Değerli okurlarımız, kadın hastalıkları ve doğum uzmanımız Dr. Tülay Egeli bu yazısında, siz hamile olan veya olacak anne adayları mıza ve baba adayları mız için , yürüyeceğiniz bu kutsal ve eşsiz yolda, rehberlik etmek amacıyla, hamilelikte erken doğum kavramını açıklar mısınız ? konusunda, değerli bilgilerini ve tavsiyelerini, sizlerle paylaşmak amacıyla yazmıştır.
Gebelik süresi, normalde 40 haftadır. Ancak miadında (gününü tamamlamış) gebelik , 37. gebelik haftası nı tamamlamış gebelik demektir. 37. gebelik haftası ndan önce, 20. gebelik haftası ndan sonra, doğum ağrıları nın başlamasına, “ERKEN EYLEM” , doğumun gerçekleşmesine ise, “ ERKEN DOĞUM ” denmektedir .
Bu eylem için, düzenli ve ağrılı kasılmaların olması gerekir. Gebeliklerin 37. hafta dan önce doğum , gebelik lerin %10’undan azında oluşmakta ve yenidoğan ölümleri nin %60 ından sorumlu olmaktadır.
Ortalama olarak, erken doğumlar ın üçte birinde erken membran rüptürü (erken su kesesinin yırtılması ) gelişmektedir . Prematüre bebeklerin yaşama şansı 24. gebelik haftası ndan önce %10 dan aşağı iken, 30 ncu hafta dolaylarında % 90 dır. Benzer olarak, 500 gr ağırlığında bir bebeğin yaşam olasılığı %10 iken,1500 ağırlık bebeklerin yaşam şansı %90 lara çıkmaktadır.
ERKEN DOĞUM NEDENLERİ NELERDİR?
Üriner sistem enfeksiyonları, konjenital (doğuştan) rahim anomaliler i, sigara, hipotiroidin çok çalışması, böbrek hastalığı, konjenital bebeğe ait anomaliler, rahim ağzı yetersizlikleri , sık doğum yapanlar, çoğul gebelikler , erken su kesesi yırtılması , plasenta previa (bebeğin eşinin önde olması ), plasenta dekolmanı (bebeğin eşinin erken ayrılması ), amnionitis ( su kesesi iltihabı ), leiomyomlar (rahim miyomları ), hidramnios (bebeğin suyunun çok olması ), annenin ciddi enfeksiyon hastalıkları, alt genital sistem enfeksiyonları , anne adayının sistemik hastalıkları (hipertansiyon, kalp hastalıkları), uzun süre ayakta kalmak, önceki gebelik öyküleri nde erken doğum hikayesi olanlarda erken doğum görülebilmektedir.
1 – Anne ya da bebeğe ait endikasyonlar – preeklampsi (gebelik tansiyonu ), gebelikte ciddi kanama ,
Rahim içi gelişme geriliği; az sayıda rahim içi gelişme geriliğinin sebebi toxoplazma, rubella veya sitomegalovirus gibi altta yatan bir enfeksiyon olabilir.
2 – Erken membran rüptürü, ki bu olguların %40 ında alt genital sistemde bulunan mikroorganizmalarla gelişmiş bir rahimiçi enfeksiyon vardır.
3 – Zarlar sağlam olmasına rağmen, gelişen erken doğum eylemi ki bunların yaklaşık 1/10 nun da, alt genital sistemde bulunan bir rahim içi enfeksiyon varlığına ait bulgular vardır .
Hamilelikte Erken Doğum Tehtidinin Belirtileri Nelerdir ?
Vajinal akıntıda artma, vajinal enfeksiyonlar, idrar yolu iltihapları, vajinal kanama, sıvı gelmesi, aşağı basınç, bel ağrısı, 30 dklık gözlemde her 10 dakikada en az 2 kasılma olmalıdır. Servikal (rahim ağzında) silinme, açılma ya da kısalmayla beraber, zarlar (su kesesi )da sağlam olmalıdır.
Su kesesinin patlamış olduğu erken doğum eylemi olguları, erken Membran ( su kesesi) yırtılması olarak kategorize edilir.
HANGİ ANNE ADAYLARI ERKEN DOĞUM YAPMA RİSKİ ALTINDADIR ?
Hamilelikte erken doğum için yüksek risk grubunda olan anne adayları : Düşük sosyoekonomik statü,daha önce erken doğum yapanlar, çoğul gebelikler, rahim anomalileri, rahim ağzı yetmezlikleri, vajinal iltihapla ,idrar yollarına ait iltihaplardır.
