HİDROSEFALİ
Hidrosefali, beyinde “ su toplanması” olarak da bilinen, beyin ventriküllerinde ve boşlukları nda aşırı miktarda Beyin Omurilik Sıvısı (BOS) birikmesi durumudur. Bu durum kafatasının i ç indeki kafa boşluğunda basıncın artmasına ve özelikle bebek ve çocuklarda kafanın artan ö lçü de b üyümesine yol a ç abilir. Bu terim hidro (su) ve sefali (kafa) terimlerinden türemiştir.
Belirtiler ve semptomlar
Hidrosefali’nin semptomları hastalığın sürecine g ö re de ğişir. Ventriküler sistemin ani genleşmesi artan kafa i ç i basıncının belirgin işaretleri olan başağrısı, görme azalması, uykuya eğilim, vb ile açığa çıkar. Buna karşıt olarak kronik genişleme ( ö zellikle ileri yaşlarda) daha sinsi bir baş lang ıç izleyebilir. Özelikle bu yavaş süreç başka hastalıklarla karışabilir.
Kafa boşluğunun i ç indeki artan basıncın etkisiyle baş ağrısı, k usma, görme azlığı, yürüme bozukluğu ortaya çıkabilir. Yüksek kafa i ç i basıncı ölümcül olabilir.
Yürüyüş bozukluğu, idrar kaçırma ve yakın bellek bozukluğu gibi şikayetler erişkin normal basın ç lı hidrosefali’nin tipik belirtileridir. Belirtiler kişinin yaşı, tıkanıklık sebebi ve şişkinlikten dolayı zarara uğrayan beyin dokusunun miktarı na ba ğlıdır.
Yenidoğanlarda g ö rülen hidrosefali’de, merkezi sinir sisteminde BOS’un artmasına ve bundan dolayı bıngıldağın çıkıntı yapmasına ve kafanın normalden büyük olmasına sebep olur.
Patoloji
İnsanlarda BOS sürekli olarak koroid pleksus denilen yapılardan salınır ve venöz sinüslerden emilir. Hidrosefali süreci için BOS’un fazla miktarda üretilmesi, doğuştan meydana gelen kusurlar sebebi ile sıvının dolaşım sistemine katılımının engellenmesi yani tıkanıklık olması , ya da kafa travması veya enfeksiyonlara bağlı olarak gelişen durumlar sonucu ile emiliminin engellenmesi ile olur.
Sını fland ırma
Hidrosefali BOS akışındaki problemler, geri emilim veya aşırı BOS üretiminden kaynaklanabilir.
Çocuklarda Hidrosefali
Erken do ğanlardaki intraventriküler matriks kanaması, enfeksiyonlar, ikinci tip Arnold-Chiari kusuru, serebral akuaduktus atrezi ve stenozu ve Dandy-Walker kusuru bu durumlar i ç erisinde yer alır.
Yenidoğanlarda ve yeni yürümeye başlayanlarda hirdosefali başın ç evre ö lçüsünün hızla artmasına sebep olur. Kafatası kemikleri sıkıca kaynaş mad ığından, şişkin, sert ö n ve arka bıngıldaklar hasta dik durumda iken dahi g ö rülebilir. Bebekte huzursuzluk, emmeme ve sık sık kusma g ö rülebilir. Hidrosefali ilerledik ç e uykuya eğilim artar ve bebek ç evresindekilere karşı ilgisizlik g ö sterir. Daha sonraları g ö z kapakları çekilir ve g ö zler aşağıya doğru d ö ner. Kafa aşırı büyür . Bel bölgesinde meninks kesesi (meningosel ve miyelomeningosel) g ö rülen yenidoğanların y üzde 80 ila 90’ında hidrosefali de meydana gelebilmektedir.
Do ğum sonrası oluşan merkezi sinir sistemi enfeksiyonları, menenjit, beyin tüm ö rleri, kafa travması, kafa boşluğu i ç indeki kanamalar gibi durumlar oluşan emilim bozukluğu sonucu hidrosefaliye neden olabilir.
Etkiler
Hidrosefali beyne zarar verdiğ i i ç in, d üşünce ve davranış karşı t y ö nde etkilenebilir. Kı sa d ö nem hafıza kaybını da i ç eren öğrenme güçlükleri hidrosefali g ö rülen kimselerde yaygındır. Bu kişilerin s ö zel zekalarının performans zekalarından daha yüksek olduğu g ö rülmüştür ve bu durumun sinirsel hasarın beyne yayılmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Ayrıca olgularda epilepsi gelişme riski çok yüksektir. Daha ileri yaşta olan çocuklarda bu okul performansının düşmesi ve etrafa ilginin azalması şeklinde kendini göstermektedir.
Tedavi
Hidrosefali’nin tedavisi cerrahidir. Bu tedavi sıvı akışının engellenmesini ve/veya hatalı araknoid çıkıntılarını baypas ile ge ç mek ve fazla sıvıyı yeniden emilebileceğ i di ğ er v ücut boşluklarına ç ekmek amacı ile bir ventrik ü ler şantın serebral ventrik üllere yerleştirilmesini gerektirir.
Engelleyici hidrosefali’nin bazı hastalarda uygulanan alternatif bir tedavisi ise endoskopik üçüncü ventrikülostomi olarak adlandırılan ve üçüncü ventrik ülün tabanına açılan bir açıklıkla BOS’un bazal sisternalara akışının sağlanması ve kestirme yol kullanarak tıkanıklığın aşılmasına dayanan bir cerrahi operasyondur. Bu operasyonun yapılabilirliği kişisel anatomiye ve etyolojik nedene bağlı olarak değişir.