Çocuğunuzun ne iş yapacağını biliyor musunuz?
Geleceğin meslekleri ile ilgili ne biliyoruz? Adları, içerikleri, ne kapsamda olacakları, ne işe yarayacakları vs.? Fikriniz var mı?
Amerikan Çalışma Bakanlığı açıkladı:
Bugün ilkokulda okuyan çocukların %65’inin yapacağı meslekleri henüz bilmiyoruz.
2 yaşında bir oğlum var ve onun yapacağı mesleğin ne olduğunu bilmemek, tanımını, içeriğini geçtim, adını bile bilmemek bazen çok tuhaf gelirken, bazen de acayip heyecanlı bir şeymiş gibi geliyor bana. Düşünsenize; biz Y jenerasyonu olmamıza rağmen, “Büyüyünce ne olacaksın?” sorusuna “Doktor, öğretmen, avukat” gibi geleneksel cevaplar vermiş bir kuşağın evlatlarıyız. Hoş ben ortaokul-lise dönemimde “gazeteci” olmaya fena halde sardırdıysam da, bu bile o dönemlerde (90ların sonu) gayet tanınan, herkesin ne olduğunu bildiği bir meslek dalıydı ve “uzay mühendisi”, “astronot”, “genetik mühendisi” gibi meslekler söylemediğiniz sürece herkes size kafa sallayarak ve “adam olacak bu çocuk” onayıyla bakardı. Halbuki ben o zamanlar kendilerinden gayet emin şekilde, ağızlarını doldura doldura “uzay mühendisi” ya da “genetik mühendisi” olacağım diyen arkadaşlarıma hayran hayran bakar, ne kadar da cesurlar diye düşünürdüm. Cesurlardı çünkü böyle kimsenin ne olduğunu (o zaman için) tam olarak bilmediği meslekleri biliyorlar, bir de üstüne o meslekleri yapmayı düşünüyorlardı ☺ .
Bugün geldiğimiz noktada ise, değil geleceğin mesleklerini bilmek, tahmin etmek bile oldukça zor. Ama neyse ki bizim için bu işi araştıranlar var ve onların araştırmalarına göz atmak, geleceği anlamak açısından güzel bir projeksiyon şansı yaratıyor.
Aslında söze başlamadan önce şunu belirtmek gerekebilir. Meslekleri belirleyen en temel etken, o dönemin başat sosyal, kültürel, ekonomik ve teknolojik gelişmeleri ve bu gelişmeler sonucunda ortaya çıkan ihtiyaçlar. İhtiyacımız ne olacaksa, çocuklarımızın yapacağı meslekleri de o ihtiyaçlar belirleyecek. O nedenle meslekleri düşünürken, biraz geleceği hayal edip, neler olacağını ve nelere ihtiyaç duyacağımızı düşünmemiz gerekiyor.
Önümüzdeki senelerde hangi sektörlerde ne gibi gelişmeler olacak ve buna paralel ihtiyaçlar nasıl evrilecek? Bir örnekle anlatırsak; İnsan ömrü giderek uzuyor ve daha da uzayacak. Bu nedenle ilerleyen yıllarda yaşlı nüfus dünya genelinde giderek artacak ve buna bağlı olarak, evde bakım hizmetlerine, hemşirelere ve fizyoterapistlere eskisine oranla daha fazla ihtiyaç duymaya başlayacağız. Bunun gibi, teknoloji ve bilimin neden olduğu değişiklikler, bazı meslekleri öne çıkartırken, bazı meslekler de silinip gidecek. Bazıları da tabi her daim önemini koruyacak…
İsterseniz şimdi en çok öne çıkacak sektör ve mesleklere çok genel bir göz atalım. Bu yazıyı okuyan ve özellikle “meslek seçimi” gibi hayati bir kararı alma aşamasında olan genç arkadaşlara da belki bir miktar fikir verip, ışık tutmuş oluruz.
