Boşanmanın tanıma ve tenfizi Milletlerarası Özel Hukuk Ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’da düzenlenmiş olup, tanıma ve tenfiz davalarına en çok konu olan kavramlardan biridir.
Bu yazımızda boşanmanın tanıma ve tenfizi hakkında aşağıdaki başlıklardan bahsedeceğiz.
İçindekiler
Tanıma yabancı devletler tarafından verilmiş ve kesinleşmiş mahkeme kararlarının Türkiye’de de hüküm niteliği taşır hale gelmesidir. Bu bağlamda yabancı mahkeme ilamının hüküm ve delil oluşturması için Türk mahkemeleri tarafından tanınmasına karar verilmelidir.
Tenfiz, yabancı devletler tarafından verilmiş ve kesinleşmiş hukuk davalarına ilişkin mahkeme kararlarının Türkiye’de icra edilebilir olması için gereken karardır. Bu bağlamda yabancı mahkemeler tarafından verilen kararın Türkiye’de icra edilebilmesi için tenfiz kararı gereklidir.
Tenfizi istenen boşanma kararı yabancı mahkeme kararı olmalıdır. Mahkeme kararı olmayan bir kararın tenfizinin istenmesi mümkün değildir.
Boşanmanın tenfizi için, yabancı mahkeme tarafından verilen boşanma kararının o ülke kanunlarına göre kesinleşmiş olması gerekir. Kararı veren ülke hukukunun usullerine göre kesinleşmiş bir kararın varlığı boşanmanın tanınma ve tenfizi için şarttır.
Yetkili mahkeme tarafından tenfiz kararı verilebilmesi için MÖHUK 54/1-a hükmü ‘‘Türkiye Cumhuriyeti ile ilâmın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına dayanan bir anlaşma yahut o devlette Türk mahkemelerinden verilmiş ilâmların tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün veya fiilî uygulamanın bulunması.’’ gereğince kararı veren yabancı devlet ile Türkiye Cumhuriyeti arasında karşılıklık temeline dayanan bir anlaşma bulunmalı ya da kararı veren yabancı devlette Türk mahkemeleri tarafından verilen kararların tenfizine olanak veren bir kanun bulunmalıdır.
Türk Mahkemelerinin münhasır yetki alanına giren bir boşanma konusu, yabancı bir mahkeme kararıyla verilmemiş olmalıdır. MÖHUK md. 54/1-B hükmü ‘‘…İlâmın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması..’’ diyerek boşanmanın tenfizi için münhasır yetkinin bulunmaması gerektiğini belirtmiştir . Bu bağlamda boşanmanın tanıma ve tenfizi için verilen kararın Türk mahkemelerin münhasır yetkisine girmeyen bir karar olması şarttır.
Yabancı ülkede verilen boşanma kararı Türk kamu düzenine açıkça aykırılık teşkil etmeden verilmiş olmalıdır. MÖHUK md. 54/1-C hükm ‘‘Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması’’ . diyerek boşanmanın tenfizi için yabancı ülke tarafından verilen kararın açıkça kamu düzenine aykırı olmaması gerektiği belirtmiştir. Yani boşanmanın tanıma ve tenfizi için verilen kararın kamu düzenine aykırı olmamalıdır.
MOHUK md. 54/1-Ç hükmü … diyerek tenfiz kararı verilebilmesi için; kendisine karşı tenfiz istenenin kararı veren yabancı ülke kanunlarına uygun olarak mahkemeye çağırılmış, yargılama boyunca kanunlara uygun olarak temsil edilmiş ve gıyabında karar verilmemiş olamamalıdır.
Boşanmanın tanıma ve tenfizi için verilen kararın yabancı ülke mahkemelerince verilmesi gerekir. Bu nedenle yabancı ülke belediyesince verilmiş olunan boşanmanın tanıma ve tenfizi mümkün değildir.
Tek taraflı verilen bir boşanma kararı eşlerden birinin iradesini yok saydığı için kamu düzenine aykırılık teşkil eder. Bu nedenle eşin tek taraflı olarak boşanabildiği ülkelerde verilen kararlarda boşanmanın tanıma ve tenfizi söz konusu olamaz .
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 25/12/2018 Tarihli, 2018/3127 Esas ve 2018/15305 Karar sayılı ilamı da; “ …erkeğe notere başvurmak suretiyle tek taraflı irade beyanıyla boşanma yetkisinin verilerek kadının iradesinin yok sayılması niteliğindeki karar, Türk kamu düzenine açıkça aykırılık teşkil etmektedir.” Diyerek bu hususlarda boşanmanın tanıma ve tenfizi yapılamayacağını belirtmiştir.
Türk Medeni Kanunu’na göre vatandaşlık kazanmak için yapılan evlilikler, evliliğin geçersizliği için yeterli bir sebep değildir. Bu tarz evliliklerin doğrudan kamu düzenine aykırılık teşkil edeceği kanısına varılamaz. Dolayısıyla; vatandaşlık kazanmak için yapılan evliliklerin tanıma ve tenfizi mümkündür.
Ortak velayet düzenlemesi açıkça Türk kamu düzenine aykırılık teşkil etmez. Dolayısıyla yabancı mahkemelerce verilen ortak velayet kararının tanıma ve tenfizi mümkündür. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 04/02/2017 Tarihli, 2016/18674 Esas ve 2017/13800 Karar sayılı ilamı da; “Ortak velayet düzenlenmesinin, Türk kamu düzenine aykırı olduğunu ya da Türk toplumunun temel yapısı ve temel çıkarlarını ihlal ettiğini söyleme mümkün değildir.” Diyerek ortak velayet kararının tanıma ve tenfizinin mümkün olduğunu belirtmiştir.
Ölümle sona eren bir evlilikte boşanma kararıyla evlilik birliğine son verilmesi Türk kamu düzenine açıkça aykırıdır. Bu nedenle boşanmanın tanıma ve tenfizine konu olamaz.
Boşanmanın tenfizini MÖHUK md 52/1 uyarınca kararın tenfizinde HUKUKİ yararı bulunan herkes kararın tenfizini isteme hakkına sahiptir.
Boşanma davaları titizlikle takip edilmesi gereken davalardır. Bir hak kaybına uğramamak adına boşanmanın tanıma ve tenfizi konusunda uzman bir boşanma avukatı ile çalışmanız yararınıza olacaktır.