Ecrimisil davası ve şartları diğer adıyla haksız işgal tazminatı, bir mala veya taşınmaza ait hak ve borçlara sahip olmayan yani mal üzerinde tasarruf yetkisi bulunmayan gerçek veya tüzel kişilerin haksız ve kötü niyetli olarak, o malın sahibinin rızası olmadan veya taşınmaz mal idareye ait ise idarenin izni olmadan malı elinde bulunduran kişinin malı sahibine veya sorumlusu idare ise idareye teslim etmeyerek malı kendi mülkiyetinde bulundurmasıdır .
Ecrimisil davası izinsiz kullanımın karşılığı olan tazminatın talep edildiği davadır. Ecrimisil davası ile amaçlanan haksız işgal sonucu malı elinde bulunduran kişinin geri vermekle yükümlü olduğu malı haksız olarak mülkiyetinde bulundurmasından kaynaklanan zararlar ve bu mal sayesinde elde ettiği ürünler karşılığında mal üzerinde asıl hak sahibi olan kişiye tazminat ödemesidir.
Ecrimisil davasında davacı mal üzerinde tasarruf yetkisine sahip bulunan, rızası dışında işgal edilen malın sahibidir.
Bu suçun idareye karşı işlenmesi halinde idarenin izni dışında taşınmazın işgali halinde davada davacı konumunda olur.
Ecrimisil yani haksız işgal tazminatı davasında davalı kötü niyetle, haksız olarak malı işgal eden gerçek veya tüzel kişidir. Tüzel kişiler hukuk bakımından bireylerden veya mal topluluklarından oluşan ve tek bir kişi işlevi gören varlıklardır ( Dernek, vakıf gibi).
TMK m.995 “İyi niyetli olmayan zilyet, geri vermekle yükümlü olduğu şeyi haksız alıkoymuş olması yüzünden hak sahibine verdiği zararlar ve elde ettiği veya elde etmeyi ihmal eylediği ürünler karşılığında tazminat ödemek zorundadır.” Maddede de belirtildiği üzere davalı konumunda olan ve suçlu bulunması halinde tazminatı ödeyecek olan, hak ihlali yapan, işgalcidir. Bu işgalci konumundaki kişiye fuzuli şagil de denilmektedir.
Ecrimisil davası açabilmek için;
-İzinsiz inşaat yapımı,
-Kiraya verilen taşınmazda kira akdinin sona ermesine rağmen oturmaya devam eden kiracı
-Bir kişinin malının geri verilmemesi gibi.
Malı izinsiz şekilde elinde bulunduran ve kullanan kişi bu malı sahibine yani normal şartlarda mülkiyeti elinde bulunduran mal sahibine teslim etmelidir. Teslim etmediği takdirde asıl mülkiyet sahibi malın teslimini ve teslim edilmediği süre içerisindeki işgal sebebiyle oluşan tazminatı dava yoluyla talep eder. Bu dava yolu ecrimisil davasıdır.
Zararların tespiti bakımından izinsiz kullanılan taşınmaz malın;
gibi özellikleri dikkate alınarak rayiç değer tespiti yani pazar değeri diğer adıyla alım satım değeri tespit edilir.
Ecrimisil davasında mahkeme davacıdan zilyetlik iddiasını ispat etmesini ister. Zilyetlik, bir mal üzerinde fiili hakimiyeti bulunan kişidir. Davacı davalı tarafından gerçekleştirilen işgalin ne kadar süreli ve nasıl olduğunu mahkemeye mümkünse delillerle sunmalıdır. Mahkeme tarafından tapu kayıtları ve gerekli belgeler incelenir. Davalının kötü niyetli olup olmadığına bakılır.Mahkeme davaya bilirkişi atar. Bilirkişi davacının mahrum kaldığı menfaatinin miktarını tespit eder. Buna göre mahkeme gerekli belgeler, deliller ve bilirkişinin ecrimisil davasına konu olan mal üzerinden belirlediği mahrum kalınan menfaat değeri kapsamında hüküm verir.
Ecrimisil davası haksız işgalden doğan zararın tazmini davasıdır. Bu zararlar;
Ecrimisil davası kira bedeli gibidir. Ancak kira bedeli ileriye dönükken, ecrimisil davası geriye dönük tazminatın talep edilmesidir . Ecrimisil davalarının geriye dönük olarak tazminat talep edilebiliyor olması önemlidir. İleride doğacak zararlar tazmin edilemez. Ancak mevcut, oluşmuş zararlar tazmin edilebilir. Aurıca tespit edilen ecrimisil bedeli kira bedelinden az olamaz.
Hazineye ait taşınmazların işgali halinde bunu tespitinden itibaren işgalcinin gerekli unsurları taşıması halinde işgalden önce elde edilebilecek muhtemel gelir esas alınarak tazminat tutarı belirlenir. Bu konuda düzenlenen ihbarname 15 gün içinde ilgili kişiye tebliğ edilir.
Ecrimisil ihbarnamesinin tebliğinden itibaren 30 gün içinde idareye karşı kendisine ihbarname düzenlenen kişinin ya da vekilinin itiraz hakkı vardır. İdare itirazdan itibaren 30 gün içinde olumlu ya da olumsuz bir ecrimisil tutanağı düzenleyerek ilgiliye tebliğ eder.
Bu tebligattan itibaren 60 gün içinde İdari yargıda ecrimisil ihbarnamesinin veya düzeltme ihbarnamesinin iptali için dava açılabilir.
Her halükarda ecrimisil tutarının tahsil edilmesi engellenemez. Engelleme bir şekilde mümkündür. Yürütmeyi durdurma talebiyle dava açılmış ve mahkeme yürütmeyi durdurma kararı vermiş ise dava sonuçlanana kadar ecrimisil tutarının tahsil edilmesine gerek yoktur. Yürütmenin durdurulması kararı kaldırıldığı takdirde tahsilat devam eder.
Haksız işgal tazminatı için açılacak ecrimisil davalarında 5 yıllık zamanaşımı süresi bulunmaktadır. 5 yıl içinde ecrimisil davası açılmadığı takdirde dava hakkı zamanaşımına uğrar ve bu sebeple dava açılamaz.
Ecrimisil davası haksız fiile ilişkin müdahalenin men’i davası veya tapu iptali davası ile açılabileceği gibi bağımsız olarak da ecrimisil davası açılabilir.
Ecrimisil davası yani haksız işgal tazminatı davası açılabilmesi için malı elinde bulunduran kişiye ihtar çekilerek durum bildirilmiş olmalıdır. Mirasçılar arasındaki ecrimisil davasında ihtar çekmek zorunlu değildir. Ecrimisil davasında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Asliye Hukuk Mahkemesi özel hukuk davalarına bakar. Yani idarenin dahil olmadığı mahkemelerdir. Ancak haksız işgal idareye karşı işlendiğinde bu davaların idare mahkemelerinde görülmesi gereklidir. Ecrimisil davalarında yetkili mahkeme ise taşınmazın bulunduğu yerdeki mahkemedir.