İlaç, sağlık ve uzay endüstrilerini bir kenara koyalım, onlarla ilgili olacakları buraya alırsak bu yazı bitmez ☺ Biz biraz daha bilişim, sosyal medya ve internet dünyasında ortaya çıkacak ya da değişecek mesleklere göz atmak istiyoruz bu yazımızda. Öncelikle de şu an hepimizin hayatının tam ortasında olan sosyal medyanın doğuracağı ve geliştireceği yeni mesleklere göz atarak başlayabiliriz.
1-Sosyal Medyadan Doğacak Yeni Meslekler
Bloggerlar ve influencerlar zaten bir süredir hepimizin hayatında. Hatta ülkemizde de birçok büyük şirket ve marka, ürünlerini sosyal medya üzerinden daha iyi pazarlayabilmek adına bu kişilerle işbirlikleri yapmaya başladı bile.
Şirketler tarafında da, hem müşterileri ile daha yakın temasta olmak, hem de tüm sosyal medya kanallarını daha etkili ve tek elden yönetmek adına, sosyal medya uzmanları ve yöneticileri işe alındı. Yani bu meslekler son birkaç senedir zaten hayatımızda. Ama tüm bunlar yeterli olacak mı? Yoksa daha fazlasına ihtiyacımız olacak mı?
Galiba daha fazlası için hazır olmak en iyisi. Çünkü bir süre sonra, sosyal medya üzerinden bugün yapılanlar da, yeterli olmayacak ve yeni şeyler söylemek gerekecek. Ayrıca sadece şirket ve markalar değil, artık dünya genelinde insanlar da “ bireysel markalaşma” yoluna girdiği için, sosyal medya kanallarını daha iyi yönetmek, daha etkili iletişim kurmak ve daha hedef odaklı faaliyetler yapabilmek adına “Sosyal Medya Stratejistliği” önümüzdeki birkaç yıl içinde en popüler mesleklerden biri olacak.
Bir diğer önemli konu ise, hepimizin bildiği gibi sosyal medya için “içerik üretmek”. İçerik üretmenin birçok farklı yolu var. Video bazlı içerik, dijital içerik, yazılı ya da görsel içerikler ve zamanla bunlara eklenecek yeni üretim yöntemleri… Kaliteli ve işe yarar içerik üretmenin giderek önem kazanacağı önümüzdeki dönemde, “ İçerik Üreticiliği ve Yöneticiliği” de en gözde mesleklerden olacak, ayak sesleri duyulmaya başladı bile…
Tabi bir de bu işin hukuki boyutu var. Sosyal medya kendi hukukunu da yaratmaya başlıyor. “Sosyal Medya Hukuku” hukukta çok yeni ve giderek büyüyen bir alan, içinde bulunduğumuz dönemde de çoğunlukla İnternet Hukuku ile paralel gidiyor ama ileride bu alanda uzmanlaşmış hukukçulara da çokça rastlayacağımızdan emin olabilirsiniz.
2- Dijitalden Doğacak Yeni Meslekler
Dijital Dönüşümün ne olduğundan ve öneminden önceki yazılarımızda çokça bahsettim.Şirketler için Dijital Dönüşümü gerçekleştirmek kadar, ne kadar uzman kişilerle gerçekleştirdiği de önemli olacak. Bu işi hem süreç, hem de deneyim olarak en iyi şekilde yönetecek ve şirketler için bunu Dijital Kültürü yaşamaya giden uzun bir yolculuk olarak tasarlayan “ Dijital Dönüşüm” ve “Dijital Kültür” Profesyonelleri önümüzdeki yılların parlayan yıldızları olacak, bizden söylemesi.
