Boşanmada tazminat ile ilgili olarak bu makalemizde boşanma sürecinde maddi ve manevi tazminat hakkı üzerinde duracağız. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu eşlere mahkeme yoluyla evliliği sonlandırma hakkı tanımaktadır. Boşanma süreçlerinde çocuğun velayeti, mal paylaşımı, nafaka gibi bir çok husus ihtilaf konusu olabilmektedir. Bu konulardan birisi de tazminat hususudur. Boşanmada tazminat talep edilmesi mümkündür. Kanun boşanma davalarında tazminat ve boşanma davasından sonra tazminat davası açılması hususunda bir takım şartların oluşması gerektiğini belirtir. Neticede boşanma süreçlerinde maddi ve manevi tazminat alınması mümkündür.
Boşanma hukuki bir süreç olup dava sürecinde tazminat talep edilebileceği gibi boşanma gerçekleştikten sonra da tazminata ilişkin dava açılabilmektedir. Boşanmada tazminat nasıl alınır sorusunun cevabı için öncelikle talep edilecek tazminat türü belirlenmelidir. Kişi maddi tazminat talep edebileceği gibi manevi tazminat ve her iki tazminat türünü birlikte de talep edebilir. Her tazminat türünün kendi şartları vardır ve talep eden kişinin tazminat alabilmesi için bu şartların varlığı gereklidir.
Evliliği yasal olarak sonlandırmak adına boşanma davası açan kişilerin bu süreçte maddi tazminat talep etmeleri mümkündür. Fakat maddi tazminat alınabilmesi için kanunun belirtmiş olduğu şartların sağlanması gerekir . Aksi halde kişi maddi tazminatı talep etse bile bu talebi olumlu karşılanmayacaktır. Peki maddi tazminat alınabilmesi için gerekli şartlar nelerdir?
Kanun boşanmayı getiren olaylar dizisinde eşinden daha daha az kusura sahip ya da kusursuz tarafın maddi tazminat talep edebileceğine hükmetmiştir. Diğer bir değişle boşanmada maddi tazminat almak istiyorum diyen kişi, boşanmaya sebep olaylarda eşinden daha az kusura sahip olmalıdır. Ya da boşanmayı getiren olaylarda kusursuz olmalıdır. Aksi durumda tazminat alması mümkün değildir. Kanunun belirttiği bir diğer şart ise, boşanma neticesinde menfaatlerin sekteye uğraması gerekir. Yani boşanma sonrası hayat standardında bir gerileme yaşayacak olan kişiler ancak tazminat alabilirler.
Boşanmada maddi tazminat alınabilmesi hususunda örnek vermek daha yerinde olacaktır. Örneğin eşi tarafından aldatılan kişi, boşanma davası açarak bu durumdan dolayı boşanma gerçekleştirirken maddi tazminat alabilir. Tabi ki boşanma süreci bu kadar basit olmamaktadır. Açılacak davada delil ve tanıklarla bu durumun ispat edilmesi gerekir. Aldatan eş karşı dava açabilir ve farklı bir neden öne sürebilir veya kendi delil ve tanıklarıyla süreci daha karmaşık hale getirebilir. ( örneğin eşinin kendisiyle cinsel ilişki kurmaktan kaçındığı için aldattığını öne sürebilir.)
Boşanmalar karmaşık bir hukuk sürecini ifade eder. Bu süreç içerisinde bir çok prosedür doğru şekilde işletilmelidir. Aksi durumda adil bir yargılama süreci yürütülemez ve hak kaybı yaşanması söz konusu olabilir.
Boşanmalarda talep edilebilecek diğer tazminat türü, manevi tazminattır. Kanun hangi hallerde manevi tazminat alınabileceği belirtmektedir. Buna göre boşanmaya sebep olan olaylarda kişilik hakları saldırıya uğrayan kişi manevi tazminat talep edebilir. Manevi tazminat alınabilmesinin bir diğer koşulu yine eşten daha az kusura sahip veya kusursuz olunmasıdır.
Boşanmaya sebep olaylarda eşinden daha az kusura sahip bireyler kişilik haklarının saldıraya uğradığı durumlar için manevi tazminat talep edebilirler. Örneğin evlilik içerisinde hakaret, aşağılama, hor görme… gibi davranışlara maruz kalan birey boşanma davasında bunu ispat ederek manevi tazminat talep edebilir.
Manevi tazminat, maddi tazminat gibi bir takım matematiksel hesaplarla ölçülemediğinden daha soyut bir kavramdır. Burada kişilik haklarına yapılan saldırının ispatı yapılabilir fakat neticesinde çekilen üzüntü ve keder ölçülemez. Bu yönüyle maddi tazminattan farklılık göstermektedir. Maddi tazminatlar, zarar gören kişinin uğradığı zarar bir takım yöntemlerle ölçülebilmektedir.
Boşanma tazminatı, iki farklı şekilde talep edilebilir. Birincisi boşanma davası içerisinde tazminatın talep edilmesi , ikincisi ise boşanma davası bittikten sonra ayrıca bir tazminat davası açılmasıdır. Belirtmek gerekir ki boşanma davasında tazminat talep etmeyen kişiler dava sonuçlandıktan sonra 1 yıl içerisinde tazminat talebiyle dava açmalıdırlar. Boşanma davası içerisinde tazminat talep etmek istenmesi durumunda ise, boşanma dilekçesinde bu talep belirtilebilmektedir. Boşanma dilekçesinde talep edilmediği durumlarda dava içerisinde de tazminat talep edilmesi mümkündür.
