Elbirliği mülkiyeti, aralarında bir ortaklık bağı bulunan kimselerin, bu ortaklıkları sebebiyle bir mala birlikte malik olmaları halidir. Her bir hak sahibine ortak denir.Elbirliği mülkiyetinde malda tek mülkiyet söz konusudur. Yani her bir ortak bütün maldan sorumlu olurlar.
Elbirliği mülkiyeti, elbirliği ortaklığı tarafından mülkiyet hakkının kazanılması ile oluşur. Söz konusu elbirliği ortaklığı halleri kanunda sayılmıştır ve bunlardan başka bir ortaklık ile elbirliği mülkiyeti kazanılması söz konusu değildir. Türk Medeni Kanununda sayılan bu haller, miras ortaklığı şeklinde elbirliği mülkiyeti hakkı kazanması, edinilmiş mallarda (evlilik birliği içerisinde) kazanılan mallarda, aile ortaklığı hallerinde ve adi ortaklık olmak üzere 4 şekilde elbirliği mülkiyeti hakkı kazanılmış olunur. Bu hallerin dışında elbirliği mülkiyeti hakkının kurulması söz konusu değildir.
Elbirliği mülkiyetinin söz konusu olduğu mal üzerinde kişiler elbirliği halinde malik oldukları için pay söz konusu değildir. Her ortak için ancak ortaklık malvarlığının tasfiyesinde bir pay almak söz konusu olur.
Kanunda ve sözleşmede aksine bir hüküm bulunmadıkça yönetim ve tasarruf işlemleri için ortakların oybirliği ile yani tüm ortakların oyuyla karar vermeleri gerekir.
Ortaklardan her biri bu ortaklığı ilgilendiren hakların korunmasını sağlayabilir ve bu korumayı tek bir ortak sağlasa da tüm ortaklar yararlanır. Söz konusu koruma dava yoluyla veya başka yollarla sağlanabilir.
Kanunda veya sözleşmede aksine bir hüküm yoksa yönetim ve tasarruf işlemleri için tüm ortakların oyuyle yani oybirliği ile karar verilmesi gerekir.
Elbirliği mülkiyetinde prensip olarak ortaklık sıfatı kişi ile bağlıdır ve devredilebilecek bir pay da söz konusu değildir. Ancak bir ortağın tasfiyede kendisine düşecek payı bir başkasına devretmesi mümkündür.
Aynı şekilde ortakların alacaklıları, ancak ortaklık tasfiye edilince ortağa düşecek pay üzerinden alacağın cebri icra ile ödenmesini talep edebilir.
Elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüşmesiyle ilgili TMK 644’te bir düzenleme yapılmıştır. Buna göre elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüşebilmesi için bir mirasçının, terekeye dahil malların tamamı veya bir kısmı üzerinde elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüşmesi talebinde bulunur. Bu talebin ardından sulh hakimliği diğer mirasçılara bir çağrıda bulunur ve belirlenen süre çerçevesinde itirazları varsa bunları bildirmek için davette bulunur. Mirasçıların, elbirliği mülkiyetinin devamı için haklı bir itirazda bulunamaması halinde talepte bulunulan söz konusu mal üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verilebilecektir. Paylı mülkiyete geçilmesi halinde terekeye dahil hakların ve alacakların paylar oranına bölünmesi ile ilgili durumlar TMK’da belirtilen diğer hükümler uyarınca belirlenecektir.
Elbirliği mülkiyetinde ortaklar arasında zorunlu dava arkadaşlığı söz konusudur.Bu da demektir ki, ortaklar ancak birlikte dava açabilir veya aleyhlerine de birlikte dava açılabilir. Ortaklar davada birlikte hareket etmek zorundadır. Elbirliği mülkiyetinde ortakların malın bir kısmından değil tamamından sorumlu oldukları için çıkan uyuşmazlıklarda da bütün olarak sorumlu olacakları için dava arkadaşlığı mecburi şekilde ortaya çıkacaktır.
Bir mirasçı, miras ortaklığından doğan elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi isteminde bulunduğu takdirde tapu sicil müdürü, diğer mirasçılara çağrıda bulunarak belirleyeceği süre içinde varsa itirazlarını bildirmeye davet eder. Tebligat masrafları ilgilisince karşılanır. Elbirliği mülkiyetinin devamına yönelik bir itiraz ileri sürülmediği veya mirasçılardan herhangi biri belirlenen süre içinde paylaşma davası açmadığı takdirde, istem konusu taşınmaz mal üzerindeki elbirliği mülkiyeti paylı mülkiyete dönüştürülerek, hissedarlık esaslarına göre mirasçılar adına tapu kütüğüne tescil edilir.
Elbirliği mülkiyeti aşağıdaki hallerde sona erer:
Elbirliği mülkiyetinin sona ermesinde prensip olarak ortaklık sona erer ve ortaklık malvarlığı tasfiye edilir. Aksine bir hüküm yoksa elbirliği mülkiyetine tabi malların paylaşılması paylı mülkiyetteki kurallara göre yapılır.Ancak paylaşmanın yapılabilmesi için sözleşmeden doğan topluluğun sona ermesi gerekir.
Elbirliği mülkiyetinde ortaya çıkan sorunlarda ortaklığın giderilmesi için Sulh Hukuk Mahkemesi sorumlu olacaktır.