2023 Yılında engelli raporu ile araba almak, bedensel ve zihinsel rahatsızlıkları bulunan kişilere tanınan bir haktır. Bu hak kapsamında kişiler, ÖTV ödemeden araç sahibi olabilir. Böylece ciddi bir indirim oranı ile uygun fiyata araç alarak kullanabilirler. Engelli raporu ile araba almak için bazı şartları taşımanız ve bazı evrakları ibraz etmeniz gerekir.
Engelli bireylerinin kullanamadıkları uzuvları ya da zihinsel kabiliyetlerinde meydana gelen kusurlar, hayatlarını sürdürmelerini zorlaştırır. Bunun için yaşam alanlarında ve sosyal ortamlarda onların hayatlarını kolayca idame ettirebilmeleri için bazı düzenlemeler yapılması gerekir. Bu durum araç kullanımı için de söz konusudur. Engellilerin araç kullanımı için araç içerisinde bazı düzenlemelere ihtiyaç vardır. Aynı zamanda onların daha kolay araç sahibi olması için de pozitif ayrımcılık kapsamında indirim uygulanır.
Engelli raporu ile araba almak için yapmanız gerekenlerin başında istediğiniz modele karar vermeniz gelir. Model seçiminizi yaptıktan sonra gerekli evrakları yanınıza alarak satın alma işlemleri için ilgili galeriye gitmeniz gerekir. Engel durumunuza göre araç içerisinde bazı düzenlemeler yapılması gerekebilir. Aynı zamanda aracı kimin kullanacağı da engel durumunuza göre değişiklik gösterir.
Engelli raporu ile araba almak için gereken belgeler aracı kimin kullanacağına göre değişiklik gösterir. Engelli birey kendisi araç kullanacaksa sürücü belgesini ibraz etmesi gerekir. 18 yaş altı engelli bireyler üzerine araç alınacaksa ebeveynlerinin onayı şarttır. Zihinsel engelli bireylerin işlemleri de vasileri tarafından yapılabilir.
%90 ve üzeri engelli raporuna sahip kişilerin araç alması durumunda aracı kimin kullanacağına göre yapılacak işlemler değişir. Kişinin engelli raporunda “ Sürücü Belgesi Alabilir ” yazıyorsa alacağı aracı kendisi kullanabilir. Aynı zamanda işlemleri de 18 yaşından büyük olması halinde kendi başına gerçekleştirebilir. “Sürücü Belgesi Alabilir ibaresi bulunmayan rapor sahiplerinin alacağı araçları herhangi birinin kullanmasında sakınca yoktur.
%90 ve üzeri engele sahip 18 yaşından küçük bireylerin araçları ebeveynleri tarafından satın alınabilir. Engelli raporu ile alınan araçları kullanacak kişilerin de satın alma işlemleri sırasında sürücü belgelerini ibraz etmesi gerekir.
%40 ve 89 arası engelli raporuna sahip kişilerin araç alması için “Sürücü Belgesi Alabilir” ifadesinin raporda bulunması gerekir. Bunun yanı sıra araç içerisinde yapılması gereken düzenlemeler varsa “ Tertibatlı araç kullanır ” ibaresi aranır.
Araç içerisinde herhangi bir düzenlemeye gerek yoksa “Tertibat olmadan araç kullanabilir.” İfadesi rapora eklenir. Bunun yanı sıra otomatik araç kullanıp kullanamayacağına dair ifadeler de rapora eklenir. Raporda belirtilen ifadelere uygun bir araç engelli bireyler tarafından satın alınabilir. Aracı alacak sürücünün ehliyetini de başvuru sırasında ibraz etmesi zorunludur.
Engel durumuna göre ÖTV indirimi yüzdesi değişiklik gösterir. %40 ve %89 arasında olan engel durumunda %26.3 oranında bir ÖTV indirimi söz konusudur. Bunun yanı sıra %15.24’lük bir KDV indirimi de uygulanır. %90 ve üzerinde bir engel durumu varsa araç tamamen ÖTV’den muaf tutulur. %90 ve üzerinde engel derecesine sahip kişiler, MTV muafiyetinden de yararlanabilir.
Engelli durumuna göre araçlarda yapılacak tadilatlar farklılaşır. Örneğin, kişinin sol kolunda kullanım kısıtlılığı söz konusu ise sol kısımda bulunan donanımların sağ tarafa aktarılması gerekir. Bu sayede sol kolu kullanmaya gerek olmadan aracın farklı fonksiyonlarını çalıştırmak mümkün olur. Hangi tadilatların yapılacağı sürücü belgesinde ilgili kodla ile gösterilir. Aracı aldığınız firma, tadilatları ehliyette belirtilen detaylara göre gerçekleştirir.
Engelli raporu ile alınan araçların satılması belirli şartların gerçekleşmesi durumunda mümkündür. ÖTV muafiyeti kapsamında bir araç satın aldıysanız 5 yıl boyunca satmamanız gerekir. Satmanız halinde ÖTV ödemesini yapmanız zorunludur. ÖTV ödeyerek satış işlemlerini gerçekleştirdikten sonra engelli raporuyla tekrar araç satın alma şansınız vardır.
Deprem ve diğer doğal afetler neticesinde aracın hurda olması halinde 5 yıl şartı olmaksızın satış yapmanız mümkündür. Bu satış işleminden sonra da yine muafiyet kapsamında yeni bir araba alabilirsiniz.
Engelli raporu ile alınabilecek araçlarda fiyat sınırlaması vardır. 2023 Yılında yeniden değerleme oranı %122,9 oldu. 2023 yılı tüm vergiler dahil 1.004.200 TL’ye kadar tüm araçlar için ÖTV istinası uygulanacaktır.
