Gıdalarda GDO Tespiti
GDO açılımı genetiği değiştirilmiş organizmalar demektir. Genetik ile ilgilenen mühendisler ve bilim insanlarının laboratuvar ortamında çeşitli teknikler kullanarak ortaya çıkardıkları organizmalardır. Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) kullanılarak elde edilen gıdalar artan insan nüfusu ile beraber dünyanın gıda kaynağı olarak tanıtılmaktadır.
Dünya’nın son dönemde ki gündeminde GDO’ lı ürünler bulunmaktadır. İnsan sağlığı için sık sık gündeme gelmektedir. Fakat artan dünya nüfusuna yetişmeyen gıda stokları için Genetiği Değiştirilmiş Ürünler (GDO) ‘den de vazgeçilememektedir.
Avrupa Birliği Komisyonu, Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) kullanılarak elde edilen ve içeriği tespit edilebilir miktarlarda DNA veya protein içeren gıda ürünlerinin içerisinde ne kadar olduğu ürün etiketinde yazılması gerektiğini beyan etmektedir.
Ortaya çıkan gıdanın kalitatif (nitel) analizi ölçümü oldukça önemlidir. Genetiği Değiştirilmiş Organizmanın (GDO)’ ın tespit edilmesi, ölçümü ve takip edilmesi için güvenilir , tekrarlanabilir, doğru ve hassas yöntemler gerekmektedir.
Günümüzde bu incelemeler teknolojinin de ilerlemesi ile gelişmiş ve tespitler daha kolay olmuştur.
Genetik yapısında ‘ p35S, tNOS, pFMV gibi promotor ve terminatörleri içermediğinden dolayı ‘GDO Tarama Analizi’ ile tespit edilemeyen GD tipleri, çeşitleri 1 Haziran 2016 ‘dan itibaren Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar GDO tarama kapsamında analiz edilmeye başlanmıştır.
İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliği korumak için Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar GDO ve sonucunda oluşan ürünler ile ilgili faaliyetlerin güvenli bir şekilde yapılmasını için 5977 numaralı bio güvenlik kanunu gereği gıdalarda GDO’ lu ürünlere izin verilmemektedir.
Dönemimize baktığımız zaman mısır, pamuk, pirinç, soya fasulyesi , yonca dahil olmak üzere birçok tarım ürünü herbisit toleransı, böcek direnci, çevresel stres toleransı veya çıktı özellikleri sağlayarak mahsulde verimi ve mahsul değerini artıran birden fazla GDO çeşidi içermektedir.
Üreticilerin tarlada ki GDO’ sız ürünlerine bazen GDO’ lu üründen çapraz tozlaşma nedeniyle bulaşma olabilmektedir. GDO testi yaptırarak tarladaki ürünler kirlenmiş mi diye tespit edilip ve temiz ürün tespit edilir. Bu kısımda yapılan analizler çok önemlidir. Gıdalardan alınan numunenin bitkinin doğru kısmından alınması gerekmektedir.Bitkiden alınan bir yaprak, tohum ya da tahıl numuneleri GDO tespiti için yeterlidir.
Tahıl Numuneleri – Dna Temelli Nitel GDO Takibi
Yapılan bu test tohum ve bitki numunesinde ki ,genetiğinde değiştirilmiş maddelerin olup olmadığının kontrolü için yapılmaktadır.Bu test, karnıbahar mozaik virüsü (CMV) 35S aktifleştiren ve nos sonlandırıcısı genetik elementlerini hedefleyen iki özel PCR analizi kombinasyonundan faydalanır.
Yapılan bu testle dünya üzerinde genetiği değiştirilmiş bitkiler hemen anlaşılmaktadır.
Gıda Numuneleri – Dna Temelleri Nitel GDO İzlemesi
İşlenmiş gıdaların içeriğinde ki bazı ürünleri tespit etmek zor olabilmektedir.Gıda üretim işlemleri genetik olarak değiştirilmiş malzemelerden elde edilmiş proteinleri yok edebileceğinden, protein bazlı tespit yöntemleri işlenmiş ürün için uygun değildir.
Bu durumda DNA analizi teknikleri kullanılmaktadır. Bu analiz tekniği ile işlenmiş gıdalardan olan ekmek, un, soya sütü, tofu ve sebze yağlarının bazen DNA’larında mevcut olabilir. Bahsedilen ürünlerin DNA’ ları alındıktan sonra iki çeşit olan PCR analizi testi yapılmaktadır. Bunlar CMV35S aktifleştiricisi ve nos sonlandırıcısı .
DNA içerikli PCR testi, yüzde 0.02’ den yüzde 5’ e kadar GDO seviyesinin tespiti için belli standartlardan faydalanır.
Numuneler, belirli DNA seviyelerini tespit etmek için, 40 döngülü bir süreç ile, gerçek zamanlı PCR aracılığıyla test edilir.
GDO tarama analizi promotor ve terminator bölgeleri hedef alan analizi ifade eder. Promotor 35S, teriminator NOS ve promotor FMV bölgeleri analiz edilir.
GD çeşit ise tüm transgenik bitkilerin elde edilmesinde kullanılan, tek bir bitki hücresinde yer alan spesifik DNA rekombinat bölgesini ifade eder.
GDO Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş laboratuvarlarda titizlikle yapılması gereken tespitlerdir.
GDO hayvan, bitki ve mikroorganizmalardan oluşan yan etkileri önlemek amacıyla, bu ürünlerin satışa çıkmadan önce içeriğinin incelenmesi, kontrol edilmesi herhangi bir olumsuzluğu önleme açısından önem taşımaktadır.
Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO ) , bitkilerde oluşabilecek ekolojik riskleri göz önünde bulundurarak ayrıntılı çalışmalar yapılmalıdır. Gelecekte GDO’ ların üretimi kaçınılmazdır.