Yardımcı fiil “i-mek”tir. Sözcüksel özelliğini kaybedip sonradan olduğu için bu adı almıştır.
İçindekiler
a. Basit bilişsel fiilleri alır ve onları bileşik fiiller yapar.
B. İsim asil kelimelere gelir ve onları yüklem yapar.
Şimdi bu görevleri inceleyelim.
a. Basit dönüşlü fiilleri ilişkilendirir ve onları bileşik fiiller yapar: fiil iki kiplik eki almaz. Daha önce de gördüğümüz gibi çekimli fiillerde fiilin ikinci kiplik eki (imek) eki sayesinde gelir. Sonra yardımcı fiil genellikle bırakılır. Altı çizili kelimelerin ek fiilleri vardır.
Örnek: Gözyaşları durur durmaz sel gibi aktı.
Yiğit nereden geldi?
B. Bir isim nominal kelimelere gelir ve onları bir yüklem yapar: aday kelimeler fiil ekleri almaz. Fiil eki, fiilin şart eklerini alır ve onları aday kelimelere ekleyerek onları bir yüklem yapar. Yardımcı fiil genellikle bırakılır.
Gaflet içinde olma, çünkü yol kesindir.
Haram çok var pusuya düştüm
B 1. Ek bir fiil dili ile geçmiş zaman
İsimler, ‘ek fiil’ ve ‘dil ile geçmiş zaman’ soneki eklenerek yapılır.
Örnek: Yusuf, Mısır Sultanı idi.
B 2. Yardımcı fiilin Miş ile yardımcı fiil çekimi
İsimler bir ‘fiil’ eki ve geçmiş zaman eki ‘miş’ ile yapılır.
Örnek: Sabır gerçek ilaçtır.
B 3. Tamamlayıcı fiilin şimdiki basit çekimi
İsimler soylu kelimelere kişi ekleri getirilerek yapılır.
Yardımcı fiilin şimdiki zaman kipinde kişi ekleri yardımcı fiilin görevini üstlenir.
Örnek: Bu pansiyonda garip bir misafirim.
B4. Yardımcı fiilin koşullu çekimi
İsimler ‘ek fiil’ ve ‘özne-özne’ eklenerek yapılır. Yardımcı fiilin koşullu çekimi, eklendiği sözcüğü yüklemlemez, diğer çekimlerde olduğu gibi yüklemi koşullu bir anlam katarak askıya alır.
Örnek: Üzgünsem, dili kalbim konuşur.
Son ek, az önce görülen aday yüklem çekimine “değil” kelimesinin eklenmesiyle yapılır.
Örnek: Sabır her yerde iyidir. (pozitif)
Sabır her yerde iyi değildir (olumsuz)
soru numarası 1
Dün geceki kazayı duyunca çok üzüldüm.
ikincisi. Ne yaptıklarını asla anlayamadım.
Üçüncü. Her gece yatmadan önce kitap okumaktan büyük keyif alırdı.
dördüncüsü. Koridordaki en sessiz oda kahkahalarla doluydu.
V. Gerçekten böyle düşünüyorsan bir şey söylemiyorum.
Yukarıdaki cümleler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
a) Birinci cümlede yardımcı fiil (veya fiil) yoktur.
II. Cümle yüklemi, şimdiki zaman hikayesi şeklinde çizilir.
c) iii. Bir cümlenin yüklemi, yardımcı fiil ile bileşik yapıdaki bir eylemdir.
d) IV. Cümlenin yükleminde ek fiil yoktur.
e) V. Cümlede ek fiil vardır.
Çözüm: İlk cümlede yüklem fiil olduğundan ve tek şart eki olduğundan ek fiil yoktur.
ikincisi. Cümlede şimdiki zamanın olumsuzu “-mez” olup, ona geçmiş zaman “-di” eklenir ve hikâye birleşik zaman oluşturur.
Üçüncü. Cümlede ‘keyfini çıkarın-‘, anlamsal olarak kompakt bir bileşik yapıya sahip bir eylemdir. “-yor” ve “-du” şeklinde iki biçimsel ek alarak ek işlem gerektirdiğini görmekteyiz.
dördüncüsü. Cümledeki fiil “dolu” isim olduğu için ek bir işlem yapması gerekir. Dolayısıyla cevap Dr.
Cümle V.’de yüklem, fiil kipinde basit bir fiildir, yüklemde yardımcı eylem yoktur, ancak yüklemin dışında “-se” koşul eki olduğu için yardımcı eylem vardır.
soru 2
(1) Kısa öyküyü romandan farklı kılan şey, yalnızca uzun ya da kısa olması değildir. (İkincisi) Kısa öyküde uzunluk/kısalıktan çok kısa bir anlatının bulunmasıdır. (3) Kısa öykü, romandan daha basit, daha temel, daha lirik ve daha yoğun bir edebi sanattır. (4) Bu nedenle hikaye aslında bir romandan çok bir şiire daha yakındır. (5) Kısa öykünün bir konuyu, bir fikri, bir anı merkeze alan, gereksiz sözlerden arındırılmış bir edebî tür olduğunu söyleyebiliriz.
Bu parçadaki numaralandırılmış cümlelerden hangisinde yardımcı fiil yoktur?
a) ilk b) l l c) iii. d) IV. e) V.
Çözüm: İlk dört cümlenin yüklemi isim olduğu için mutlaka ek eylem almalıdır. Bununla birlikte, V cümlesinin fiili basit bir kip olduğundan, ham fiil yoktur.
“Nominal cümleler (Nominal cümleler) Arap edebiyatı”
[wpcin-random-posts]