DOMİNANT FOLİKÜL GELİŞİMİ
Her ay yumurtalık rezervinden bir grup yumurta (oosit) yumurtalamaya (yumurtanın salınması) hazırlık için seçilip gelişmeye başlar. Yumurta, sıvı dolu küçük bir kist (folikül) içinde gelişir. Normalde, bu grubun içinden sadece bir tanesi gelişimini tamamlamak için seçilir (dominant folikül). Dominant folikül, birlikte yola çıktığı diğer yumurtacıkların gelişimini engeller ve diğerleri kendi kendilerini yok eder. Bu arada adeti takip eden hafta, östrojen hormonu, rahim iç döşemesini (endometriyum) uyararak, damar yapılarının genişlediği ve bez salgılarının arttığı bir yatağa dönüştürür.
2. HAFTA: YUMURTLAMA (OVÜLASYON)
Progesteron hormonu artarak, sıvı dolu kese içindeki (folikül) yumurtayı olgunlaştırır. Olgunlaşan folikül çatlayarak içindeki yumurtayı, yumurtalıktan salar (ovulasyon). Yumurtlama, sıklıkla bir sonraki adetin başlamasından 2 hafta önce olur. Çatlayan folikül yerinde oluşan yapıdan (korpus luteum) progesteron üretimini devam ettirir. Progesteron, rahim iç döşemesini (endometriyum) yuvalanmaya (implantasyon) hazırlar.
Yumurtalığı terk eden yumurta etrafında koruyucu hücre tabakası vardır.Yumurta, tüplerin parmağımsı çıkıntıları tarafından yakalanarak tüp içinde ilerlemeye başlar. Yumurtlamayı takip eden 12-24 saat içinde bir sperm tarafından döllenmeyi bekler. Döllenme, ortalama son adetin ilk gününden 2 hafta sonra olur. Yumurtlama sırasında rahim ağzı salgısı akışkanlaşır ve sperm geçişini kolaylaştırır. Spermler rahimden geçerek tüplere ulaşır. Erkek ejakulatında 200-600 milyon sperm olsa da sadece 200 kadarı tüplere ulaşır.
DÖLLENME (FERTİLİZASYON)
Yumurtanın koruyucu dış tabakasını geçmek için spermler kimyasal madde (enzim) salgılar. Bir sperm, yumurtanın içine girince oluşan değişiklikler, yumurtayı saran zardan başka bir spermin girişini engeller. Döllenme sırasında, bebeğinizin cinsiyet dahil tüm genetik yapısı belirlenmiştir ve tamdır. Yumurtayı, Y spermi döllerse erkek, X spermi döllerse kız bebek olur.
ZİGOT
Tebrikler! Henüz döllenme yeni oldu, ama siz şimdiden iki haftalık gebesiniz ve döllenmiş yumurta artık bir ‘zigot’. Döllenme olduğu andan intibaren ‘human koriyonik gonadotropin’ (hCG) hormonu anne kanında belirmeye başlar. HCG, bebeğin eşi (plasenta) tarafından üretilir ve gebelik testinde bakılan hormondur. Ancak saptanabilecek kadar artması için son adetin ilk günü üstünden 3 - 4 hafta geçmesi gerekir.
3.HAFTA: YUVALANMA (İMPLANTASYON)
Döllenmeyi takip eden 24 saat içinde, döllenmiş yumurta (zigot), hızla bölünmeye başlar ve blastokist haline gelir. Blastokist, 3 gün daha tüpün içinde yol alarak rahime ulaşır. Rahim içinde etrafındaki koruyucu tabakadan kurtulur ve rahim iç döşemesi (endometriyum) ile temas eder ve birçok hormon yardımıyla buraya tutunur (implantasyon). Bazen bu aşama sırasında, 1-2 gün hafif kanama olabilir. Rahim iç döşemesi iyice kalınlaşır ve rahim ağzı bir tıkaçla (mukus) kapanır.
EMBRİYO - FETUS
Döllenmeyi takip eden 3 hafta içinde blastokist, küçük bir top (embriyo) haline gelir. İlk sinir hücreleri şimdiden oluşmuştur. Gebeliğin ilk 8 haftasında oluşan bu yapıya ‘embriyo’ denir. 9. haftadan doğuma kadar ise ‘fetus’ olarak adlandırılır.
TRİMESTER
Gebeliğin gelişimsel süreçlerine ‘trimester’ (3 aylık dönem) denir. Her dönemde kendine has belirgin değişiklikler olur.
4. HAFTA
Embriyo, bir haşhaş tohumu boyutundadır ve amniyon kesesi ile sarılıdır. Amniyon kesesi içindeki amniyon sıvısı, fetusu bir hava yastığı gibi korur. Bebeğin eşi (plasenta) ve göbek kordonu gelişiminin başındadır. Plasentanın kendi hormonunu tam olarak üretmeye başladığı 10. haftaya kadar, embriyoyu yolk kesesi besler. Hücreler, embriyoyu oluşturmak için ortada yer alan ‘ilkel hat’ta (primitive streak) doğru göç eder.
