Endoskopik hipofiz cerrahisi

Endoskopik hipofiz cerrahisi endoskop adı verilen bir ışık kaynağı yardımıyla burundan girilerek yapılan beyin ameliyatıdır. Doğal burun deliğinden girilerek ameliyat yapıldığı için kafada, yüzde ya da burunda hiçbir iz kalmaz.

Genel Bilgiler:

Hipofiz adenomları sık görülen beyin tümörlerinden olup, hormon salgılayan ve salgılamayan olmak üzere temel olarak iki grupta sınıflandırılırlar.
Hipofiz adenomları salgıladığı hormon profiline göre akromegali, Cushing Hastalığı, hiperprolaktinemi gibi hastalıklara ya da çevre anatomik yapılara bası yapmaları sonucu görme bozukluğu, baş ağrısı gibi klinik bulgulara neden olabilirler.

Prolaktinomalarda öncelikli tedavi medikal tedavi olmasına karşın medikal tedaviye rağmen büyümeye devam eden, medikal tedaviyi mide bulantısı ve kusma gibi yan etkilerinden dolayı tolere edemeyen veya uzun süre medikal tedavi kullanmak istemediği için cerrahi tedaviyi kendi isteğiyle tercih eden hastalarda ya da apopleksi gibi akut nörolojik defisitlerin ortaya çıktığı acil durumlarda nöroşirürjikal tedavi yapılmaktadır.

Akromegali ve Cushing hastalığı gibi medikal tedavinin yetersiz olduğu hastalarda ise günümüzde ilk tedavi seçeneği hiç kuşkusuz nöroşirürjikal tedavi yöntemleridir. Tedavi seçeneklerinden biri olan konvansiyonel radyoterapi, optik sinir ve beyin üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle artık terk edilmiştir. Stereotaktik radyocerrahi (X-knife, Gammaknife, Cyberknife vb.) seçenekleri ise ameliyat sonrasında rezidü kitlesi olan veya cerrahi tedaviyi kabul etmeyen ya da nöroşirürjikal müdahale yapılmasını engelleyen medikal bir durumun söz konusu olduğu hastalarda tercih edilmektedir.

TSH salgılayan adenomlarda endoskopik hipofiz cerrahisi tedavide ilk seçenektir.

Non-fonksiyonel hipofiz adenomu olan hastalar, adenomun boyutları, optik sinire basısı, kavernöz sinüse invazyonu, sfenoid sinüse invazyonu, intrakranial uzanımının varlığına göre incelenir. Hastanın yaşı, medikal durumu gibi değişkenlerin değerlendirilmesi sonucunda hastanın ameliyatı isteyip istemediği sorulur. Hastanın kararına göre cerrahi müdahale yapılmasına ya da hastanın periyodik aralıklarla görme alanının, hipofiz manyetik rezonans incelemelerinin ve hormonal profilinin takibine karar verilir. Hasta hemen veya ilerleyen takipler sonrasında ameliyata veya stereotaktik radyocerrahi seçeneklerine yönlendirilir.

Endoskopik hipofiz ameliyatının üstünlükleri:

1- Endoskopik hipofiz cerrahisinde nazal, septal, dental ve sinus komplikasyonları mikroskop kullanılarak yapılan eski metodlara göre daha azdır. Mikroskopik ameliyatlarda nazal spekulum veya retraktor kullanılması gerekir. Bu da burun içi yapıların tahrip edilmesine neden olmaktadır.

2- Endoskopik hipofiz cerrahisi sfenoid sinüse ulaşmada burun boşluğu doğal bir koridor olarak kullanıldığından diş kökleri kesilmez ve her iki burun deliğini ayıran septum zedelenmez.
3- Endoskopik hipofiz ameliyatı nda ameliyat esnasında röntgen çekmek ihtiyacı olmadığından hasta ameliyatta haberi olmadan ışına maruz kalmaz.
4- Endoskopik hipofiz cerrahisinde görüntü mikroskobun sunduğu görüntüye göre daha geniş bir alanı içerdiğinden ve tümör çıkartıldıkça oluşan boşluğa endoskop ilerletilerek tümörün kenarlarda kalan parçaları görülür ve tamamı çıkartılabilir.
5-Endoskopik hipofiz ameliyatları Cushing hastalığı veya Akromegali olan hastalarda son derece yüksek başarı sağlamaktadır.
6-Endoskopik hipofiz cerrahisi sayesinde dev hipofiz adenomları tek seansta burundan girilerek çıkarılabilmektedir.
7- Burundan Beyin omurilik sıvısının akması hipofiz ameliyatlarının istenmeyen sonuçlarındandır. Endoskopik hipofiz cerrhisi sayesinde burundan beyin omurilik sıvısı akması halinde yine tamir ameliyatı burundan yapılmakta dolayısıyla hastaya ikinci bir beyin ameliyatı yapılmamaktadır.

Endoskopik hipofiz cerrahisinin özelliği:

Endoskopik hipofiz ameliyatı klasik mikrocerrahi ameliyatına göre öğrenilmesi beyin cerrahları için son derece zor olan bir ameliyattır. Farklı bir eğitimi olduğundan öğrenim süresi ve eğrisi diğer ameliyatlardan uzundur. En az 50 defa endoskopik hipofiz ameliyatı yapmamış bir beyin cerrahı endoskopik hipofiz cerrhisini biliyor kabul edilmez. Tam endoskopik hipofiz cerrahisinde ameliyat sadece endoskopik görüntüleme ile yapılır. Ameliyatı mikroskopla yapıp ameliyat esnasında herhangi bir safhada endoskop kullanmak tam endoskopik hipofiz cerrahisi değildir. Ülkemizde tam endoskopik hipofiz cerrahisi sınırlı sayıda birkaç beyin cerrahı tarafından yapılabilmektedir.