Sağlık sektörü doğası gereği karmaşıktır. Birden fazla uzmanlığın, birden fazla ve farklı sürecin bulunması bu sektörü karmaşık kılar. Karmaşıklıktan doğan hatalar genelde ölümle ya da yaralanmalarla sonuçlanır.
Hataların %80’i yanlış kurulan sistemlerden ya da sistemsizlikten, %20’si insan faktöründen kaynaklanır.
Doğru ve iyi işleyen sistemin en büyük parçası liderdir. İyileştirme, paylaşma, öğrenme, iş birliği, etkin iletişim ve hasta merkezli anlayışa ve bilgiye sahip liderler sayesinde iyi bir kültür oluşur ve yayılır.
İyileştirme kültürünün içinde saklı bazı anahtar kelimeler vardır; ‘suçlu aramamak’, ‘cezalandırmamak’, ‘hatalardan öğrenmek’, ‘neden oldu?’ ‘bir daha yaşanır mı?’ ‘bir daha yaşamamak için hangi önlemleri almalıyız?’ ‘bu hatadan ne öğrendik?’ ‘daha iyi nasıl yapabiliriz?’ ‘güncel bilgiye sahip miyiz? gibi kelime ve sorular sürekli iyileştirme ve öğrenme bilincinin yayılması için kıymetlidir.
Sorunu kurduğunuz sistemde arayın, kurduğunuz sistemi sürekli kontrol edin ve sürekli iyileştirin.
Sürekli iyileştirme anlayışının en önemli parçalarından bir diğeri de sağlık profesyonelleridir. İyileştirme ve öğrenme anlayışını yaymak için sağlıklı, etkin iletişim yöntemlerine ihtiyaç vardır. Sağlık sektöründe bunun en önemli ve sağlıklı işleyen örneği kurullardır. Farklı meslek gruplarını ve kişileri bir araya getiren kurul/komisyon toplantıları iyi işletilirse muazzam sonuçlar alınır.
Sağlık sektöründeki olmazsa olmaz kurullar aşağıda listelenmiştir. Düzenli ve gündemli olarak kurullar bir araya gelmeli (aylık-3 aylık-6 aylık-yıllık-gerektikçe), sonuç odaklı güncel kararlar almalı ve yayılımı sağlanmalı, davranışa dönüştürülmelidir.
Bu kurulların gündem maddelerini operasyonel yaşanan konular, teknolojik, bilimsel yenilikler, kıyaslamalar, olay bildirimler, iyileştirmeler ve ilgili performans göstergeleri oluşturur.
Kurullar*:
Acil Durum Yönetimi Kurulu
Sorumlular Toplantısı
Çalışan Öneri Değerlendirme Kurulu
Disiplin Kurulu
Etik Kurul
Hekimler Toplantısı
Eğitim Kurulu
Enfeksiyonların Önlenmesi ve Kontrolü Kurulu
Hasta Güvenliği Kurulu
Hasta Hakları Kurulu
Hastane Yöneticileri Toplantısı
Hastane Yürütme Kurulu
İlaç Yönetimi Kurulu
İş Sağlığı ve Çalışan Güvenliği Kurulu
Kan Transfüzyon Kurulu
Klinik Kalite İyileştirme Kurulu
Konsültasyon Sürecinin Değerlendirilmesi Kurulu
Malzeme ve Cihaz Kurulu
Nutrisyon Kurulu
Radyasyon Güvenliği Kurulu
Tesis Güvenliği Kurulu
Tıbbi Kayıt ve Arşiv Hizmetleri Kurulu
*Kurumlar ilave eklenen süreçler, bölümler, çalışmalar ve niyetlerle yeni kurullar ekleyebilir.
Sağlık sektöründe izlenmesi gereken minimum gösterge sayısı 190’dır. Kurumlar izlemek ve iyileştirmek istediği ilave göstergeleri ekleyebilir böylelikle tüm süreçlerini izleyebilir, karşılaştırabilir ve sürekli iyileştirebilirler.
Sözünü ettiğim göstergelerden bazıları, farklı süreçler seçilerek aşağıda listelenmiştir.
Hastane enfeksiyon hızı
Mortalite oranı
Kişi başına düşen eğitim süresi
Çalışan dönüşüm oranı
Hasta memnuniyet oranı
Çalışan memnuniyet oranı
Karlılık oranı
Yüksek riskli bildirimler ve yapılan iyileştirmeler
Hasta düşmeleri
İlaç hataları
Benzer ve aynı tanı ile yeniden hastaneye geliş sayısı
Cerrahi profilakside uygun antibiyotik kullanım oranı
El yıkama oranı
Zamanında verilmeyen test sonuçları
…
Sağlık sektöründe nitelikli hizmet sunumunu sağlayan en önemli araçlardan biri akreditasyondur. Akreditasyon standartlarına kurumlar ve liderler sonuç değil de, yaşatılması gereken bir süreç olarak bakmalıdır. Yani liderler akreditasyonu bir amaç değil de araç olarak görmelidir.
Optimum standartlarla tüm hastane süreçlerini kurgulayan, işleten, iyileştirme fırsatı veren, hasta merkezli, öğretici, kurumlara ve bireylere fark yaratan, müthiş bir deneyim edinmelerini sağlayan, özellikle rekabetin iyice arttığı, sürdürülebilirlik sorununun giderek gündemde olduğu, nitelikli insan ve kurumların çok konuşulduğu ve daha fazla da önemi arttığı için konuşulacağı dönemde akreditasyon, sağlık kurumları için kaçınılmaz bir tercih olmalıdır.
Yazımı toparlarken liderin tanımını yeniden yapmak ve hatırlatmak isterim: Lider, bulunduğu çevreye ve hizmet ettiği her şeye ve her kişiye yarar sağlayan, öğrenmeyi öğrenen, etkili iletişimi ile uyumlu, güncel bilgiye sahip, teknolojiyi amacına uygun kullanan, neden-sonuç ilişkisi kuran, zekası, bilgisi, sezgisi ve sorumluluk duygusu ile amaca hizmet eden sistemler geliştiren, ekibiyle açık, net, adil, samimi ilişkiler kuran, vazgeçmeyen, iş odaklı olduğu kadar insan odaklı davranışlarıyla olumlu etkiler bırakan sosyal bir kişidir.
Seyyal Hacıbekiroğlu
SEY Danışmanlık Kurucusu