4. HAFTA: ÜÇ TABAKA
Hücreler tam ortada yer alan ‘ilkel hat’ta doğru göç ederek tüm organ ve dokuların gelişeceği 3 tabakayı oluşturur:
- Dış tabaka: Bir boşluktan oluşan ‘sinir tüpü’ (nöral tüp) oluşmaya başlar. Burası, beyin, omurga, omurilik, sinirlerin gelişeceği yerdir. Ayrıca, kulak, göz, bağdokusu, cilt, saç ve tırnaklar da buradan gelişecek.
- Orta tabaka: İskelet, kaslar, kalp ve dolaşım sistemi, böbrekler ve üreme organları bu tabakadan gelişecektir.
İç tabaka: İç organlar (akciğer, bağırsak,mesane) buradan gelişir.
5. HAFTA
Amniyon sıvısı, embriyoyu sarmalar. Beyin ve omuriliği birbirine bağlayacak olan sinir tüpü oluşmuştur. Embriyo, susam tohumu kadardır. İnsandan çok iribaşa benzer.
5. HAFTA
Fetus bir iribaşı andırır. Üst, alt, ön ve arka tarafı olan, C-harfini andıran bir hücre yumağı şeklindedir. Sırtında beliren yarık, ilerde kapanarak omuriliği oluşturacak sinir tüpüne dönüşecektir. Bu aşamada, tüpün geniş ve düz bir tepesi vardır. Buradan da beyin gelişecektir. Embriyonun ortasında beliren kabarıklık, kalbi oluşturacak U-şeklinde tüpe dönüşecektir. İlk gelişen ve çalışmaya başlayan organ kalptir. Kalp henüz tek odacıktan oluşur ve atım hızı 100/dakika’dır. Embriyonun dış kısmında ise uzuvların tomurcukları belirmeye başlar. Ağızı oluşturacak açıklığın altında, boyun ve alt çenenin gelişeceği küçük pililer belirir. Embriyo, hızlı büyüme evresine girmek üzeredir. Amniyon kesesi içindeki amniyon sıvısı tarafından korunurken bir taraftan da embriyoya kan hücrelerini üreten yolk kesesine bağlıdır.
6. HAFTA
Uzuv tomurcukları belirginleşir
Kalp, sizinkinden iki kat hızla atar.
Dil ve ses telleri oluşmaya başlar.
6. HAFTA
Embriyo, mercimek tanesi kadar ve C-harfi şeklindedir. Kalp, dört-odacık halini almaya başlar ve kalp atım hızı 150/dk.’dır. Baş, gövdeden daha büyüktür. Yüz hatları oluşmaktadır: gözlerin yerinde siyah noktalar, burun delik açıklıkları, kulakların yerinde ufak girintiler vardır. Ses telleri ve dil de oluşmaya başlar. Uzuv tomurcukları uzamaya devam eder. Kas ve kemik dokusu oluşmaktadır. Üstünü kaplayan cilt şeffaftır. Beyin, omurilik, sinirler ve omurları gelişeceği sinir tüpü kapanır. Bu boşluk, ilerde beyim ve omurgayı koruyacak ‘beyin-omurilik sıvısı’nı üretecek sisteme dönüşecektir. Gebelik öncesi başlanan ve ilk 12 hafta alınması önerilen folik asid, bu sistemin gelişimsel anomalilerini %85 oranında önler.
7. HAFTA
Kuyruk sokumu belirir.
Saydam gözkapakları, kısmen gözleri örter.
7. HAFTA
Embriyo, bir böğürtlen boyutunda ve baş-popo mesafesi 1 cm. Bu hafta çok yoğun bir gelişim sürecinin başlangıcıdır. İlk haftalarda oluşan beyin, kalp gibi organlar daha özgün ve karmaşık hal alır. Fetus, bu haftadan 20. haftaya kadar çok hızlı büyür.
Baş, vücudun üçte birini oluşturur. Beyin, 1/3 oranında büyür. Yüz de hızla büyümekte. Diş, burun delikleri, damak ve kulaklar oluşmaktadır. Gözler halen erken gelişim evresindedir, lens oluşmaya başlar, saydam göz kapakları kısmen gözü örtmektedir.
Kuyruk sokumu kemiğinin uzantısı olan ufak bir kuyruğu vardır. Kollar uzamaktadır, küreğe benzer şekil alırlar. Omuz, üst ve ön kol ve eller daha belirginleşir. Uzuvlarda kıkırdak gelişmektedir. Bacaklar boyunca sinirler uzanmaktadır. Siz hissetmeseniz de fetus zıplayan bir fasülye gibi hareket etmektedir.
8. HAFTA
Beyin sinir hücreleri dallanarak, birbirleriyle bağlantı kurar.
Eller, kalbin önünde karşılıklı gelir.
