Kadın ve erkekler için erken emeklilik şartları sigorta başlangıç tarihine, çalışılan sektöre, engel durumunun olup olmamasına göre değişiklik gösterir. Erken emeklilik şartları kapsamında doğum, askerlik ve yurt dışı borçlanmaları yaparak emeklilik tarihini daha öne alabilmek mümkündür.
Ancak aynı zamanda ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanların, engelli bireylerin, grev ve lokavt hakkını kullananların, doktora yapan öğrencilerin, avukatların ve doktorların da erken emekli olabilme hakkı elde ettikleri durumlar vardır.
Engelli çocuğa sahip sigortalı kadınlar için erken emeklilik koşulları , bütün sigorta kolları için aynıdır. 01.10.2088 tarihinden sonra ödenmiş olan prim gün sayılarının dörtte biri toplam prim gün sayılarına eklenir. Ayrıca prim gün sayısına eklenen süre yaş haddinden de indirilir.
Engelli çocuğun vefat etmesi veya engel durumunun ortadan kalkması durumunda; engelli sağlık kurulu raporunun alındığı tarih ile engel durumunun ortadan kalktığı tarih arasındaki sürenin dörtte biri oranında prim gün sayısına eklenir.
Engelli çocuğu bulunanlara tanınan erken emeklilik hakkından yararlanmak için engelli çocuğun başka birinin bakımına muhtaç olduğunun engelli sağlık kurulu raporu ile belgelenmesi gereklidir. Bu raporun SGK tarafından kabul gören bir hastaneden alınması istenir.
4/A statüsündeki engelli çalışanlar için erken emeklilik şartları, engel oranlarına ve sigorta başlangıç tarihlerine göre değişiklik gösterir. Sigorta başlangıç tarihine göre erken emeklilik hakkının edinildiği çalışma süresi ve prim gün sayısı aşağıda verilmiştir:
01.10.2008-31.12.2008 | 15 yıl, 3700 gün | 16 yıl, 3700 gün | 18 yıl, 4100 gün |
01.01.2009-31.12.2009 | 15 yıl, 3800 gün | 16 yıl, 3800 gün | 18 yıl, 4200 gün |
01.01.2010-31.12.2010 | 15 yıl, 3900 gün | 16 yıl, 3900 gün | 18 yıl, 4300 gün |
01.01.2011-31.12.2011 | 15 yıl, 3960 gün | 16 yıl, 4000 gün | 18 yıl, 4400 gün |
01.01.2012-31.12.2012 | 15 yıl, 3960 gün | 16 yıl, 4100 gün | 18 yıl, 4500 gün |
01.01.2013-31.12.2013 | 15 yıl, 3960 gün | 16 yıl, 4200 gün | 18 yıl, 4600 gün |
01.01.2014-31.12.2014 | 15 yıl, 3960 gün | 16 yıl, 4300 gün | 18 yıl, 4680 gün |
01.01.2015’den sonra | 15 yıl, 3960 gün | 16 yıl, 4320 gün | 18 yıl, 4680 gün |
Bağ-Kurlu engellilerin erken emeklilik hakları ; engel oranlarına göre farklılık gösterir. 01.10.2008 tarihinden sonra sigorta başlangıcı yapmış olan engelli bireylerin engel oranlarına göre erken emeklilik hakkı elde etmek için yerine getirmeleri gereken şartlar aşağıdaki gibidir:
İşe Başlama Tarihi | Kayıp Oranı | ||
%60 ve üzeri | %50-59 | %40-49 | |
01.10.2008’den sonra | 15 yıl, 3960 gün | 16 yıl, 4320 gün | 18 yıl, 4680 gün |
4/C statüsünde çalışan engelliler için erken emeklilik durumları aşağıda belirtilmiştir:
Engeli Bulunan Memurlar | Kayıp Oranı | Emekliliğe Hak Kazanma |
Engelli Kadrosu İle Memur Olanlar | %40 ve üzeri | 15 yıl, 5400 gün |
Memur Olmadan Raporu Bulunanlar | %40 ve üzeri | 15 yıl, 5400 gün |
Memur Olmadan Önce %40 ve Üzeri Engeli Olanlar | %40 ve üzeri | 15 yıl, 5400 gün |
%40 Üzerinde Doğuştan Engeli Bulunlar | %40 ve üzeri | 15 yıl, 5400 gün |
Sonradan Engelli Olan Memurlar | %40 – %49 | 6480 gün |
Sonradan Engelli Olan Memurlar | %40 – %49 | 5760 gün |
SSK tarım sigortası EK5 ile emekli olmak isteyen erkeklerin tablosu şöyle;
Herhangi bir kapsamda
prim ödenen ilk tarih |
Şartlar | Yaş şartı |
08.09.1999 ve öncesi |
25 yıl sigorta süresi
5000 gün |
yok |
08.09.1999-30.04.2008 |
20 yıl sigorta süresi
7000 gün |
60 |
01.05.2008 ve sonrası | 7200 gün | 60 |
SSK tarım sigortası Ek5 ile emekli olmak isteyen kadınların emeklilik tablosu aşağıdaki gibidir.
