24 Kasım 2021 tarihinde Meclis onayıyla kabul edilen 5. Yargı Paketinde yer alan ve 30 Kasım 2021’de resmi gazetede yayınlanan yargı paketinde çocuğun teslimi ile ilgili yeni düzenlemelere yer verilmiştir.
Bu düzenlemeden önce çocuk ile iletişime geçebilmek için mahkeme tarafından alınmış ilam veya tedbir kararı, velayete sahip olmayan ebeveyn tarafından İcra Müdürlüğüne veriliyor ve bu işlemleri İcra Müdürlüğü gerçekleştiriyordu.
Bu düzenlemenin ardından ise çocuğun velayetine sahip olmayan ebeveyn, lehine verilmiş ilam veya tedbir kararı ile Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüğü birimine başvuracak ve gerekli işlemler bu birim tarafından gerçekleştirilecektir.
Yeni düzenlemede çocuğun teslimini isteyen ve çocuğuyla kişisel iletişim kurması engellenen (velayete sahip olmayan) ebeveyn, Adalet Bakanlığı çatısı altında görevli Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüğüne ilam veya tedbir kararı ile başvuracaktır. Çocuk teslimi veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair Aile Mahkemeleri tarafından verilen ilam veya tedbir kararları, çocuğun üstün yararı da esas alınarak, Adalet Bakanlığınca kurulan Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerince yerine getirilir.
İlam ve tedbir kararlarının yerine getirilmesinde yetkili birim ise, çocuğun yerleşim yeri müdürlüğüdür. Yani, çocuğun anneyle birlikte İstanbul’da yaşadığını düşünelim. Baba da Ankara’da yaşamaktadır. Çocuğunu göremeyen baba İstanbul’daki Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüğüne başvurması gerekir.
Verilen ilam veya tedbir kararı ile Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüğü, başvurunun ardından çocuğun velayetine sahip tarafa, söz konusu çocuğu belirlenen kreş, okul veya yine bu birim tarafından belirlenmiş çocuğun kendisini ait hissedeceği yerlere teslim etmesi bildirilir.
Bu işlemler, çocuğun kendini kötü veya yabancı hissetmesine neden olmayacak şekilde kamu kurum ve kuruluşları, belediyelerin sosyal hizmet merkezleri, gençlik merkezleri veya aile yaşam merkezleri vs gibi mekanlarda gerçekleştirilecektir.
Yapılacak bildirimde, velayete sahip ebeveynin çocuğu belirli tarihte, belirlenen bu yerlere getirmesi tebliğ edilecektir.
İlam ve tedbir kararları Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüğünce görevlendirilen müdür, müdür yardımcısı, psikolog, pedagog veya sosyal çalışmacılar bu hususta görevlendirilecektir. Bu işlemler, çocuğun üstün yararı doğrultusunda yerine getirilecektir.
Çocuğun teslim edilmesinde daha önce uygulanmakta olan “zor kullanma usulü” kaldırılmıştır.
Talebi alan müdürlük, her türlü iletişim vasıtasını kullanarak yükümlüyle irtibata geçer; ilam veya tedbir kararında belirtilen gün ve saatte hak sahibine teslim edilmek üzere çocuğun müdürlük tarafından belirlenen yere getirilmesini bildirir. Müdürlüğün belirlediği yere getirilen çocuk, hak sahibine teslim edilir.
Yükümlülüğü yerine getirecek anne ya da babaya ulaşmaz veya çocuğu belirlenen yere getirmez ise yükümlüye müdürlük bir teslim emri gönderecektir.
Teslim emrinde;
Hak sahibinin, çocuğu teslim almaya geleceğini müdürlüğe beyan ettiği iletişim kanalıyla bildirmek zorundadır. Hak sahibinin bildirimde bulunmadığı veya gelemeyeceğini bildirdiği hallerde bu husus ve çocuğu emirde belirtilen yere getirme zorunluluğu bulunmadığı yükümlüye bildirilir.
Çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine ilişkin teslim emrine aykırı hareket edenler ile emrin gereğinin yerine getirilmesini engelleyenler ise, bir ay içinde yapılacak şikayet üzerine, üç günden on güne kadar disiplin hapsiyle cezalandırılır.
Çocuğun teslimini isteyen ve velayete sahip olmayan taraf, herhangi bir masraf yapmadan işlemlerin gerçekleşmesi için başvuruda bulunabilir. Zira bu süreçte yapılacak tüm işlemler tamamen ücretsiz olacak, harç alınmayacak ve yapılacak yapılan masraflar Adalet Bakanlığının bütçesinden karşılanacaktır.
Mahkeme kararı olmasına rağmen çocuğun gösterilmemesi durumlarında çocuğunu görmek isteyen kişi yukarıda belirttiğimiz gibi Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüğüne başvuru yapacaktır.
Çocuk nerede bulunursa bulunsun müdürlük tarafından alınarak diğer ebeveyne teslim edilecektir. Bu hususta eğer gerekli görülür ise kolluk kuvvetlerinden yardım istenilebilecektir.
İlam veya tedbir kararında belirtilen sürenin bitiminde hak sahibine, çocuğu belirlenen yere getirmek zorunda olduğu, çocuğu getirmez veya geç getirirse disiplin hapsiyle cezalandırılacağı ve hakkında suç duyurusunda bulunulacağı hususu tutanağa bağlanarak tebliğ edilir. Buna rağmen eğer velayeti elinde bulunduran ebeveyn, çocuğu teslim etmekten kaçınırsa çocukla iletişim kurması engellenen ebeveyn bu durumu Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüğüne bildirmelidir.
Velayete sahip olmayan ebeveyn, çocuk ile görüştükten, zaman geçirdikten sonra çocuğu geri vermez ise çocuğu geri teslim etmeyen velayete sahip olmayan kişi bir ay içinde yapılacak şikayet ile Aile Mahkemesi tarafından 3 ay hapis cezasına hükmolunabilir.
Kişisel ilişki kurulmasına dair kararın gerektirdikleri yerine getirilmezse (çocuğun menfaatine aykırı olmamak kaydıyla) velayet hakkı değiştirilebilecektir.
Çocuğun teslimi ile ilgili uygulama hala bazı şehirlerde İcra Yoluyla olmaktadır. Yakın zamanda tüm şehirlerde Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlükleri aracılığıyla çocuğun tesliminin yapılacağını düşünmekteyiz. Bu nedenle çocuğun teslimi için uzman bir avukatla görüşmenizi tavsiye etmekteyiz.