Sağlık otoritesince yayımlanan veriler dikkate alındığında Covid-19 pandemi afeti uzun uğraşılar ve özverili çalışmalar neticesinde kontrol altına alınmaya başlandığı görülmektedir. Bu sevindirici ve umut verici gelişmeler sınırlı ve kısıtlı yaşamın da eski haline getirilmesi için aşamalar halinde ileri adımlar atılmaya başlanmıştır.
Bir soruna çözüm bulunurken bulunan çözümün yeni problemler yarattığı da bilinen bir gerçektir. Özellikle bulaşıyı önlemek için uzun süreli evde kalmaya ve bir anlamda serbestçe sosyal ilişkilere de sınırlama getirmeye dayalı bir takım psikolojik sorunların çıkması muhtemeldir ve çıkacaktır da. Son günlerde 65 yaş ve üzeri büyüklerimizin sorunları gündemdedir ve fiziksel aktivitelerini arttırmak için çözümler de bulunmaya çalışılmaktadır.
Bunların dışında; iş hayatında ve uluslar arası ekonomik faaliyetlerde sorunların bir süre daha devam edeceği, bazı ekonomik krizlerin de çıkacağı açıkça dillendirilmektedir. Bu yaraların afet sonrası dayanışma içinde sarılması küresel işbirliğini de beraberinde getirecektir. Herkes bir lokomotifin vagonu gibidir; birinin raydan çıkması tüm treni etkileyecektir. Bunu tüm devletler yakından görmektedir.
Aslında alışılmış yaşama dönüş yani normalleşme illerden ülkeye, oradan da tüm dünyaya doğru gelişecek ve genişleyecektir. Çünkü ülke içinde bile tedbirlerin sıkılıkla uygulandığı iller bellidir, bir kısmı sokağa çıkma kısıtlaması yönünden uygulama dışı bile bırakılmıştır. Burada sürdürülen günlük yaşam, diğerlerinden daha normal veya bazı hususlar hariç eski halinde ilerlemektedir. Her aşamada tedbirin elden bırakılmaması gerektiği yeni bir salgın dalgasının Almanya’da baş göstermesi örneğinde görülmüştür. Bu yeni dalga bize pandemi konusunda hiçbir zaman kuralları gevşetmeye fırsat verilmemesini ve gevşekliğe yol açacak söylemlerin dillendirilmemesi gerektiğini de acı bir şekilde öğretmiştir.
Bu sebeple; normalleşmeye geçişin konuşulduğu bu günlerde, riskli alanların öncelikle tespit edilip bu alanlarda bir takım önlemlerin yürürlüğe konulması zorunlu hale gelmiştir. Bilhassa günlük olarak belli sayının üzerinde müşteriye hizmet veren işyerlerinin Kovid-19 salgını yönünden sertifikalandırılması ve İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı nezaretinde hazırlanan önlem paketinin yetkililere sunulması söz konusu olabilir. Böyle bir sertifika verilmesinde alınacağı taahhüt edilen önlemler elbette göz önünde bulundurulmalı, bu uygulamalar ayrıca yerinde etkin olarak da denetlenmelidir.
Basından izlediğimiz kadarıyla;
olduğu veya yaşandığı salgın açısından riskli yerler hemen hemen belli olmuştur.
Bulaşı yönünden özellikle birçok kişiye bir noktadan hizmet verilen işyerlerinde yığılma yaşandığından bu yerler ciddi bir tehlike kaynağı olmaktadır. Mevcut tehlikeye maruz kalanlar için ise virüs açıkça risk teşkil etmektedir. Bu tip işyerlerinde, herhangi bir iş için bulunanlar yanında, buralarda çalışanlar da gerçekten bulaşma riskine maruz kalacak, sıraya girip sosyal mesafeyi koruyamayan müşteriler de.
Bu yerlerden risk açısından en çok göze çarpanlar;
Bankalar, internet bankacılığı kanalıyla uzaktan veya telefonla da evden destek vererek hizmeti aksatmamak amacıyla gerekli önlemleri alarak süreci başarılı bir şekilde yönetiyorlar. Ayrıca banka çalışanları ve güvenlik görevlilerince her türlü önlem alınmış olmasına rağmen pandemi süresince bu kuruluşlarda yoğunlaşma önlenememiştir.