Herhangi bir kapsamda
prim ödenen ilk tarih |
Gerekli şartlar | Yaş şartı |
08.09.1999 ve öncesi ise |
5000 gün
20 yıl sigorta süresi |
yok |
08.09.1999-30.04.2008 arası |
7000 gün
20 yıl sigorta süresi |
58 yaş |
01.05.2008 ve sonrası | 7200 gün | 58 yaş |
Avukatların erken emekli olması durumu, avukatlık stajı yaptıkları süreyi borçlanmaları ile mümkün olur. Hukuk fakültesinden mezun olduktan sonra 6 ayı mahkemelerde ve 6 ayı da avukat yanında olmak üzere toplamda 12 ay süresince avukatlık stajı yapmaları gereklidir.
Bu süreç içerisinde sigortasız çalışırlar. Barodan staj sürelerini gösteren onaylı evrak almaları, resmi bir dilekçe yazmaları ile beraber Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğü’ne başvurduklarında bu süreyi borçlanabilirler. Borçlandıkları süre kadar daha erken emekli olurlar.
Erken yaşlanan SSKlılar için erken emeklilik koşulları sigorta başlangıç tarihlerinin 01.10.2008 tarihinden önce ya da sonra olmasına göre değişiklik gösterir. Çalışma şartları ve çevresel faktörler sebebi ile sigortalının erken yaşlandığının SGK tarafından kabul edilmesi ve sağlık raporu ile belgelenmesi sonucunda erken emekli olabilmeleri mümkündür.
Sigorta başlangıç tarihlerine göre sağlanması gereken koşullar ise şu şekildedir:
Sigorta Tarihi 01.10.2008 öncesi | Sigorta Tarihi 01.10.2008 sonrası |
50 yaş ve 5000 prim günü | 55 yaşını doldurmak ve en az 5400 prim günü |
50 yaşını doldurmak şartıyla 3600 prim günü ve 15 yıllık sigorta süresi |
Erken yaşlanan Bağ-Kur ve emekli sandığı mensupları için erken emeklilik şartları ; 55 yaş ve 5.400 prim günüdür. Kadın ya da erkek çalışan ayrımı olmaksızın sağlık raporu ile çalışma koşulları veya çevresel faktörler sebebi ile erken yaşlanıldığı belgelendiğinde, erken emeklilik hakkı elde edebilirler.
Madenciler için erken emeklilik, işe başladıkları tarihe göre farklılık gösterir. Diğer sektörlere göre daha fazla risk taşıyan bir meslek grubu olduğu için gerekli şartlar sağlandığında, 4A statüsünde sigortalıya erken emeklilik hakkı tanınır.
İşe başlama tarihine göre erken emeklilik elde etme şartları şöyledir:
İşe Başlama Tarihi | Çalışmanın | Şartlar | ||||
Niteliği | Sigorta Süresi | Gün sayısı | Yaş | Sigorta Süresi | Gün Sayısı | |
08.09.1999 öncesi | Sürekli veya Münavebeli | 1800 | 50 | – | 5000 | |
1800 | 50 | 15 | 3600 | |||
09.09.1999-30.09.2008 | Sürekli veya Münavebeli | 1800 | 50 | – | 7000 | |
1800 | 50 | 25 | 4500 | |||
01.10.2008 öncesi | Sürekli | 20 | 5000 | 20 | 5000 | |
Münavebeli | 25 | 4000 | 25 | 4000 | ||
01.10.2008 sonrası | Sürekli veya Münavebeli | 50 | 20 | 7200 |
Ağır ve yıpratıcı işte çalışanlar için erken emeklilik koşulları 01.10.2008 itibari ile düzenlenmiştir. Ağır ve yıpratıcı iş kapsamında değerlendirilen işlerde çalışanların yıllık prim gün sayılarına ek prim günleri ilave edilir. 60, 90 ve 180 prim günü yıllık primlerine ilave edilir.
