İş kazası;
meydana gelen, sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hale getiren olaydır.
İş kazaları meydana geldikten sonra Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca uygun sürelerde bildirim yapılması gereken bir durumdur. İşveren iş kazası meydana geldikten sonra kolluk kuvvetlerine ve Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmelidir. Eğer işveren, vaktinde ve gereği gibi bildirimde bulunmazsa para cezasına çarptırılacaktır.
İş kazası sonucunda kaza geçiren kişiye, ailesine ve yakınlarına kazanın niteliğine göre tazminat verilmektedir. İş kazasının tespitinden sonra ortaya çıkan duruma göre mahkeme maddi,manevi vedestekten yoksun kalma tazminatlarına hükmedebilecektir. Bağlanacak olan aylıklar tazminattan indirilecektir.
İşveren iş kazası olması durumunda durumu SGK’ye bildirmelidir. Bu bildirim sonucunda SGK müfettişleri bir inceleme yaparak kusur durumu ve kazanın oluşunu içeren bir rapor yazacaklardır. Bu rapora göre SGK olan olaya iş kazası demeyebilir. Böyle durumlarda tazminat ve aylık bağlanmasına ilişkin dava açılabilmesi için iş kazasının mahkemece tespiti dava açılarak sağlanabilir. İş kazası olduğu ilgili rapor veyahut açılacak iş kazasının tespiti davası sonucunda kesinleşmeden iş kazası sebebiyle tazminat davaları açılamayacaktır.
Maddi tazminat genel olarak kişinin uğradığı zararları ilgili olan kişilerden talep etmesidir. İş kazası sebebiyle işverenden maddi tazminat talep edilmesi mümkündür. Maddi tazminat olarak talep edebileceği giderler:
olmak üzere bu giderler maddi tazminat olarak talep edilebilecektir.
İş kazası sonucunda ölüm olmuş olabilir. Böyle bir durumda bazı giderlerin karşılanması istenebilecektir. Bunlar:
olmak üzere talep edilebilecek tazminatlardır. Ölüm neticesinde açılacak tazminat davalarını ölüm sebebiyle zarara uğrayan kişinin ailesi ve yakınlarıdır.
Manevi tazminat genel olarak kişinin; başına gelen olay veya uğradığı eylemler sebebiyle iç dünyasında yıkılma ve üzüntüyü ifade etmektedir. İş kazası da kişinin veya ailesinin üzüntü ve psikolojik zarar görmesine sebep olabilecek bir durumdur. İş kazası sonucunda ağır bedensel zarar veya ölüm sonucu ortaya çıkar ise manevi tazminat talep edilebilmektedir. Hakim, bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın özelliklerini göz önünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir. Ağır bedensel zarar veya ölüm halinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına da manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir.
Destekten yoksun kalma tazminatı; zarar gören kişinin ailesi veyahut ailesi gibi olan kişilere zarar sonucu mahrum kaldıkları hak nedeniyle ödenecek maddi tazminattır. Destekten yoksun kalma zararları ile bedensel zararlar, ilgili kanun hükümlerine ve sorumluluk hukuku ilkelerine göre hesaplanır. Kısmen veya tamamen talep ve elde edilemeyen sosyal güvenlik ödemeleri ile verilen zararı giderme amacını taşımayan ödemeler, bu tür zararların belirlenmesinde gözetilemez; zarar veya tazminattan indirilemez. Hesaplanan tazminat, miktar esas alınarak hakkaniyet düşüncesi ile artırılamaz veya azaltılamaz. İşçinin vücut bütünlüğünün kısmen veya tamamen yitirmesine ya da ölümüne bağlı zararlara ilişkin işçinin yardımına muhtaç şekilde yaşayan ve bu destekten yoksun kalan herkes tarafından destekten yoksun kalma tazminatı talep edilebilir.
İş kazası sebebiyle açılacak tazminat davalarında kanun zamanaşımı süresi öngörmüştür. Kazanın gerçekleştiği günden başlayarak 2 yıl ve her koşulda 10 yılın geçmesi sonucunda işçi iş kazasından kaynaklı tazminat talebi alamayacaktır.
İş kazası sonucunda işçi ve yakınları hem maddi hemde manevi zarar görmektedir. Katlanmak zorunda kaldıkları giderlere ek olarak yaşadıkları acı ve üzüntü sebebiyle zor bir süreçtir. Bu yaşanan olayda kusur ve uğranılan zarar sebebiyle işçi ve ailesinin tazminat talep etme hakkı ortaya çıkmaktadır. Fakat kazanın iş kazası olduğunun kanıtlanması, uygulanacak zamanaşımı, alınacak tazminat türü ve miktarı, ölüm olduysa arkada kalanlara verilecek tazminat ve aylık gelirin bağlanması gibi iş kazası devamında birçok hukuki işlemi de beraberinde getirmektedir. Bu sebeple hak kayıplarının yaşanmaması, yapılan işlemlerin kanun ve yönetmeliklere sıkıca bağlı olması gibi sebepler bir avukattan hukuki yardım alınarak bu işlemlerin yapılması daha isabetli olacaktır.
İş kazası sebebiyle açılacak olan tazminat davalarında görevli mahkeme İş Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise işverenin yerleşim yeri veya işin gerçekleştiği yer mahkemesidir. Buna göre açılacak tazminat davaları işverenin yerleşim yeri veya işin gerçekleştiği yer İş Mahkemesi olacaktır.