Üzülerek, belki de çaresizce belirtmek gerekir ki; bankaların içinde ve para çekme makinelerinin önünde her defasında görülen yığılmalar ve yaşanan kargaşa, korunması gereken sosyal mesafenin ihlal edilmesine yol açmaktadır. Bu gibi yoğunluklar bulaşının yayılmaması için devletçe alınan önlemleri de bir anlamda sabote edip, cidden olumsuz olarak etkilemektedir.
Yığılmayı, toplanmayı ve sıra beklemeyi azaltmak maksadıyla bankalarda ve PTT birimlerinde yapılan ödemelere alternatif olarak; sokağa çıkma sınırlamasına tabi hak sahiplerine bu işlemler evlerinde de yapılabilmektedir. Bahsedilen ödemelerin evde yapılması, temel gıda ve diğer ihtiyaçların ikametgâh adreslerine teslim edilmesi esnasında gerek PTT çalışanları ve güvenlik güçleri, gerekse Vefa Destek Birimlerince olağanüstü çabalar sarf edildiği memnuniyetle izlenmektedir. Bu işlerin yürütülmesinde eşi benzeri görülmemiş ve inanılmaz başarı hikâyelerinin yazıldığını akıldan çıkarmamak, ayrıca organizasyon yönünden tüm dünyaya örnek olabilecek fedakârlık timsali bu ekipleri de her açıdan kutlamak gerekir.
Bu yazımızda; örnek olabilecek bir çalışmayı büro tipi yapılanması olan bir işyeri için yapacağız. İşyerinde Covid-19 enfeksiyonuna karşı alınacak tedbirlerin İş Güvenliği Kanunu kapsamında hukuki bir yönünün de olacağı açıktır. Çalışanın tüm çabalarına rağmen bu hastalığın işyerinde bulaştığını kesin olarak ispat etmesi halinde otomatik olarak çalışan lehine bazı hakların da doğacağı açıktır. Bu nedenle; alınacak önlemlerden işveren, İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanları kanunen sorumlu olacaktır.
Netice olarak; işveren nezaretinde alınacak ve uygulanacak önlemlerin İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanıyla birlikte tartışılmasında fayda olacaktır. Genel olarak olaya bakış açımız aşağıdaki konularda yoğunlaşacaktır;
A. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı gözetiminde ve desteğinde aşağıdaki önlemler alınabilir;
B. Bulaşı ajanlarının hava ve dokunulan cisimler yoluyla yayılmasının önüne geçilmesi, ortamdaki bulaşının dezenfeksiyon kanalıyla imha edilmesi,
C. Sosyal mesafenin korunmasına katkıda bulunacak hatalı davranışların ortadan kaldırılması,
D. Sabah mesai girişleri ve akşam mesai çıkışlarında, servislere binerken, yemekhaneye girişlerde, sabah ve aksam parmak izi veya imzayla yapılan yoklamalarda, mesai içinde yığılmaya ve yoğunluğa engel olmak amacıyla;
E. Sabah mesai girişleri ve akşam mesai çıkışlarında, servislere binerken, yemekhaneye girişlerde, sabah ve aksam parmak izi veya imzayla yapılan yoklamalarda, mesai içinde yığılmaya ve yoğunluğa engel olmak amacıyla;
F. Birden fazla kişiye gün içinde hizmet eden aşağıdaki satıcı, hizmet sunucu ve teslimat yapanlar, danışma personeli ile bunlarla muhatap olanlar da risk altındadır. Örnek olarak;
G. Aşağıda örnek olarak duvar ve kolayca görülebilecek yerlere asılmasında fayda sağlanacak eğitici ve uyarıcı poster ve levhalar yer almaktadır.
Şekil 7. Eğim amaçlı kullanılabilecek yeni Korona Virüsünden korunma yollarını gösterir posterler
Kaynak: Sağlık Bakanlığı
Yük. Müh. Ertan Halaç – 12 Mayıs 2020