İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçu ve Cezası Kanunumuzda iş ve çalışma hürriyetinin ihlali olarak belirtilen hepimizin çalışma hakkının engellenmesi olarak bildiğimiz bu suç tipine Türk Ceza Kanununda 117.maddede yer verilmiştir. Anayasamızda herkesin dilediği alanda çalışma ve sözleşme özgürlüğüne sahip olduğu açıklamıştır. Bu suç tanımı ile söz konusu çalışma hakkı olarak bilinen temel hürriyet güvence altına TCK 117 ile alınmıştır.
Anayasamızda çalışma hakkı temel haklar arasında yer almıştır. Buna bağlı olarak Türk Ceza Kanunu da ‘’Özgürlüğe Karşı Suçlar’’ başlığı altında İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali suçuna yer vermiştir. İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçu TCK 117’de yer alır ayrıca bu suç tipinin nitelikli halleri TCK 119’da karşımıza çıkar.
İş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçu diğer adıyla çalışma hakkının engellenmesi suçu TCK 117’de belirtilen hallerde karşımıza çıkmasıyla suç teşkil etmiş olur. Buna göre;
Cebir veya tehdit kullanarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla, iş ve çalışma hürriyetini ihlal eden kişiye, mağdurun şikayeti halinde kişiye çalışma hakkının engellenmesi hükümlerine göre ceza verilecektir. Tekrar belirtelim ki iş ve çalışma hürriyetinin ihlali halinde yani diğer bir deyişle çalışma hakkının engellenmesi suçu işlenmesi halinde soruşturma ve kovuşturma açılması için şikayete ihtiyaç duyulur.
Kişinin çaresizliği, kimsesizliği veya işine duyduğu bağlılık sömürülmek suretiyle ücretsiz çalışmasına yol açıyorsa ya da sağladığı hizmet ile aldığı ücret arasında açık bir orantısızlık varsa bu insan onuruna yakışmayan çalışma ve barınma koşullarına neden olan kimse çalışma hakkının engellenmesi suçu yani kanundaki adıyla iş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçu işlemiş olacaktır. Bu şartlar altında çalışan kişilerin rızası olsa dahi kanunumuz bu insan onuruna aykırı davranışı engellemek adına iş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçu altında bu durumları himayesi altına almış, yaptırıma bağlamıştır.
Kişinin çaresizliğini, kimsesizliğini veya işine duyduğu sadakatin sömürülerek ücretsiz çalıştırıldığı veya işi ile aldığı ücret arasında açık farklılık olan hallerde bu kişilerin belirttiğimiz durumlara düşmesine sebep olan kişilere, tedarik veya sevk veya bir yerden diğer bir yere nakleden kişilere de aynı ceza verilecektir.
Son olarak TCK 117. Maddesinin son fıkrasında çalışma hakkının engellenmesi suçunun başka bir haline daha yer vermiştir. Buna göre cebir veya tehdit kullanarak, işçiyi veya işverenlerini ücretleri azaltıp çoğaltmaya veya önceden kabul edilenlerden başka koşullar altında anlaşmalar kabulüne zorlayan ya da bir işin durmasına, sona ermesine veya durmanın devamına neden olan kişiye de iş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçu işlemiş olduğu kabul edilir ve ilgili hükümlere göre ceza verilecektir.
İş ve çalışma hürriyetinin engellenmesi suçunun nitelikli halleri TCK 119’da belirtilmiştir. Buna göre;
Bunların dışında,Çalışma hakkının engellenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır. Yani bu suçu işleyen kişi kasten yaralama suçunun ağırlaştırılmış sonuçları doğarsa hem kasten yaralama suçundan dolayı hem de iş ve çalışma hürriyetinin engellenmesi suçunun işlenmesinden dolayı ceza alacaktır.
İş ve çalışma hürriyetinin engellenmesi suçunun diğer adıyla çalışma hakkının engellenmesi suçunun cezası Türk Ceza Kanunu 117.madde de yer verilmiştir. Bunun dışında TCK 119’da nitelikli hallere yer verilir. Buna göre,
Çalışma hakkının engellenmesi suçu
Silahla, kişinin kendisini tanınmayacak duruma sokarak ya da gizli mektup ile, suç örgütlerinin korkutucu etkisinden yararlanılarak, birden fazla kişiyle, kamu görevinin kötüye kullanılması suretiyle işlenmesi halinde nitelikli hal işlenmiş olur. Bu saydığımız nitelikli hallerden birinin dahi olması halinde iş ve çalışma hürriyetinin engellenmesi suçunda verilecek olan ceza bir kat artırılır.
Bu nitelikli haller dışında kişinin işlediği suçun yanında kasten yaralamanın ağırlaştırılırmış durumlarının oluşması halinde de çalışma hakkının engellenmesi suçunun cezasının yanında bir de kasten yaralamaya bağlı suçun cezası verilecektir.
Çalışma hakkının engellenmesi suçunda hakim hükmedilen hapis cezası ile ilgili kararını Hükmün Açıklanmasının Geriye Bırakılması kararı verebilir. Çalışma hakkının engellenmesi suçunda hapis cezasının ceza ertelemesi şartlarına göre ertelemesi de mümkündür.
İş ve çalışma hürriyetinin engellenmesi suçunda zaman aşımı süresi TCK 66’da belirtilen hükme göre belirlenir. Buna göre çalışma hakkının engellenmesi suçunun zaman aşımı süresi 8 yıldır.
İş ve çalışma hürriyetinin engellenmesi suçunda yani bilinen adıyla çalışma hakkının engellenmesi suçunda görevli ve yetkili mahkeme suçun işlendiği yerde bulunan Asliye Ceza Mahkemesidir.