8. HAFTA
Bu hafta, insan gelişiminin erken dönemi olan embriyonik dönemin sonudur. Embriyo baş-popo mesafesi 1.6 cm., fasülye tanesi boyutundadır. Beyin sinir hücreleri dallanıp, birbirleriyle sinir ağları kurmaya başlar. Böylece, beyin dalga aktivitesi başlar. Koku duyu bölgesi gelişmeye başlar. Akciğerler oluşmaya başlar. Yüz hatları giderek daha belirginleşir; üst çene, üst dudak ve burun şekillenir. Kollar, kalp önünde ellerin birleşeceği kadar uzamıştır. Bacaklar da uzamaya devam eder. Ancak, kol ve bacak eklem yerleri (diz, dirsek, bilekler) henüz belirgin değildir. Parmaklar perdeli şekilde oluşmaya başlar. Embriyo halindeki kuyruk nerdeyse yok olmuştur. Onun yerinde kuyruk sokumu kemiği gelişecektir. Vücud duruşu düzleşmeye başlar. Belli belirsiz hareket etmeye başlar.
9. HAFTA
Parmaklar seçilmeye başlar.
Kollar, dirseklerden kıvrılır, ayak bilekleri belirir.
9. HAFTA
Fetal gelişim süreci başlar. Fetus bir üzüm tanesi kadardır: 2.3 cm., 2 gr. Kuyruk kısmı kaybolmuş, daha insan görünümündedir. Kollarda kemikler gelişmektedir. Eller yüze değmeye, bacaklar hareket etmeye başlar. El ve ayak bilekleri daha gelişmiştir. Parmaklarda perdemsi görünümü kaybolur ve daha belirgin hal alırlar. Kulak kepçesi artık belirgindir. Kıl kökleri oluşmaya başlar. Dilde tat duyu hücreleri belirmeye başlar. Süt diş kabarıklıkları belirir. Dış genital bölge oluşmaya başlar. Memebaşı oluşmaktadır. Hıçkırma refleksi başlar. Plasenta kendi hormonlarını artık kendi üretir.
10. HAFTA
Yolk kesesine ihtiyaç kalmaz, kaybolmaya başlar.
Göz kapakları tamamen kapanır.
Tırnaklar büyümeye başlar.
10. HAFTA
Fetus, bir zeytin tanesi kadar: Baş-popo mesafesi 3.1 cm., 4 gr. Alın geçici olarak kabarık şekildedir. Dış kulak tam olarak gelişmiştir, çene hep göğüse yaslanır, göz kapakları tamamen kapalıdır ve 27. haftadan sonra açılacaktır. Kalp, tam gelişmiştir; erişkinden 3 kat hızlı atar. Cilt daha az saydamdır. Tırmaklar gelişmiştir. Kol ve bacaklar, omuz ve kalçadan dönme hareketi yapar. Fetus, küçük ama aktif hareketlidir. Karın kasları gelişmeye başlar. Zaman zaman solunum hareketi yapar. Üreme organları oluşmaya başlar. Yolk kesesine ihtiyaç kalmadığından gerilemeye başlar. Artık plasenta kendi hormonlarını üretmektedir.
11. HAFTA
Damarlar, ciltten görünür haldedir.
Ağız içinde diş yuvaları belirmeye başlar.
11. HAFTA
Fetus, incir boyutundadır: Baş-popo mesafesi 4.1 cm. Nerdeyse tüm organ ve vücud yapıları oluşmuştur ve fonksiyon görmeye başlar. Fetus, aktif hareketlidir. Parmaklar artık ayrı ayrı seçilir. Dış genital organlarda kız-erkek ayrımı başlar. Ciltaltı damarları gelişmektedir ve cillten görünür. Ağız nerdeyse tamamlanmış, damaklar karşılıklı gelip kaynaşmakta, süt dişlerinin kökleri büyümektedir.
12. HAFTA
Gözler ortaya doğru yaklaşır.
Kulak kepçesi şekillenmeye başlar.
Yumruk açılıp kapanır.
12. HAFTA
Fetus, misket limonu kadardır: Baş popo mesafesi 5.4 cm., 14 gr. Daha çok insana benzemeye başlar. Üçüncü ayın sonunda fetus tam oluşmuştur. Tüm organ ve uzuvları vardır ve fonksiyonel olmak için gelişmeye devam edecektir. Dolaşım sistemi ve idrar yolları çalışmaktadır. Karaciğer, safra üretmeye başlar. Göbek deliğinden fıtıklaşan barsaklar karın içine geri döner. Üreme organları da gelişmektedir, ancak cinsiyet ultrasonla henüz belirlenemez. Kollar, eller, parmaklar, ayaklar tam gelişmiştir. Ellerini yumruk yapabilir. Emme refkelsi vardır. Tırnaklar gelişmeye başlar. İskelet yapısı, kıkırdaktan oluşur, ama yavaşca kemikleşmeye de başlar. Kemikleşme yirmili yaşlara kadar devam edecektir. Gözler ortaya doğru yakınlaşır. Kulak kepçesi şekillenmeye başlar.Bebeğiniz en kritik gelişme sürecini tamamladığı için artık düşük riski azalmıştır.
13. HAFTA
Yutulan amniyon sıvısı, idrar olarak ortama salınır.
Baş, gövdenin 1/3’ü kadardır.
Parmak izi belirmeye başlar.