Ağır ve yıpratıcı işlerden bazıları yıllık eklenen prim gün sayısı ile beraber aşağıda örneklendirilmiştir:
Kapsamda Değerlendirilen İş ve İş Yerleri | Yıllık Prime Eklenecek Gün Sayısı |
Kurşun ve arsenik işleri | 60 |
* (Kurşun izabe fırınlarının teksif odalarında biriken kuru tozları kaldırma işlerinde çalışanlar) | 90 |
Cam fabrika ve atölyeleri | 90 |
Civa üretim işleri ve sanayi | 90 |
Çimento fabrikaları | 60 |
Kok fabrikalarıyla termik santralleri | 60 |
Alüminyum fabrikaları | 60 |
Demir çelik fabrikaları | 90 |
Döküm fabrikaları | 60 |
Asit üretimi yapan fabrika ve atölyeler | 90 |
Yer altı işleri | 180 |
Radyoaktif ve radyoiyoizan maddelerde yapılan işler | 90 |
Su altında veya su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işler | 90 |
Basın ve Gazetecilik Mesleğinde Uğraşanlar ** (Basın kartı yönetmeliğine göre basın kartına sahip olmak) | 90 |
Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu basın kartı sahibi olmak *** (Basın Kartı Yönetmeliğine göre Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunda haber hizmetinde fiilen çalışanlar) | 90 |
Sağlık Personelleri | 60 |
4/C statüsünde çalışanlar için yıpranmaya bağlı erken emeklilik hesaplamaları, primlerine eklenecek günler üzerinden yapılır. 01.10.2008 tarihi ile beraber yıpranma payı olan işlerde çalışan devlet memurlarının primlerine yıllık olarak belirli sayıda gün ilavesi yapılır.
Yıpranma payı olan meslek grupları ve yıllık prime eklenecek olan gün sayısı şöyledir:
01.10.2008 tarihinden itibariyle yıpranmalı işlerde çalışan kamu görevlileri ve prime eklenecek gün sayısı aşağıdaki şekildedir;
Kapsamda Değerlendirilen İş ve İş Yerleri | Yıllık Prime Eklenecek Gün Sayısı |
Asker, Polis, MİT | 90 |
Dalgıç | 180 |
Madenci | 180 |
Radyasyon Ortamı | 180 |
İtfaiye ve yangın söndürme İşleri | 60 |
Sağlık Personelleri | 60 |
Ceza ve İnfaz kurumlarında Çalışanlar | 60 |
01.10.2008 tarihinden sonra yıpranmalı işler kapsamında çıkarılan meslekler aşağıdaki şekildedir;
Kapsamda Değerlendirilen İş ve İş Yerleri | Yıllık Prime Eklenecek Gün Sayısı |
Lokomotif Makinist ve Ateşçileri | 180 |
Atölye, Fabrika, Havuz ve Depolarda Kanunda Belirtilen İşlerde Görev Yapanlar | 180 |
Gemi Ateşçi, Kömürcü | 180 |
Devlet Tiyatrosu Sanatçısı | 180 |
Zirai Mücadele – Karantina | 60 |
TRT-Haber İşleri | 180 |
Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası | 180 |
Basın Müşaviri | 180 |
Askerlik borçlanması ile erken emekliye ayrılmak için gereken askerlik borçlanması şartları şunlardır;
Askerlik borçlanması erken emeklilik başvurusunda bulunmak için yapılması gerekenler;
Erken emekliliğe hak kazanmak için gerekli olan doğum borçlanması şartları şu şekilde sıralanmaktadır:
Erken emeklilik fırsatından yararlanmak için doğum borçlanması başvurularını E-Devlet sisteminden kolayca yapmak mümkün olmaktadır. E-Devlet sistemine giriş yapmak için gerekli olan şifrenin PTT şubelerinden temin edilmesinin ardından sisteme giriş yapmak için yapılması gerekenler şunlardır:
E-Devlet sisteminden yararlanarak kolaylıkla yapabileceğiniz online başvurular dışında Sosyal Sigortalar Kurumu il ya da ilçe müdürlüklerine giderek bizzat başvuruda bulunmak mümkün olmaktadır.
Erken emeklilik fırsatını doğum borçlanması kapsamında evlat edinmiş olan kadın sigortalıların yakalama şansları bulunur. Sigortalı olarak çalışan kadınların evlat edindikleri çocuklar üzerinden erken emekliye ayrılma şansları bulunur. Ancak bu fırsattan yararlanmak için aranılan bazı şartlar vardır.
Evlat edindikleri çocuklar üzerinden yararlanılabilen erken emeklilik için gereken şartlar şunlardır:
Erken emekliliğin yaş kriteri ile olması durumuna kısmı emeklilik denilmektedir.
Kısmı emekli olabilmek için;
Yaş kriteri ile kısmı emeklilikten yararlanabilmek için gereken prim gün sayıları şu şekildedir;
Örneğin; 3600 prim günü ve 15 yıl sigortalılık süresinin tamamlandığını baz alırsak, bu durumda bulunan erkeklerin emeklilik şartları şu şeklidedir:
Örneğin; 3600 prim günü ve 15 yıl sigortalılık süresinin tamamlandığını baz alırsak, bu durumda bulunan kadınların emeklilik şartları şu şeklidedir: