer bir ifade ile, mirasçı olmayanların, diğer eşin kusurunun tespiti için açılmış olan davayı sürdürme hakları mevcut değildir…. Bu duruma göre, mirasbırakanın birinci derecede mirasçısı olarak altsoyu mevcuttur. Altsoyu bulunmayan mirasbırakanın mirasçısı ana ve babasıdır ( TMK. m. 496 /1 ). Şu halde, altsoyda mirasçısının bulunması halinde miras, ikinci zümreye ( ana, baba ve kardeşlere ) geçmez. Bu bakımdan mirasçı olarak altsoyu bulunan ölen davacının anası, babası ve kardeşlerinin “yasal mirasçılık” sıfatları bulunmadığı gibi atanmış mirasçılıkları da söz konusu olmadığına göre, boşanma davasına, “diğer eşin kusurunun tespiti” bakımından devam etme haklarının bulunmadığı nazara alınmadan, bunların takip ettiği davaya devamla kusur tespitiyle ilgili hüküm kurulması doğru bulunmamıştır. Böyle bir durumda mahkemece yapılacak iş, davaya devam edilmesi talebinde bulunanların bu taleplerinin reddine karar vermekten ibarettir. Bu yönde karar verilmek üzere kusur tespitine ilişkin kararın bozulması gerekmiştir. (T.C.Yargıtay2. Hukuk Dairesi E. 2013/14091 K. 2013/28040 T. 28.11.2013)
Yargıtay bu kararında boşanma davasına devam edebilecek olan kişilerin mirasçılar olduğunu vurgulamıştır. Yargıtay’a göre eşlerden birinin ölümü sonucunda boşanma davasına devam edilebilmesi için öncelikle davaya devam etmek isteyenlerin mirasçı olup olmadığı tespit edilmelidir. Eğer yukarıda verilen karardaki gibi birinci zümrede mirasçı varsa artık ikinci zümredekiler mirasçı olamayacaktır. Mirasçılık sıfatına sahip olmayan bu kişilerin boşanma davasına devam etmeleri de mümkün değildir.
Esma Günay