13. HAFTA
Bezelye kabuğu uzunluğunda: 7.4 cm., 23 gr. Baş, vücudun üçte birini oluşturur . Burun ve dudaklar tamamen oluşmuştur. Yüzün özgün hatları belirmiştir. Özgün parmak izi oluşmaya başlar, ancak 17. haftada tamamlanacaktır. Emme refleksi iyice gelişmiştir, baş parmağını emer. Hıçkırık refleksi diyaframı güçlendirerek solumun eylemine hazırlar. Amniyon sıvısını yutmaya başlar. Amniyon sıvısının çoğunluğu sudur, ancak karbonhidrat, protein, glikoz, elektorlit gibi fetusun gelişimi için gerekli besinleri de içerir. Fetus, bunları kullanır. Arta kalan ise böbreklerden süzülerek idrar olarak tekrar ortama salınır. Erkek ise testisler oluşmuştur, penis büyümektedir. Kız ise yumurtalık gelişimi nerdeyse bitmiştir ve 2 milyon yumurta içerir. Beynin hafıza, problem çözme gibi karmaşık fonksiyonlarını yapan kısmı gelişmeye başlar. Daha az göşterişli ancak çok elzem olan organlar, hormon üretmek, besinlerin emilimi, artıkların filtrelenmesi için devreye girmiştir. Pankreas, safra kesesi ve tiroid gelişmiş, böbrekler idrar üreten, kemik iliği beyaz küre hücrelerini üreten gelişmişlik düzeyindedir.
14. HAFTA
Yüz kasları sürekli hareket halinde, yüz ifadesi devamlı değişir.
Kollar, gövde ile orantılı hal alır.
Vücud, ince tüylerle kaplanmaya başlar.
14. HAFTA
Bir limon boyutunda: baş-popo mesafesi: 8.7 cm, 43 gr. Gövde ve uzuvlar, baştan daha hızlı büyür. Bu şekilde gövde-uzuv orantısı normalleşecektir. Kol ve bacak hareketleri daha koordinedir. ‘Lanugo’ denen ince tüyler (ayva tüyü) vücutta belirir. Bunların, vücud ısısının kontrolünde rolü olduğu düşünülür. Doğumdan 4 hafta önce dökülmeye başlayacaklardır. Ancak, doğumdan sonra da görülebilirler. Yüz mimik kasları çalışmaya başlar. Gözler kapalı olsa da yavaş yavaş göz hareketleri yapmaya başlar. Pankreas insülin hormonu salgılamaya başlar.
15. HAFTA
Amniyon sıvısını solunum yollarından içeri çeker ki akciğer gelişimine yardımcı olur.
Bacaklar uzamaya devam eder.
Göz kapakları kapalı olsa da ışık uyaranının farkındadır.
15. HAFTA
Fetus, bir elma boyutundadır: baş-popo mesafesi 10.1 cm, ağırlık: 70 gr. Solunum sistemi gelişmektedir. Yutma ve emme yeteneği ile amniyon sıvısını nefes gibi içine çekmeye çalışır. Bu hareketler, akciğer gelişimi için iyi bir egzersizdir. Kemikler sertleşmekte, kaslar gelişmektedir. Bacak boyu uzamaya devam eder. Göz kapakları tamamen kapalıdır, ama ışığa duyarlı olmaya başlamıştır. İşitme yeteneği de gelişmektedir. Bu haftanın sonunda sizin kalp sesinizi, barsak hareketlerine ait sesleri duyacaktır.
16. Hafta
Başı daha dik tutmaya başlar.
Saçların dağılış düzeni belirmektedir.
Kalp her gün 28 lt. kan pompalar.
16. Hafta
Fetus bir avokado boyutunda: baş-popo mesafesi 11.6 cm, ağırlık: 110 gr. Sonraki 3 hafta çok hızlı bir büyüme gösterecek: ağırlık 2 katına çıkacak. Bebekle beraber plasenta da büyür. Boyun kasları ve sırt kemikleri daha güçlü olduğundan başını daha dik tutar, vücud daha düz pozisyondadır. Yakalama refleksi geliştiğinden ellerini birarada tutabilir. Üst dudak- burun arası bölge şekillenir, üst dudak şekli belirlenir. Saçları gelişme düzeni çizgi şeklinde başta belirir. Henüz saç yoktur. Dolaşım sistemi tam güç çalışmaktadır: kalp, günde 28 lt. kan pompalar. Doğduğunda bunun 12 katı kadarı pompalanıyor olacak. Cinsiyet, ultrasonda net belirlenir.
17. HAFTA
Plasentadan besin getiren göbek kordonu, daha güçlenir ve kalınlaşır.
Duyu hissi gelişmektedir.
İskelet sistemi, kıkırdak yapıdan kemik yapıya dönüşmekte.
17. HAFTA
Baş-popo mesafesi: 13 cm., ağırlık: 140 gr. Tüm vücud ayva tüyü (lanugo) ile kaplı. Cilt halen çok ince. Vücud ısısının kontrolünde rol oynayan kahverengi yağ dokusu depolanmaktadır. Parmak izi tamamen oluşmuştur. Başın gövdeye oranı normalleşmektedir. İşitme duyusu gelişmeye devam eder: Müzik sesini duyabilir. Omurilik etrafı ‘myelin’ denilen, beyin iletilerinin, sinirlerle vücuda yayılmasını sağlayan kılıf tarafından yavaşça sarılmaya başlanır. Myelin, sinir iletisinin hızı için önemlidir. Bu kılıfın sinirleri koruyucu ve izolasyon sağlayıcı görevi de vardır. İskelet sistemi güçlenmektedir; kıkırdak yapıdan kemik yapıya dönüşüm devam eder. Göbek kordonu güçlenir, kalınlaşır.
