Bilindiği gibi Coronovirüs ailesi çok kalabalık bir ailedir ve COVID-19 ise bunlardan sadece birisidir. Bunlardan bazıları, COVID-19 durumunda olduğu gibi sadece insanları, bazıları da bazı özel olarak hayvanları hasta etmektedir, örneğin FİP kedilerde oldukça yaygın bir Coronavirüs tipidir ve insanlara geçişi yoktur.
Bazı tip Coronovirüs ler hayvandan insana geçme olasılığı olsa da bu oldukça nadir bir durumdur.
Şu ana kadar COVID1-19 un hayvanlardan insanlara geçişi olduğuna dair herhangi bir bulgu bulunmamıştır. [1][2]
Eğer bir veya birden fazla evcil dostlarımız veya çevrenizde bulunan kişilerin evcil dostları varsa ( komşunuz, iş arkadaşınız, arkadaşınız olabilir ) “COVID-19 onlardan bizlere geçer mi?” sorusu pek çok kişinin aklından geçmektedir. Bu durum özellikle evcil dostları olanları da zor durumda bırakan bir süreç yaşatmaktadır.
Hayvanseverler bu konuda bilgili ve ilgili olmasına rağmen, özellikle hayvan sevmeyenler veya hayvanlar ile yeteri kadar hayat tecrübesi olmayanların pek çok ön yargıları ve maalesef konu hakkında çok fazla bilgi eksiklikleri vardır.
Hemen söylememiz gerekir ki COVID-19 evcil dostlarımızdan bize bulaşmaz, çünkü COVID-19 hayvanlara bulaşan bir yapısı yok. Evcil dostlarımızın kendilerine has CORONA Virüs hastalıkları vardır, ama bu hastalıkların da hayvanlardan insanlara geçişi yoktur.
Ancak hem evcil dost sahiplerinin hem de diğer kişilerin dikkatli olması gereken özel durumlar da vardır.
Her şeyden önce özellikle köpeklerini mecburen toplumsal alanlarda gezdirmek zorunda kalan evcil dost sahipleri, yavrularını genel dolaşım alanlarından mümkün olduğu kadar uzak tutmaları önerilir.
Hastalığı olan herhangi birisinin bıraktığı herhangi bir bulaşıcı artık, balgam v.s. dostlarımızın patisine veya onlar oynarken tüylerine bulaşabilir ve bu sayede fark etmeden yüzeysel taşıyıcı hale gelebilirler. Bu yüzden dostlarımızı ihtiyaçları için dışarı çıkardığımızda, genel insan hareketliliğinin olmadığı alanlarda ve ihtiyaçları giderdikten hemen sonra, dışkılarını da toplayıp çöpe attıktan sonra, en kısa zamanda tekrar evlerine getirilmelidirler. Tabii bu kendilerine ait bahçeleri veya alanları olan konutlar için geçerli bir durum değildir, ancak şehir hayatı içinde bulunan evcil dostlarımız için geçerli bir durumdur.
Diğer kişilerin taşıyıcı olabilme ihtimali düşünülerek yine diğer insanların evcil dostlarımıza veya sokaklardaki dostlarımıza dokunmasını ve okşamasına izin vermeyiniz. Çünkü COVID-19 un taşıyıcı ve bulaştırıcıları hayvanlar değil insanlardır. Bu temas anında insanlardan dostlarımızın tüylerine bulaşma gerçekleşme ihtimali çok çok çok düşük olsa bile şu günlerde bu önlemi almamızda yarar vardır.
Dostlarımızı evinize geri getirdiğinizde ise, eğer patilerini yıkamak isterseniz sadece su ve sabun yeterlidir, kesinlikle aşındırıcı veya herhangi bir dezenfektan ile uygulama yapmayınız. Sadece su ve sabun, hepsi bu.
Evcil dostlarımıznda bulunan CORONA türü virüs ‘ün insanlara geçişi yoktur. Bu yüzden ne sokakta bulunan hayvan dostlarımızdan ne de evcil dostlarımızdan insanlara COVID-19 geçişi olmayacaktır.
Bir evcil dost sahibi için en zor durumlar ise COVID-19 tanısı konmuş olmanız veya herhangi bir şüpheli bir durum nedeni ile veya yolculuk sonrası evde karantinadır. Peki burumlarda neler yapmalısınız?
COVID-19 tedaviniz süresince dostlarınızdan izole ve uzakta olmanız yukarıda anlatılan nedenlerden dolayı çok iyi olacaktır. Sizin için ne kadar üzücü olsa da evcil dostlarınızı en emin olduğunuz ellere teslim edip kendi tedaviniz ile ilgilenin.
Herhangi bir şüpheli durum nedeni ile veya yolculuk sonrası evde karantina altındaysanız, imkanınız varsa yine evcil dostlarınızdan uzak, onları koruyacak şekilde kendinize karantinaya alabilirsiniz, ancak bunun için herkesin durumu uygun olmayabilir. Eğer karantinanızı, olanaksızlıklar yüzünden evcil dostlarınız ile birlikte geçirmek zorundaysanız, dostlarınızı masum bir taşıyıcı hale getirmemek için, evde mümkün olduğu kadar basit bir maske ile dolaşın ki (bu maskenin iki bez katmanından yapılmış bile olması yeterlidir, bu durumda lütfen sık sık yıkayın ve dezenfekte edin (örneğin en az 60 derecede yıkayıp, kurutup sonra da ütülemeniz yeterlidir), sizden kaynaklı anlık bulaşmaları engellemiş, evcil dostlarınıza dokunmadan önce ve sonrasında da ellerinizi sabunlu su ile yıkayarak onların tüyleri üzerinde herhangi bir artık bırakmamış da olursunuz.
Herhangi bir hastalık ve bu hastalık nedeni ile karantina durumu yok ise, lütfen içinde bulunduğumuz günlerin ruh hali ile kesinlikle dostlarınıza asla gereğinden fazla uygulama yapmayınız, onları gereksiz bir şekilde yıkayıp, sırf kendi geliştirdiğiniz korkular nedeni ile izole etme yoluna gitmeyiniz. Normal hayatınıza devam ediniz. Unutmayın ki yıllarca onlarla birlikte yaşadığınız için aslında evcil dostlarınız sizlerin bağışıklık sistemini güçlendirmiş, verdikleri sevgi ve mutluluk ile de sizleri bu tür hastlalıkların çoğundan da korumuş olduklarının farkında olun. Onlar bizi hasta yapamadıkları gibi böyle bir mekanizma ile koruma altına bile almış durumdalar.
Tabii ki yine de kendinizi, evcil dostlarını ve evinizde bulunan herkesi korumak için yapmanız gereken temel şeyler:
Kaynaklar:
[1] https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/daily-life-coping/animals.html?CDC_AA_refVal=https%3A%2F%2Fwww.cdc.gov%2Fcoronavirus%2F2019-ncov%2Fprepare%2Fanimals.html [2] http://www.bccdc.ca/health-info/diseases-conditions/covid-19/about-covid-19/petsDr.Ferhat Fikri Özeren