Hadi açık konuşalım. Kaçımız alışverişinin yüzdesel olarak daha büyük kısmını İnternetten yapıyor? Ben kendi adıma cevaplayabilirim. Oğlumun ve kendi ihtiyaçlarımın %80’den fazlasını (market alışverişi dahil) internet üzerinden yapıyorum. Yani 5 parça alışveriş yapıyorsam, 4 ünü de internetten alıyorum. Eskiden bu oran çok daha düşüktü. Denemem gereken şeyleri almaya cesaret edemiyordum ama artık onları da alıyorum, çünkü ücretsiz geri kargolama imkanım var ve alışverişe ayıracağım zamanı minimize etmek bana iyi geliyor. Çünkü zaman en değerli şey ☺
Hal böyleyken, yiyecek-giyecek-market alışverişini geçelim, beyaz eşya ve araba gibi online satın alması şu an için uzak gelen ürünleri internetten alacağımız zamanlar çok uzak değil, kısaca E-ticaret ve dijital pazarlama altın çağını henüz yaşamadı diyebiliriz. Bu alanlarda uzmanlığı olan kişilerin de mesleki anlamda daha da öne çıkacakları dönemler yaklaşıyor.
3-Big Data- Sanayi 4.0 ve Yeni teknolojilerden Doğacak Yeni Meslekler
Kabul edelim, yıllardır duyduğumuz BİG DATA önemi kaybetmeyecek. Çünkü her şirket ya da kişi işini yaparken o büyük datadan hareketle yapıyor ve yapacak. O nedenle veriyi anlayan, doğru okuyan, nerede nasıl kullanacağını bilen, yönlendiren ve veriden hareketle sürece ve sonuca ulaşan Veri Uzmanları, Analistleri ve Bilimcileri yine önümüzdeki dönemde çok önemli olacaklar.
Robotic yardım dediğimiz şey önümüzdeki dönemde en başta 2 alanda karşımıza çıkacak.
Tüm bunlar için, Robot Mühendisleri en büyük yardımcımız olacak.
Robotların günlük hayatımıza daha çok girmesiyle birlikte mühendislerin yanı sıra, robotlara her an müdahale edebilecek uzmanlar ve bakımlarını yapacak teknisyenler de değer gören meslek gruplarından olacak.
Yurtdışında birçok üniversitede yapay zeka bölümleri çoktan açılmışken, bizde de 2019 yılında Hacettepe Üniversitesi Yapay Zeka Mühendisliği programına 30 öğrenci, TOBB Ekonomi Üniversitesi ise 10 öğrenci alarak, yapay zeka mühendislik programı kapsamında Türkiye’nin öncü üniversiteleri arasında yer aldılar.
Bunun yanı sıra; yapay zekanın önümüzdeki yıllarda, başka yeni mesleklerin doğmasına da katkı sağlayacağı öngörülüyor. Bu mesleklerden en önemlileri; Yapay Zeka Geliştiricileri, Yapay Zeka Eğitmenliği, Yapay Zeka- Finans Uzmanları ve Yapay Zeka Pazarlamacılığı gibi yeni meslekler olacak.
Sanayi 4.0 ile birlikte robotlar ve makineler daha çok hayatımıza girecek. Ama üretimde ve çalışma hayatında ana unsur yine insan olacak. Sanayi 4.0 insanın çalışma hayatındakini yerini ve önemini bitirmiyor aksine ona farklı rol ve sorumluluklar yüklüyor. Makine- makine ve insan- makine etkileşimlerini, bu ikisi arasında uyumu ve ilişkileri tasarlayacak ve en optimum şekilde olmasını sağlayacak uzmanlar ve tasarımcılar da yine geleceğin gözde meslek gruplarından olacak.
Araştırmalar gösteriyor ki, sanal gerçeklik fikirlerin ve ürünlerin hayata geçme süresini %30 oranında kısaltıyor. Tasarımcılar ürünlerin yaratıcı ve işlevsel yönlerin değerlendirilmesinde sanal gerçeklikten yararlanıyorlar, bu sayede projelerin çok erken aşamalarında yüksek oranlarda uygulanabilirlik sağlanıyor. Bu nedenle sanal gerçeklik uygulaması geliştiricileri ürünlerin gelişim aşamasında çok önemli bir rol oynuyorlar ve ilerleyen yıllarda bu oranlar daha da arttıkça önemleri de o oranda artacak.