18. HAFTA
Fetus, kol ve bacaklarını hareket ettirmekle meşgul.
Kulak baştaki son yerini almıştır, çıkıntı şeklinde saçlı deriden görülür.
18. HAFTA
Baş-popo mesafesi: 14.2 cm., ağırlık: 190 gr. Kulaklar baştaki son yerini alır, başta çıkıntı şeklinde görülür. İç kulak yapıları ve duyu sinirleri gelişimine başlar. Kaşlar belirmeye başlar. Göz etrafı kaslarını kasarak çalıştırır. Kız fetusta vajen, rahim ve tüpler yerini alır. Erkek fetusta, penis belirgindir; testisler karın içinden dış genital bölgede skrotuma doğru yol almaktadır.
19. HAFTA
Uzuvların gövdeye orantısı normalleşir.
Başta saçlar belirmeye başlar.
Duyu merkezleri gelişmeye başlar.
19. HAFTA
Rahim göbek deliği hizasına varmıştır. Her hafta 1 cm. yukarı çıkarak büyümeye devam edecektir. Baş-popo mesafesi: 15.3 cm., ağırlık: 240 gr. Uzuvların gövdeye oranı normalleşmiştir. Saçlı deride ince tel şeklinde saç belirmeye başlar. Beyin içi yapılar farklılaşmaya, özelleşmeye başlar: duyu merkezleri belirmektedir. 18-20. hafta arası bebek hareketleri hissedilmeye başlanır. Daha önce gebelik yaşayanlar, bebek hareketlerini daha erken hisseder. İlk hareketler, kas seyirmesi, barsak hareketi veya ince bir tüy dokunuşu gibi hissedilir. Kız bebeklerde yumurtalıklarda yumurta gelişimi başlar.
20. HAFTA
Bebek hareketleri hissedilmeye başlanır.
El ve parmaklarını emer.
20. HAFTA
Gebeliğin yarı yolundasınız ! Artık fetusun boyu cm. olarak ifade edilebilir. Fetus boyutları: 300 gr., 25.6 cm.. Fetusun her geçen gün daha aktif kol ve bacak hareketleri var. Emme refleksi iyi gelişmiş. Cildi kaplayan beyaz, yağlı, yapışkan örtü (verniks kazeoza) oluşmaya başlar. Amniyon sıvısı içindeki fetusü su kaybından koruyan, nemlendirici, kayganlaştırıcı bir maddedir. Ter bezleri oluşur.
21. HAFTA
Kaşlar belirmeye başlar
Dudaklar iyice şekillenmiştir.
21. HAFTA
Fetus boyutu: 360 gr., 26.7 cm. Şeffaf olan cilt rengi, cilt altı kılcal damarların oluşmasına bağlı olarak yavaş yavaş pembeden kırmızıya dönmektedir. Kaşlar kalınlaşır, dudaklar iyice belirginleşir. Gözler aktif hareketlidir. Kısa ancak sık olan bir uyku-uyanıklık ritmi oluşmuştur. Plasenta bu haftaya kadar fetustan ağırdır. Bu haftadan sonra fetusun ağırlığı öne geçecektir.
22. HAFTA
Ciltaltını dolduracak yağ dokusu henüz az olduğundan cilt buruşuk görünümde.
Göz tam gelişmiştir, ancak iriste henüz renk yoktur.
22. HAFTA
Fetus boyutu: 430 gr., 27.8 cm. Fetus, yenidoğan dönemindeki orantısına kavuşmuştur. Sadece daha zayıf versiyonudur, çünkü yağ dokusu daha gelişmemiştir. Tırnaklar parmak ucuna kadar uzar. Göz tam gelişmiştir, sadece göze rengini veren iris yapısı renksizdir. Sindirim sisteminin artık ürünü olan yapışkan bir madde (mekonyum) barsaklarda birikmeye başlar. Doğum sonrası ilk dışkı bu mekonyum olacaktır. Kız fetusta meme dokusu gelişmeye başlar. Erkek fetusta testisler skrotuma doğru ilerlemektedir.
23. HAFTA
İlerde deri rengi ne olursa olsun bu haftada cilt kırmızı renktedir.
Köpek havlamasını duyacak kadar işitme duyusu gelişmiştir.
23. HAFTA
Fetus boyutu: 500 gr., 28.9 cm. Duyma yetisi iyice gelişmiştir. Köpek havlamasını, araba sireni gibi uzaktan gelen sesleri bile duyabilir. Anne karnından gelen sesli uyaranlara cevap verebilir. Bebeğinizle konuşabilir, ona müzik dinletebilirsiniz. Kemik iliği kan hücrelerini üretmeye başlar. Bu zamana kadar bu rolü, karaciğer ve dalak üstlenmişti. Kalp iyice güçlü atar. Kan damarları cilt altında belirginleştiği için cilt kırmızı renktedir. Kız fetusta rahim ve yumurtalıklar gelişmiştir.
