İşe İade Davası Nasıl Açılır ve Şartları Konusu işçiler tarafından sıkça araştırılan ve merak edilen teknik bir konudur.kanun arabuluculuk ve süre bakımından bazı kısıtlamalar getirmiştir.
İşe iade davası, iş sözleşmesi sebepsiz yere veya geçersiz bir sebebe dayanarak fesih edilen, belirli süreli iş sözleşmesi ile ve İş Kanunu’na yada Basın İş Kanunu’na tabi olarak çalışan işçinin açma hakkına haiz olduğu bir davadır. İşe iade davası iş güvencesini sağlamaktadır. Fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığını iddia ederek mahkemeye başvurabilmektedir.
Açıklamış olduğumuz gibi en az 6 aylık kıdemi olan ve iş kanununa yahut basın iş kanununa tabi işçi, belirsiz süreli iş sözleşmesine tabi olmak kaydıyla otuz veya fazla işçi çalıştıran işverenine karşı işe iade davası açabilmektedir.
İşe iade davasını;
İşe iade davasını açabilmek için gerekli şartları, bu davaları kimlerin açabilip açamayacağını sıralamış bulunmaktayız. Her ne kadar iş sözleşmesinin geçerli bir nedene istinaden feshedildiğinin ispatı işverenin üzerinde olsa da İşçinin işe iade davası açabilme şartlarına sahip olup olmadığı örneğin 6 aylık kıdeminin bulunup bulunmadığı gibi konularda hizmet tespiti gündeme gelmektedir.
İşe İade Davası Mahkemece Reddedilirse, işçinin iddiaları mahkemece geçerli bulunmaz yahut işçinin işe iade davası açma şartları taşımadığı anlaşılırsa dava reddedilir.
İşe İade Davası Mahkemece Kabul Edilirse, mahkemenin verdiği feshin geçersizliğine ve işçinin işine iadesine ilişkin kararın işçiye tebliğinden itibaren 10 iş günü içinde işe başlamak üzere işverenine başvurması gerekmekte olup işçinin bu başvurusu üzerine işveren 1 ay içerisinde işçiyi işe başlatmak zorundadır.
Usulüne uygun başvurusuna rağmen, işveren işçiyi bir ay içinde işe başlatmaz ise, işçiye işçinin çalışmadığı süre için en az dört aylık ücretini ve işçinin sekiz aylık ücreti tutarında işe başlatmama tazminatını ödemekle yükümlü olur.
İşe İade Davasını Kazanan İşçi İşe Başlamaz İse , işçi kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren 10 iş günü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunmak zorundadır. Bu 10 günlük süre hak düşürücü süredir. İşçi bu süre içinde başvuruda bulunmaz ise, işverence yapılmış olan fesih geçerli bir fesih olarak kabul edilmekte ve işveren sadece bunun hukuki sonuçları ile sorumlu olur.
İşveren İşe İade Davasını Kazanan İşçiyi İşe Almaz ise, İşçi süresi içinde işe başlatılmak için usulüne uygun işverene başvurmasına rağmen, işverence 1 ay içinde işe başlatılmaz ise; iş sözleşmesi işverence bu tarihte sona erdirilmiş sayılır. Yargıtay uygulamasında ve güncel kararlarına bakıldığında işçi işe iade kararına rağmen, 1 ay içinde işe başlatılmazsa, bu kararın işçiye tebliğ edildiği tarihte o iş yerinde çalışan emsal bir işçinin ücreti hangi düzeye gelmiş ise, o ücret esas alınarak 4 ile 8 aylık brüt ücret tutarında tazminat ödenmelidir.
İşe iade davasının olumlu sonuçlanması üzerine u sulüne uygun başvurusuna rağmen, işveren işçiyi bir ay içinde işe başlatmaz ise, işçiye işçinin çalışmadığı süre için en az dört aylık ücretini ve işçinin sekiz aylık ücreti tutarında işe başlatmama tazminatını ödemekle yükümlü olur. Yargıtay güncel uygulamasına göre bu kararın işçiye tebliğ edildiği tarihte o iş yerinde çalışan emsal bir işçinin ücreti hangi düzeye gelmiş ise, o ücret esas alınarak belirtilen tutarlarda tazminat ödenir.
İşçi işe başlatılırsa, peşin olarak ödenen bildirim süresine ait ücret ile kıdem tazminatı, İş Kanunu hükümlerine göre yapılacak olan bu ödemeden mahsup edilir. İşe başlatılmayan işçiye bildirim süresi verilmemiş veya bildirim süresine ait ücret peşin ödenmemişse, bu sürelere ait ücret tutarı ayrıca ödenir.
Burada problem yaşanan ve merak edilen husus davanın alt işverene mi yoksa asıl işverene mi yöneltileceğidir. Taşeron işçisinin, davayı asıl işverene yönelteceği husus muvazaa iddiasının mevcut olmasıdır. Muvazaa ispatlanırsa asıl işverene başlama iradesi yönlendirilebilecektir.
İşe iade davasında, feshin geçerli bir nedene dayanarak yapıldığını ispat yükü kural olarak işverene ait iken işverence bildirilen fesih sebebinin geçersizliğini veya iş sözleşmesinin başka bir nedene istinaden fesih edildiğini ispat yükü işçiye aittir.
İş Mahkemeleri Kanunu’nda belirtilmiş olduğu üzere
Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.
Davacı, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır. Bu zorunluluğa uyulmaması hâlinde mahkemece davacıya, son tutanağın bir haftalık kesin süre içinde mahkemeye sunulması gerektiği, aksi takdirde davanın usulden reddedileceği ihtarını içeren davetiye gönderilir. İhtarın gereği yerine getirilmez ise dava dilekçesi karşı tarafa tebliğe çıkarılmaksızın davanın usulden reddine karar verilir. Arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması hâlinde herhangi bir işlem yapılmaksızın davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilir.
İşe iade davalarında arabuluculuk bir dava şartı haline getirilmiştir. İş mahkemesi uyuşmazlıklarda son çare olarak belirlenmiştir. Hak talep eden taraf ilk olarak arabulucuya gitmek zorundadır.
İşe iade davalarının ne kadar süreceği merak edilen konular arasında yer almaktadır. İşe iade davası İş Kanunu hükümleri gereği 2 ay içerisinde mahkemece sonuçlandırılmalıdır. Üst mahkemeye temyiz başvuruları da kural olarak 1 ay içerisinde tamamlanmalıdır. Kural olarak bu şekilde olsa da mahkemedeki yoğunluk sebebiyle gecikmeler yaşanabilmektedir.
İşçi, fesih bildiriminin kendisine tebliğ tarihinden itibaren 1 ay içerisinde bu davayı açmak zorundadır. Bu süre içinde işçi dava açmadığı takdirde işe iade edilme hakkını savunamayacaktır.
Görevli mahkeme İş Mahkemeleriyken yetkili mahkeme ise davalının (işverenin) yerleşim yeri ya da iş yerinin bağlı olduğu yer mahkemesidir.