Rahim (uterus) kas dokusundan yapılmıştır. İçeriden bebek hareketleriyle uyarı aldığında veya dışarıdan anne adayının gündelik hareketlerinde, eğilip kalkmalarında vs. uyarı aldığında, bu uyarılara kasılarak, toplanarak cevap verir. Bu normal,
fizyolojik bir durumdur. Bu kasılmalar 5-10 dakikalık istirahat ve gevşemeyle sona erer ve ağrı olarak hissedilmez. Ancak istirahat halinde de, rahmin sürekli kasılı olması, gevşememesi veya annenin vajinaya doğru alta hissettiği basınç, bel veya kasık ağrısının istirahate cevap vermemesi, bu kasılmaların düzenli olarak gelmesi, ağrı olarak hissedilmesi, idrar şikayetleri, vajinal akıntıların artması, yüksek ateş, bebek hareketlerinde azalma, gibi bulgularda, anne adayı doktoruna başvurmalıdır.
HANGİ DURUMLARDA TEDAVİ MÜMKÜN OLABİLİR?
Uygun tedavi için hastalar dört gruba ayrılabilir.
GRUP 1: Rahim kasılması= yok, rahim ağzında silinme ve açılma = yok, teşhis = eylem yok, tedavi = hayır
GRUP 2: Rahim kasılması = var, rahim ağzı silinme ve açılma = yok, teşhis = erken eylem tedavi = sıvı takviyesi, yatak istirahati
GRUP3: Rahim kasılması = yok, rahim ağzı silinme ve açılma = var, teşhis = servikal yetmezlik tedavi = serklaj (rahim ağzına dikiş konması)
GRUP4: Rahim kasılması = var, rahim ağzı silinme ve açılma = var, teşhis = erken eylem tedavi = tokoliz
Rahim kasılmalarının durdurulması anlamını taşıyan tokolize başlamak için gebelik , 26 – 37 haftalar arasında olmalı ,rahim ağzı açıklığı 4 cm in altında olmalı, bebek sağlıklı olmalı, zarlar sağlam olmalı, bebek akciğer gelişimi için de önlem alınmalıdır.
ERKEN DOĞUMU ÖNLEMEK MÜMKÜN MÜ ?
Jinekolojik muayeneye mutlaka gidilmeli; vajinal enfeksiyon, rahim ağzı yaraları, idrar yolu iltihapları varsa tedavi edilmeli; guatr, diyabet, kalp hastalıkları, hipertansiyon gibi sistemik hastalıklar taranmalı, önemli mikrop tarama testleri araştırılmalıdır.
Düzenli doktor muayeneleri sürdürülmeli; şüpheli durumlarda mutlaka erken yardım istenmelidir. Anne adayı nın vücudunun bağışıklık sistemini yüksek tutması için; kaliteli beslenmesi, günlük 12 bardak su içmesi, yorulmaması, çok uzun süre ayakta kalmaması, yürüyüş, yoga, pilates; yüzme gibi egzersizlerle iyi oksijen alarak vücut biyokimyasını endorfinlerle (mutluluk hormonu) buluşturarak, vücudunu ve zihnini gevşemeyi hedeflemesi önemlidir.
Ancak annenin ya da bebeğin hayatını tehdit eden özellikli durumlarda da (kalp hastalıkları, hipertiroidi (guatrın çok çalışması); travma, şeker koması, ateşli mikrobik hastalıklar, anne karnında bebeğin oksijensiz kaldığı hayati acil durumlarda,aşırı kanamalarda) erken doğumun durdurulmaması gerekir.
EKLEMEK İSTEDİĞİNİZ BİLGİLER VAR MI ?
Klinik gözlemlerim; gebelikte STRES VE KORKU nun birçok soruna olduğu gibi, erken doğum a da zemin hazırladığı doğrultusunda. Anne adayları , son derece fizyolojik (doğal, kendiliğinden) olan bu özel dönemin keyfini çıkartmaktan çok sürekli endişeli, kaygılı olmayı seçiyorlar.
Stres hormonlarına sürekli maruz kalan vücutta bağışıklık sistemi zayıflar; rahime giden kan akışı azalır. Bu nedenle huzurlu; keyifli hamilelik geçirmek için (nefes çalışmaları, egzersiz, yürüyüş, yoga, pilates, hipnoz, masaj gibi) vücudu endorfinlerle (mutluluk hormonlarıyla) direkt buluşturan yöntemleri gündelik hayatın rutinine yerleştirmek, en önemli ve en anlamlı hedeflerden biri olmalıdır.