Boşanmalarda alınacak olan tazminat miktarı tazminatın türüne göre farklılık gösterir. Maddi tazminat talepleri bir takım matematiksel ölçümlerle belirlenmektedir. Örneğin evlilik içerisinde belirli bir hayat standardı olan kişi boşanma sonrası bu standardı kaybedecektir. Bu durum ölçülebilir bir durumdur o nedenle maddi tazminatın hesaplanması hakimler açısından daha kolay olmaktadır. Manevi tazminatlarda ise yaşanılan zararın soyut olması söz konusudur. Manevi tazminatlarda hakim kişilik hakları zedelenen bireyin yaşadığı üzüntü ve kederi ne ölçüde olduğuna kanaat getirerek miktarı belirler.
Boşanmada tazminat miktarını belirleyen diğer unsurlar ise, tazminat talep edilen eşin ödeme gücüdür. Hakim de tazminatın ne kadar olacağına karar verirken karşı tarafın ödeme gücünü göz önünde bulundurur. Bu yüzden ne kadar tazminat talep edeceğinizi belirlerken gerçekçi olunmasında fayda vardır.
Anlaşmalı boşanma süreci hakkında daha önce bilgi vermiştik. Bu süreçte eşler boşanmanın tüm sonuçlarında uzlaşırlar ve boşanma bu şekilde gerçekleşir. Bu uzlaştıkları konulardan birisi de tazminat konusudur. Taraflar tazminat ödenip ödenmeyeceğine, ödenecekse ne kadar olacağına kendileri karar verir ve boşanma protokolünde bunu beyan ederler. Anlaşmalı boşanmalarda hakim protokol içerisinde verilen beyanlara bağlı kalır. O yüzden protokolün hazırlanması aşamasında hak kaybı yaşanmaması için mutlaka uzman bir boşanma avukatı ile iletişime geçilmesi önerilir. Örneğin anlaşmalı boşanma protokolünün eksik veya yanlış hazırlanması, tazminat alınamamasına sebep olabilmektedir. Veya tazminat ödenmeyeceğine dair bir uzlaşma yapılsa da protokoldeki bir eksiklikten boşanma sonrası tazminat davası açılabilmesi durumu söz konusu olabilir. Anlaşmalı Boşanmalarda tazminat hususu ile ilgili “ anlaşmalı boşanma davası ” yazımızı okuyabilirsiniz.
Adından da anlaşılacağı üzere çekişmeli boşanma davaları tarafların ya boşanma hususunda ya da boşanmanın sonuçları hususunda uzlaşamadığı dava türüdür. Çekişmeli boşanma davalarında tazminat konusunda yukarıda değindiğimiz şartların varlığı gereklidir. Maddi tazminat için boşanma sonrası hayat standardının sekteye uğraması ve eşinden daha az kusurlu olunması şarttır. Manevi tazminatta ise kişilik haklarının saldırıya uğraması ve eşten daha az kusura sahip olunması şartı aranır.
Boşanma davalarında tazminat ödenmesine ilişkin karar verildiğinde genellikle tazminatın tek parça halinde ödenmesi yönünde karar çıkar. Bu yönüyle tazminat nafaka gibi ay ay ödenmez.
Boşanma sürecinde tazminat ile ilgili merak edilen konulardan birisi de kimlerin tazminat alabileceği hususudur. Bu bağlamda maddi ve manevi tazminat alma şartlarını yerine getiren kişiler mahkemeden tazminat talebinde bulunabilirler.
Boşanma davası sona erdikten sonra tazminat davası açılabilmesi mümkündür. Fakat anlaşmalı boşanmalarda prosedürler daha farklı olmaktadır. Ayrıntılı bilgi için anlaşmalı boşanma yazımızı okuyabilirsiniz.
Maddi ve manevi tazminat miktarı her dava için farklılık gösterir. Tazminatın ne kadar olacağı, görülen zararın büyüklüğüne ve karşı tarafın ödeme gücüne göre değişiklik göstermektedir.
Mahkeme Kararıyla tazminat ödemesine hükmedilen, tazminat borçlusunun, bu parayı ödememesi durumunda, tazminat alacaklısı icra takibi başlatarak parayı tahsil yoluna gidebilir.
Boşanmalarda maddi tazminat talep edecek kişinin, boşanmayı getiren olaylarda eşinden daha az kusura sahip olması gerekir. Ayrıca boşanma sonrası hayat standardında düşüş yaşayacak olması neticesinde maddi tazminat talep edilebilir. Manevi tazminat talep edilirken ise, boşanmayı getiren olaylar dizisinde kişilik hakları saldırıya uğramış olmalıdır.
Boşanma davası kesinleştikten sonra 1 yıl içerisinde maddi ve manevi tazminat talep edilebilmektedir.
Tazminatın miktarını belirleyen farklı hususlar vardır. Karşı tarafın ödeme gücü, hayat standardı, kişilik hakları saldırıya uğrayan kişinin yaşadığı üzüntünün boyutu… gibi durumlar incelenerek tazminat miktarı belirlenir.