24. HAFTA
Akciğerler gelişmeye devam eder.
Mimik kasları iyi çalışmakta, yüz ifadesi sürekli değişmektedir.
24. HAFTA
Fetus boyutu: 600 gr, 30 cm. Fetus, rahimi doldurmaya başlar. Uyku periodları daha belirginleşir. Beyin hızla gelişmeye devam eder. Yüz kasları öyle aktiftir ki sürekli yüz ifadesi değişmektedir. Bu haftadaki fetuslar ‘yaşamla bağdaşır’ kabul edilir. Doğsalar bile çok iyi bir yenidoğan bakımı ile yaşama tutunma şanşları vardır.
25. HAFTA
Cilt altı dolmaya başlar, daha fazla yenidoğana benzemeye başlar
Saçların rengi ve yapısı belirmeye başlar.
25. HAFTA
Fetus boyutu: 660 gr., 34.6 cm. Kilo almaya başlar, cilt altı dolar, buruşuk cilt görünümü kaybolmaktadır. Yenidoğan görünümünü kazanmaktadır. Cilt altı yağ dokusu, doğumda vücud ısısının kontrolününe yardımcı olacaktır. Saçlar uzamaya devam eder ve artık kendine özgü bir renk ve yapısı vardır. Bu saç, doğum sonrası dökülecektir. Gözlerdeki gelişim ilerlemiştir; ışığa duyarlı hale gelir. Refleksler gelişmektedir. Ani, yüksek sesli uyarana, sıçrama, tekmeleme hareketi ile cevap verebilir. Uyku dönemleri bir düzen kazanmaya başlar.
26. HAFTA
Kulak ve beyin arasındaki sinir yolları gelişmektedir.
Erkek fetusta, testisler skrotuma inmek üzeredir.
26. HAFTA
Fetus boyutu: 760 gr., 35.6 cm. Omurga güçlenir. Bu gebelik haftasındaki fetusun omurga, 150 eklem, 1000 bağ ve 33 diskten oluşur. Böylece, omurga desteği de artmıştır; sırt daha dik durabilir. Beyin gelişmeye devam ettikçe, sesli uyaranlara cevabı daha tutarlı olmaya başlar. Duyu yetisi tamamen gelişmiştir. Sesleri daha ayırtederek duyar. Sizin sesiniz ayırt edebilir. Uyku süresi uzamaya başlar. Akciğer gelişimi hız kazanır: akciğer damar yapısı artar, solunum yolları dallanır, solunum yolları ucunda hava kesecikleri (alveoli) oluşur. Bu hava kesecikleri ilk nefesle hava ile dolacaktır. Bunları saran damar yapısından vücuda oksijen sağlanacaktır. Erkek fetusta, testisler skrotuma doğru ilerlemektedir. Asıl yerine ulaşması doğum sonrası 6 ayı bulabilir. Tat duyusu tamamen gelişmiştir. Dudaklar ve ağız giderek daha duyarlı hal alır. Diş tomurcukları belirginleşir. Burun deliklerindeki tıkaç kaybolur, burun delikleri açılmaya başlar.
27. HAFTA
Düzenli uyku periodları vardır.
Gözlerini açıp kapayabilir.
27. HAFTA
Fetus boyutu: 36.6 cm., 875 gr. Fetus ilk defa gözlerini açar! Uyku dönemleri düzenli olmaya başlar, bu da bebek hareketlerine bir düzen gelmesinden anlaşılır. Uykunun rüya görülen dönemleri de başlar. Akciğer için önemli olan, hava keseciklerini ilk nefes sonrası açık tatacak olan ‘surfaktan’ adlı madde yapımı başlar. Şimdilik, solunum egzersizi olarak, amniyon sıvısının nefes gibi içeri çekilip dışarı verilmesi hareketleri vardır.
28. HAFTA
Kirpikler belirmiştir.
Hıçkırık refleksi belirir.
28. HAFTA
Son üç aylık döneminiz başladı. Fetus boyutu: 1000 gr., 37.6 cm. Bu haftadan intibaren fetusun yaşamsal organ (beyin, akciğer, karaciğer) gelişiminde ince dokunuşlar başlar. Beyin boyutları, bu haftadan doğuma kadar %400, ağırlığı ise %500 artar. Bu haftadan başlayarak kilo alma hızı artar. Şu anda vücudun ancak % 3’ü yağdan oluşur. Koku ve tat duyusu gelişmiştir. İnce yapıda kirpikleri vardır; gözyaşı üretebilir. Kalp hızı yavaşlar: 140/dk. Ancak, yine de sizin 2 katınız kadar hızlıdır. Ufak ritmik hareketler şeklinde bebeğinizin hıçkırığını hissedebilirsiniz. Hıçkırık, doğal ve normal bir reflekstir. Sık olabilir. Normal bebek hareketlerinden ayırdetmek kolay olmayabilir. Emme ve yutkunma becerisi iyice gelişmiştir.
