Genel nöroşirurji eğitiminde eski yıllarda olmayan endoskopun transnasal kullanımı, kulak burun boğaz bölümünün endoskopik sinüs ameliyatlarındaki birikiminin beyin cerrahisine aktarımı ile 1996 yılında endoskopik hipofiz ameliyatları başlamıştır. İlk adaptasyon olguları sonrası ABD pitsburgh’dan Dr jho tekniği tanımlayarak, ilk klinik seriyi yayınlamıştır. İtalya(Napoli-De Divitis ve Bologna –Frank) ve pek çok ülkede birçok merkez bu yaklaşımı kullanmaya başlamıştır. Pediatrik olgularda 2.5mm, erişkinlerde ise 4 mm rijid endoskoplar tercih edilmektedir.
Hipofiz bezi göz sinirlerini birleştiği yerin altında, sella tursika denilen alanda yaklaşık 1 gr ağırlığında bir dokudur. Vucudun hormonal dengesinde önemli hormonların üreten ve düzenlenleyen bu dokunun kendisinden kaynaklı iyi huylu lezyonlar nadir değildir. Bu dokunun kendisinden çıkmayan ama çevresinden köken alan ve bu bez dokusunun çalışmasını bozan patolojilerde vardır.
Hipofiz cerrahisi çok uzun yıllardan bu yana transfenoidal olarak , yani burun içinden sfenoid sinüsten geçilerek yapılmaktadır. 1995 li yıllardan sonra optik sistemdeki gelişmelerle beraber daha fazla endoskop kullanılmaktadır. Endoskop, mikroskop ile karşılaştırıldığında sağladığı daha iyi ve geniş görüş ile tümörün tamamını çıkarımını sağlayabilmektedir. Daha iyi görüş komplikasyonları azaltarak hipofiz dokusunun fonksiyonunu korumayı kolaylaştırır.Özelikle hormon salgılayan patolojilerde remisyon için tam çıkarım önemlidir. Sağladığı bu avantaj nedeniyle giderek daha fazla beyin cerrahı endoskopik yöntemi tercih etmektedir.
Hasta konforu açısından değerlendirildiğinde; ameliyattan sonra hasta daha rahattır. Ameliyat sırasında spekulum kullanılmayıp, nasal pasajda nasal septuma dokunulmadan doğal koridor geçildiğinden , ameliyat sonrası burun çevresinde günlerde sürecek ödem yoktur.
Burun içinden endoskop ile hipofiz ameliyat tekniği tanımlanıp yaygınlaştıkça, özelikle ön kafa tabanındaki lezyonlar için endoskopik kafa tabanı cerrahisi daha fazla tercih edilmektedir. Başlangıçta özelikle onarım sorunu nedeniyle beyin omurilik fistülleri bu ameliyatı sınırlasada gelişen cerrahi tekniklerle bunun üstesinden gelinerek günümüzde, Özelikle orta hatta yerleşen (Tuberkulum sella menenjiomu, klivus tümörleri…)olgularda yüksek etkinlik ve düşük komplikasyon ile kullanılmaktadır.
Daha iyi, yakın ve geniş görüş
Etkili cerrahi
Doğal anatomiye daha az zarar
Yüksek hasta konforu
Öğrenme süreci
Endoskopik Hipofiz ve kafa tabanı cerrahisinde güncel durum;
Hipofiz adenomlarında Yayınlanan klinik serilerde total çıkarım oranları ve hormon salgılayan adenomlarda remisyon oranı daha yüksektir.Mikroskobik hipofiz cerrahisinde bir tunel içinde manevra olanağı daha azken, Endoskopik yaklaşımda yakın ve geniş görüş alanı etkili cerrahiye olanak sağlar.Ek olarak nasal komplikasyon oranları (nasal septum ve sinüs) düşüktür.klinik Sonuçlar yayınlandıkça daha fazla beyin cerrahı endoskop kullanmaya yönelmektedir.
Endoskopik hipofiz cerrahisi sonrası bu alanda çalışma deneyiminin artması yakın yerlerdeki patolojiler (tuberkulum sella, planum sfenoidale, klivus…) için endoskop serileri 2004 ten sonra yayınlanmaya başlanmıştır. Erken serilerde beyin omurilik fistül oranları yüksek olsada cerrahi tekniklerele bu oranlar düşmüştür. Seçilmiş patolojilerde, Tuberkulum sella menenjiomu ve klivus gibi tümörlerde endoskopik cerrahi etkilidir ve düşük komplikasyon ile uygulanabilir.
Endoskopik beyin cerrahisinin öğrenme eğrisi gerektirmektedir.(8referans) Hipofiz cerrahisi için yıllık 50 olgu toplamda 200 olgu ile deneyim kazanıldığı kabul edilmektedir. Mikroskopik cerrahiden endoskopik transnasal cerrahiye geçişte yeni baştan bir öğrenme dönemi gerektirmesi deneyimli mikroskopik cerrahların endoskopik cerrahiye geçişinde zorluk yaratmaktadır.
Beyin cerrahisi eğitim süreciminde içinde olduğu 20 yılı aşkın sürede ağırlıklı olarak endoskopik beyin cerrahisi, Beyin tümörleri ,beyin damar hastalıkları ve seçilmiş nöroşirurji olgularında çalıştım. Endoskopik beyin cerrahisinde Kişisel deneyimim 800 ü aşkın endoskopik hipofiz cerrahisi, 80 i aşkın endoskopik kafa tabanı cerrahisi(tuberkulum sella menenjiomu, klivus tümörleri, optik dekompresyon..)160 ı aşkın ventriküler girişim( third ventrikülostomi, kolloid kist) hastasıdır.