İnovasyonun önemini anlatmamıza gerek var mı? Bizce olmamalı. Zira “İnovasyon” kavramı artık iş hayatının olmazsa olmazı ve bu konuda şirketlere, markalara gerek yeni fikir bulma, gerekse strateji ve yol haritası oluşturma gibi konularda yol arkadaşlığı yapacak “ İnovasyon Profesyonelleri” de yıldız meslekler arasında yerlerini almaya başladılar bile.
Koçluk uzun zamandır hayatımızda ama özellikle “Çevik Koçlar” önümüzdeki birkaç yılda tüm organizasyonlarda yerini alacak. Özellikle hız ve esneklik anlamında organizasyonları ve iş yapış şekillerini destekleyecek, Agile ve Scrum konularındaki deneyimleriyle şirketlerde daha objektif değerlendirmeler yapılmasını sağlayacak olan Agile koçlarını da önümüzdeki dönemde daha sık duyacağız.
Tüm bunların dışında, giderek önem kazanacağını düşündüğümüz diğer mesleklerden bazıları; Yazılım geliştiriciler, kullanıcı deneyimi uzmanları, yeni teknoloji ve bilgi teknolojileri uzmanları olacak. Bunlar bugün de hayatımızda olan meslekler ama ilerleyen dönemde daha spesifik bir önem kazanacaklar. Ayrıca özellikle IT alanında denetim ve güvenlik konuları daha da kritik bir hal alacağından, Süreç Denetim Uzmanları ve Bilgi Güvenliği Analistleri de ileride güçlenerek yollarına devam edecek.
Yazımızın sonunda doğru gelirken, peki ya IK’da ne olacak? derseniz, bundan “IK Dijital Dönüşümün neresinde?” yazımızda biraz bahsetmiştik ama yeri gelmişken yeniden altını çizelim. IK önümüzdeki dönemde de önemini koruyacak, hatta daha da önem kazanacak diyebiliriz. Çünkü her ne kadar robotlar, makineler hayatımıza girecekse de, katma değerli işlerin büyük çoğunluğunu yine bizler yapacağız. İnsan yine odakta olacak ve doğal olarak da IK uygulamaları belki bugünden bile daha kritik hale gelecek. O nedenle hepimiz en iyi şekilde hazır olmak zorundayız.
En büyük değişim Eğitim & Gelişim alanında olacak diyebiliriz. Çünkü artık bizi bugünlere getiren eğitim uygulamaları yerini “aktif öğrenme” uygulamalarına bırakacak. Burada tabi Z kuşağının iş hayatına aktif katılımı da dengeleri değiştirecek. Bu yüzden Sosyal Öğrenme, Micro öğrenme (bite learning) ve deneyimsel & yaparak öğrenme tasarımları daha çok öne çıkacak. Kısaca eğitim & gelişim faaliyetleri önümüzdeki dönemde daha bireysel ve kişiselleştirilmiş bir kimlik kazanacak. Bu noktada da Eğitim& Gelişim Uzmanlığı yerini daha çok tasarıma bırakacak ve artık biz bu alanda “ Eğitim & Gelişim Tasarımcıları” ndan bahsetmeye başlayacağız. Sonuçta ne demişler; “Eğitim her zaman ve her durumda şart” ☺
Bir sonraki yazıda, buluşmak üzere.
Konusu şimdiden belli. Soru şu: “Bu yazımızda bahsettiğimiz meslekleri yapabilmemiz için, hangi yetkinliklere sahip olmamız gerekiyor?” Yani dolu dolu bir “ Geleceğin Yetkinlikleri ” yazısı sizleri bekliyor.
Burcu Karaağaç Mutlu – Digital Institute