2023 engelli araç sınırı tutarı 30 Aralık 2022 Resmi Gazete’de yayınlanan karar ile açıklandı.
Engelli raporu ile alınabilecek araçlar motor hacimlerine göre de belirli bir sınırlandırmaya tabiidir. Buna göre muafiyet kapsamında alınabilecek araçlar şu şekilde sıralanabilir:
Engelli raporu ile alınabilecek araçların markaları konusunda bir sınırlama yoktur. İstediğiniz marka aracı 1.004.200 TL sınırını geçmemek şartıyla satın alabilirsiniz. Bunun için tek yapmanız gereken bütçenize uygun olan aracı tercih etmektir. Bu aşamada kendi rahatınıza uygun ve kullanım sırasında zorlanmayacağınız bir model seçebilirsiniz. Araç alırken yedek parça masrafları ve yakıt tüketimi gibi detayları da göz önünde bulundurmalısınız.
Engellilere ikinci el araçlarda indirim uygulanması söz konusu değildir. Vergi indirimi sadece sıfır araçlar için söz konusudur. Bu nedenle ikinci el alımlarda böyle bir indirimden yararlanma şansınız yoktur. ÖTV indirimi sayesinde fiyatlar düştüğü için ikinci el yerine 0 araç almayı tercih edebilirsiniz.
Engelli bireylerin farklı araçlar kullanması konusunda birtakım sınırlamalar vardır. Örneğin, engelli bireyin özel tertibatlı araç kullanabileceği sürücü belgesinde belirtiliyorsa farklı bir araç kullanmaları mümkün değildir. Bunun yanı sıra otomatik ya da manuel kullanımına yönelik sınırlamalar söz konusu ise buna da uygun hareket etmek gerekir. Engellilerin kendilerine uygun olmayan araçları kullanmaları can ve mal güvenliği açısından da ciddi risk teşkil eder.
Engelli raporu almak için ilk önce e-Devlet üzerinden “ Sağlık Raporu Başvuru Formu ” adlı belgeyi doldurmanız gerekir. E-Devlet’e girdikten sonra arama kısmına “Kişisel Sağlık Bilgi Formu” yazarak ilgili belgeye ulaşabilirsiniz.
Kişisel Sağlık Bilgi Formu belgesini doldurmak için “Yeni Başvuru” seçeneğine tıklamalısınız.
Kişisel Sağlık Bilgi Formu adlı belgede doldurmanız gereken bilgiler yukarıda gösterilir. Bu bilgileri doldurarak belgeyi imzaladıktan sonra rapor için randevunuzu alabilirsiniz.
Randevunuzu aldıktan sonra yanınıza kimlik belgenizi ve beş adet fotoğrafınızı alarak hastanelerin danışma birimlerine gitmelisiniz. Size sadece kurulun toplandığı günlerde randevu verilir. Kurul gününde hangi doktorların sizi muayene etmesi gerektiğine dair ilgili belgeyi alarak tek tek o doktorlara görünmelisiniz.
Muayeneler tamamlandıktan sonra her doktor sizinle ilgili görüşlerini belirtir ve imzalı olarak belgeyi size teslim eder. Belgenin her doktor tarafından imza edilmesi gerekir. Son aşamada ise kurul ve başhekim imzası ile süreç tamamlanır. Her doktor sizden farklı tahliller, filmler ya da testler isteyebilir. Aynı zamanda her doktoru aynı gün ziyaret etmeniz mümkün olmayabilir. Bu nedenle engelli raporu almak için birkaç gün ayırmalısınız.
Engelli raporu almak için gereken evraklar arasında başvuru formu ve kimlik belgesi dışında herhangi bir belge yoktur. Doktorların ya da hastanenin taleplerine göre farklı belgeler hazırlamanız gerekebilir. Raporu engelli çocuğunuz ya da vasiniz altında bulunan bir birey için alıyorsanız hem kendi kimlik belgenizi hem de onların kimlik belgelerini ibraz etmelisiniz.
Engelli ehliyeti almak için ilk önce engelli raporu alınması gerekir. Engelli raporunda sürücü adayının hangi yönlerden kısıtlı olduğu belirtilir. Buna göre engelli adayının sınav aracı engel durumuna uygun şekilde olur. Engelli sürücü adayları diğer sürücü adayları ile aynı sınava girer. Ancak sürüş testi sırasında eğer tadilatlı araç kullanılması gerekiyorsa sürücü kursu ona göre araç bulundurmak zorundadır. Engelli bireyin bu konuda bir sorunu yoksa normal bir araçla da sınava girebilir.
Sonradan engelli olanların ehliyetini yeniletmesi gerekir. Bireyler bir kaza ya da hastalık neticesinde engel sahibi olabilir. Bu gibi durumlarda engel kodları ehliyete işlenmeli ve yeni bir düzenleme yapılmalıdır. Engelli sürücü belgesini yeniletmek için ilk önce engelli raporu almak gerekir.
Konuşma engelli bireylerin ehliyet alması için sınav sırasında işaret dili sertifikası olan kişilerden destek alınır. Sınavda gerekli yönlendirmeler bu kişiler tarafından yapılır. Bu sayede aday sürücü nerede ve nasıl hareket etmesi gerektiği konusunda fikir sahibi olur.
Engelli ehliyeti olanların ticari araç kullanımı konusunda bazı sınırlamalar söz konusudur. Bu kişilerin ehliyetinde “Ticari araç kullanamaz.” İbaresi yer alıyorsa engelli bireyin ticari faaliyet amacıyla araç kullanması mümkün değildir. Engelli raporu ile araba almak için gerekli şartları taşısanız da ticari araç kullanma şansınız yoktur.
21.12.2022 Tarihli 32059 sayılı karar