29. HAFTA
Beyin gelişimi devam etmektedir.
İskelet yapısı kemikleşmektedir.
29. HAFTA
Fetus boyutu: 1100 gr., 38.6 cm. Beyin kıvrımları artmakta ve beyin gelişmektedir. Fetus, enerjisinin yarısından fazlası beyin gelişimine harcamaktadır. Beyin, ritmik solunumu ve vücud ısısının kontrolünü sağlayabilir. Uykunun rüya dönemleri iyice belirginleşir. Kemikler sertleşmeye devam eder. Her gün 200 mg kalsiyum depolanmakta. Bu da bir bardak süte eşdeğer kalsiyum demektir. Süt üretimini sağlayan hormon (prolaktin) üretimi uyarılır.
30. HAFTA
Etrafını saran amniyon sıvısı en yüksek miktara ulaşır.
Başını, sürekli yanan parlak ışık kaynağına doğru çevirir.
30. HAFTA
Fetus boyutu: 1.3 kg., 39.9 cm. Bu haftadan intibaren fetusun boy uzaması yavaşlar. Son 6 haftada boyu 2 katına çıkmıştır. Artık, kilo artışı hızlanacaktır ve kendine özgü genetik potansiyeline uygun oranda kilosu artacaktır. Karnınıza parlak bir ışık tutarsanız başını ona doğru dönecektir. Ancak, görme alanı doğum sonrası da gelişmeye devam edecektir. Doğduğunda 20-30 cm. mesafedeki yüz ve eşyaları görecektir. Etrafını saran amniyon sıvısı her hafta artmaktaydı. Ancak, fetus büyüdükçe bu artış yavaşlar. Sonraki birkaç hafta içinde, amniyon sıvısı en yüksek miktarına ulaşacaktır: 800-1000 ml. Doğumda ise 600 ml. kadardır. Beyin, hızla gelişimine devam etmektedir.
31. HAFTA
Cilt altı yağ depolanması artar.
Amniyon sıvısındaki farklı kokuları ayırd edebilir.
31. HAFTA
Fetus boyutu: 41.1 cm., 1.5 kg. Kilo aldıkça deri buruşuk görünümünü kaybeder. Cillteki ayva tüyleri dökülmeye başlar. Yedikleriniz amniyon sıvısına koku ve tat verir. Beyin ve duyular bunların farkına varacak kadar gelişmiştir. Büyüme hızı arttığından içerde hareket alanı azalır ve klasik fetal pozisyonu almaya başlar. Ama, bu pozisyonda bile aktif hareketlidir. Bu yüzden, bebek hareketlerini daha farklı hissedebilirsiniz, ancak düzeni aynı kalır.
32. HAFTA
Tırnaklar tamamen gelişmiştir.
Baş, saçla kaplanmıştır.
32. HAFTA
Fetus boyutu: 1700 gr., 42.4 cm. Bebeğiniz bu haftada doğsa bile yaşam şansı yüksektir. Yine de, solunum desteğine ihtiyaç duyma oranı sıktır. Çünkü akciğerler gelişimini tamamlamamıştır. Tırnaklar tamamen gelişmiştir. Kaşınma isteği olabilir. Saçlar doğum sonrası incelecek olsa da kalınlaşır.İçerde halen hareket alanı olmasına rağmen, sıklıkla geliş pozisyonunda durur. Bebekler %95 baş gelişi doğdukları için başın aşağıda olma oranı yüksektir.
33. HAFTA
Cilt daha az kırmızı ve buruşuk görünümdedir.
Baş o kadar yumuşaktır ki doğum kanalından kolayca geçer.
33. HAFTA
Fetus boyutu: 1900 kg, 43.7 cm. Beyin ve sinir sistemi gelişimi ilerlemiştir. Fetusun kendi bağışıklık sistemi gelişmeye başlar. Ciltaltı yağ dokusu arttığından, cilt eskisi kadar kırmızı görünmez. Cilt renginin oturması doğum sonrası birkaç ay alabilir. Kafatası yapısı yumuşaktır; başı oluşturan kemikler henüz kaynaşmamıştır. Doğum kanalında baş kemikleri birbirinin üstünden kayarak başın inişini sağlar. Kemiklerin birleşme yerinde yumuşak şekilde hissedilen bıngıldaklar doğum sonrası 18. aya kadar açık kalırlar. Doğum sonrası beyin, doğumdaki boyutunun 3 katına çıkar. Böylece, 1 yaşında beyin erişkin boyutunun ¾’ü kadar olmuştur. Erkek fetusta testisler inmeye devam eder. Bazen doğumda bile yerlerine gelmemiş olabilirler. Bunlarında çoğu doğum sonu 6. ayda testise iner.
34. HAFTA
Yağ dokusu, doğum sonrası vücud ısı kontrolünü sağlayacaktır.
Bu haftada doğsa bile yaşama şansı çok yüksektir.
