Karşılıksız çek; son dönemlerde ilgili suçun artmasından dolayı karşılıksız çek düzenleme nedir? konusu hakkında yapılan aramalar da artmıştır. İnsanlar ya da firmalar, bazen ekonomik durum sebebiyle bazen de yalnızca dalgınlık sebebiyle karşılıksız çek suçuna maruz kalabilir. Önemli olan bundan sonraki süreçte işlerin sorunsuz devam edebilmesi ve en önemlisi tahsilin talep edilebilmesi için gereken mevcut sürenin aşılmamasıdır.
Çeki düzenleyen kişinin, çekin karşılığı olan tutarı ödeyebilmesi için bankada tasarruf edilebilecek bir karşılığının olması gerekir. İbraz edildiği halde, bankada herhangi bir karşılığı bulunmazsa, çek karşılıksız çıkmış anlamına gelir.
Bu durumda banka tarafından da çekin karşılıksız olduğuna yönelik işlem uygulanır. Çekin düzenlendiği bankada, çekin tahsil gününde o kadar para bulunması gerekir. Eğer yoksa çekten alacağı olan hamil bankaya ibraz ederek karşılıksız işlemine başvurur.
İçindekiler
Çekin karşılıksız çıkması durumunda ilgili işlemi muhatap banka gerçekleştirir. Hamil talepte bulunduktan sonra çekin karşılıksız olması ile ilgili konular detaylı şekilde çek kanununda da yer alır.
Muhatap bankanın yetkilisinin imzalamasıyla karşılıksızdır işlemi gerçekleştirilir. Bunun için kanunda açıkça belirtilen bilgiler de yazılmalıdır. Ardından hamilin de bu çeki imzalaması gerekir. Eğer hamil imzalamazsa, çekin karşılıksız olduğu işlemi gerçekleştirilemez.
Karşılıksız çek suçunun ortaya çıkması ve yasal olarak şikayetçi olunmasında ilerleyen süreç kısaca şu şekildedir:
Tüm bu süreç eksiksiz tamamlandığında çekin karşılıksız olduğuna dair suç kesinleşmiş olur. Ardından mahkeme ve yargı süreçleri başlar.
Karşılıksız çek düzenlemenin suçu, çekin karşılığı olan varlığın ilgili bankada bulundurulmamasıdır. Çekin hesabı gerçek kişiyse, fail bizzat kendisidir. Tüzel kişiyse, tüzel kişi adına çek düzenleyen failidir. Eğer bir sermaye şirketi adına düzenlenen bir çekse, yönetim organı da failidir. Karşılıksız çek suçu, şikayete tabi bir suçtur. Şikayet hakkı ise çeki alan ve ondan alacağı olan hamiline aittir.
Karşılıksız çek düzenlemeden kaynaklı şikayet süresi, fiilin öğrenildiği andan beri 3 ay olarak belirlenmiştir. Her durumda ise, fiilin işlendiği tarihten itibaren bir senedir. Bu durum mahkeme tarafından göz önüne alınır ve hak düşürücü duruma da sebebiyet verebilir. Eğer şikayetçi olacak olan taraf zamanında ibraz etmediyse, artık şikayetçi olamaz.
Karşılıksız çek düzenlemeden kaynaklı suçun cezası, her bir çek için adli para cezasıdır. Bu paranın miktarı, karşılıksız olarak kalan çek bedelinden az olmamak zorundadır. Çek düzenleme ve çek hesabı açmasına da mahkeme tarafından yargı sürecince ceza verilebilir.
Eğer yargılanan kişi, karşılıksız kalan kısmı yargılama süresinde öderse mahkeme tarafından beraat, düşme ya da redde yönelik kararlardan biri verilir. Ödenmemeye devam edilmesi halinde adli para cezası, kamuda çalışmaya yer verilmeden hapis cezasına çevrilir.
Karşılıksız çek düzenlemeye yönelik suç davalarında görevli olan mahkeme İcra Ceza Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise çekin bankaya ibraz edildiği yer, çek hesabının açıldığı bankanın bulunduğu yer, hesaba sahip olan kişinin bulunduğu yerdeki yerleşim yeri mahkemeleridir.
Çekin karşılıksız olması durumunda bankada yetkili tarafından karşılıksızdır işlemi kanuna uygun olarak gerçekleştirilir. Ancak hamilinin de imzalaması gerekir. Eğer hamil, imzalamaktan kaçınır ve imzalamazsa çekin karşılıksızdır işlemi gerçekleştirilemez.
Karşılıksız çekin tahsil süresi için net bir zaman söylemek zordur. Çoğu zaman tahsili mümkündür. Ancak zaman oldukça geniş olabilir. Bunda çeki düzenleyen kişinin mevcut maddi durumu, iş durumu, diğer alacaklılarla olan durumu, prosedürler, mahkemelerin yoğunluğu gibi birçok faktöre bağlıdır. Karşılıksız çekin tahsil edilebilmesinde bir diğer önemli faktör ise elbette avukattır.
Çeklerde, zamanaşımı olması için gereken süre 3 senedir. Zamanaşımına uğrayan çekler, artık adi senet durumuna gelir. İlamsız icra takibi ile tahsilat yapılabilir. Zamanaşımına uğrayan çekler de tahsil edilebilir ancak oldukça zorlaşabilir ve süre uzayabilir.
Kuşkusuz her davada avukatın önemi oldukça fazladır. İcra davalarında da avukat oldukça etkilidir. Karşılıksız çek konusunda da yasal mevzuatlarda sürekli değişiklikler olabiliyor. İlgili avukatların konuya hakim olması ve her değişiklikten haberdar olması gerekir.
Çek düzenleme sayısına paralel olarak, karşılıksız çek davaları da oldukça fazla görülüyor. Karşılıksız çekle yargılanan kişi de ne gibi haklarının ve yasal düzenlemelerinin olduğunu bilerek daha avantajlı hale gelebilir. Ancak kendisinin bunlardan haberdar olması zor olduğu için iyi bir avukatla haklarını sonuna kadar kullanarak daha olumlu sonuçlar elde edebilir en azından ağır yaptırımlara maruz kalmaz.
Aynı şekilde dava açan kişinin de iyi bir avukata sahip olması, tahsil süresini kısaltabilir ve mağduriyeti kısa sürede ortadan kaldırabilir. Avukatın tecrübeli ve değişikliklere ve yasal mevzuata hakim olması oldukça önemlidir. Aksi takdirde haklı olan haksız duruma düşebilir ve yasal olarak da mağdur duruma gelebilir.