34. HAFTA
Fetus boyutu: 2100 gr., 45 cm. Bu haftada doğanlarda yaşama şansı çok yüksektir ve solunum sıkıntısı da azdır. Cilt altı yağ dokusu ile dolmakta. Bu yağ, doğumda vücud ısı kontrolünü sağlar. İç kulak da geliştiğinden zaten sesiniz tanırken artık şarkı, ninni ayrımını da yapabilir. Derin nefes alır. Uyku sırasında gözkapakları kapalıdır. Işık uyaranına göz bebekleri genişleyip küçülerek cevap verir.
25. HAFTA
Fetus günde 28 gr. almaya başlar
Fetusu saran amniyon sıvısı doğal olarak azalmaya başlar.
35. HAFTA
Fetus boyutu: 2400 gr., 46.2 cm. Fetus giderek büyüdüğü ve amniyon sıvısı da azaldığından bebek hareketleri rahatsızlık verici olabilir. Dışardan bile hareketler takip edilebilir. Sinir, bağışıklık ve sindirim sistemleri gelişimine devam eder. Tırnakdan saça kadar diğer herşey tamamdır.
36. HAFTA
Vücudunu saran ince tüyler ve verniks kazeoza dökülmeye başlar.
Yuttuğu ince tüyler ve verniks kazeoza ilk dışkı içeriğini oluşturacaktır.
36. HAFTA
Fetus boyutu: 2600 gr., 47.4 cm. Ciltten lanugo ve verniks kazeoza dökülmeye devam eder. Önde gelen kısım sıklıkla aşağıda olacak şekilde durur. Hatta bazen, gelen kısım yerleşmiş bile olabilir. Ancak bu, hemen doğumun başlayacağı anlamına gelmez.
37. HAFTA
Mimik kaslarını çalıştırmaya devam eder.
Tırnak uzunluğu, parmak uçlarını geçer.
37. HAFTA
Fetus boyutu: 2900 gr., 48.6 cm. Mimik kasları devrede; yüz ifadesi sürekli değişmektedir. Tırnaklar, parmak hizasını geçmeye başlar. Sindirim sistemi olgunlaşmaya devam ediyor. Hatta, bu süreç doğum sonrası birkaç yıl da devam edecektir. İnce bağırsaklar ilk bir yaşta 100 cm. uzar. Bağırsaklarda doğum sonrası ilk dışkı olan mekonyum birikmeye devam eder. Mekonyum, yeşil-siyah renkte, fetusun deri, lanugo gibi artıkları ve amniyon sıvısından oluşan, yapışkan, macunumsu kıvamda bir dışkıdır. Fetusun hareket ritmi kendi düzeninde devam eder.
38. HAFTA
Elleriyle sıkı kavrama hareketi yapar.
Çoğu bebek doğduğunda göz rengi mavimsidir. Sonradan asıl renk belirir.
38. HAFTA
Fetus boyutu: 3000 gr., 49.8 cm. Ayva tüylerinin çoğu dökülmüştür. Bazen, doğum sonrası üst kol ve omuzda görülebilirler. Elleriyle kavrama gücü çok kuvvetlidir. Göze rengini veren irisin gelişimini tamamlaması için doğal ışığa ihtiyacı vardır. Bu yüzden yenidoğan göz rengi nihayi rengi değilidir. İlk bir yılda göz rengi oturur. Fetusun hareketleri iyice kısıtlanmıştır.
39. HAFTA
Dışdan deri döküldükçe altından yeni deri gelişmektedir.
Akciğerler tamamen gelişmiştir.
39. HAFTA
Artık size düşen sadece doğum zamanını beklemektir. Fetus boyutu: 3300 gr., 50.7cm. Tüm organlar iyice gelişmiştir. Deri kalınlaşmaktadır. Üstteki deri döküldükçe alttan gelen daha soluk renkte yeni deri vardır. Akciğerler daha çok surfaktan üretir. Fetus, ilk nefesini almaya hazırdır artık. Doğumla ilk nefes alınır, ancak düzenli solunum ritminin oturması birkaç dakika alabilir. Yenidoğanın yavaş ve sonra hızlı soluk aldığı bir ritmi vardır. Bazen arada, 5 saniyeden fazla duraksayabilir.
40. HAFTA
Her geçen gün saç ve tırnaklar uzamaya devam eder.
İlk bir yıl bıngıldaklar başta olacaktır.
40. HAFTA
Fetus boyutu: 3500 gr., 51.2 cm. Gebelerin sadece %5’i beklenen doğum tarihinde doğurur. Çoğu gebe 38-42 hafta arasında doğurur. 40-42 hafta arası doğan tüm fetuslar halen ‘miyad’ında kabul edilir. Saçlar kalınlaşmaya, tırnaklar uzamaya devam eder. Fetuslarda kafa kemikleri karşılıklı kaynaşmadığından iki tane bıngıldak başta yer alır. Böylece, doğum kanalından geçerken kemikler birbiri üzerinde kayarak başın kanaldan inişine izin verir. Kafa şeklinin oturması birkaç gün alabilir. Bıngıldaklar ise doğum sonrası 18. aya kadar kapanır. Fetusun, yenidoğan döneminde büyüme ve gelişmesine yardımcı olacak, yaklaşık 70 doğal yetisi vardır. Doğduğunda içgüdüsel olarak meme başını arar; avucuna konan eşyayı sımsıkı kavrar.
