Karşılıksız Çek Verene 5 Yıla Kadar Hapis Cezası Veren Kanun Onaylandı Gaziantep Barosu Avukat Ali Tümbaş

Karşılıksız çek suçunun cezası 5941 sayılı Çek Kanunu ’nun 5. maddesine göre her karşılıksız çek için ayrı ayrı 1500 güne kadar adli para cezasıdır. Adli para cezası ise çekin karşılıksız kalan miktarından az olamaz. 5941 sayılı Çek Kanununun “Ceza Sorumluluğu, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı” başlıklı 5. maddesinde her bir karşılıksız çek için adli para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır.

Kısaca; Kanuni süresi içerisinde ibraz edilmesine rağmen bu çekin karşılığının olmaması ve banka tarafından karşılıksızdır işlemi yapılması halinde bu duruma sebebiyet veren kişi, her karşılıksız çek için ayrı ayrı adli para cezasına mahkum edilir.

Karşılıksız Çek Şikayet Süresi Nedir?

Karşılıksız çek suçu sebebiyle yapılacak yargılama şikayete bağlı suçlar kapsamında olup şikayetçinin karşılıksızdır işlemi yapıldıktan sonraki 3 aylık şikayet süresi içinde yapacağı başvuru üzerine yargılama İcra Ceza Mahkemesi’nde görülecektir.

Çekin Bankaya İbrazında, Çekle İlgili Olarak Kısmen veya Tamamen “Karşılıksızdır” İşlemi Yapılması

Çekte Karşılıksızdır İşlemi Yapılmasına Sebebiyet Verme Suçunun bir diğer yasal unsuru da bankaya ibraz edilen çekle ilgili olarak kısmen veya tamamen karşılıksızdır işlemi yapılmasıdır. Karşılıksızdır işlemi dışında bir işlem yapılması halinde suçun yasal unsurları oluşmayacağı için fail hakkında CMK’nın 223/2-a maddesi gereği beraat kararı verilecektir.

Muhatap bankaya ibraz edilen çeklerde karşılıksızdır işlemi dışında farklı işlemler de yapıldığı bilinmektedir. Uygulamada çok sık rastlanılan bir durum kaybolduğu veya çalındığı iddia edilen çeklerle ilgili olarak mahkemeler tarafından ihtiyati tedbir olarak verilen ödemeden men yasağı çerçevesinde muhatap bankaya ibraz edilen çeke ödemeden men yasağı olduğu şerhi düşülür ve bu nedenle karşılıksızdır işlemi yapılmaz ise; tedbir olarak ödemeden men yasağı veren mahkemeden bu yasak kaldırılıp elde bulunan çekle ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılmaz ise ödemeden men şerhi düşülen çekle ilgili Çekte Karşılıksızdır İşlemi Yapılmasına Sebebiyet Verme Suçu nedeni ile failin tecziyesi yoluna gidilemeyecektir.

Örneğin, 19.08.2021 keşide tarihli çek ile ilgili olarak çekin cirantalarından birinin X Ticaret Mahkemesinde çek iptal davası açtığı ve bu davada da tedbiren dava konusu olan çekle ilgili ödemeden men talebinde bulunduğu, mahkeme tarafından tedbiren çekin ödemeden men edildiği kararı verilerek bu kararın muhatap bankaya ulaştığını varsaydığımızda; çeki elinde bulunduran hamil tarafından bahsi geçen çek 20.08.2021 tarihinde muhatap bankaya ibraz edildiğinde, mahkeme tarafından verilen ihtiyati tedbir gereği ödemeden men kararı olduğu gerekçesi ile muhatap banka tarafından karşılıksızdır işlemi yapılamayacak ve çekin arkasında ödemeden men kararı olduğuna ilişkin şerh düşülecektir. Örnekteki olayda, bahsi geçen çeke ilişkin olarak karşılıksızdır işlemi yapılmadığı için suçun yasal unsurlarının oluşmadığı kabul edilmelidir.

Yine uygulamada sıkça rastlanılan bir diğer konu ise çekin üzerindeki imza ile çek sahibinin imzasının uyuşmaması nedeni ile çekte karşılıksızdır işleminin muhatap banka tarafından yetkileri olmamasına rağmen yapılmadığı ve çekin arkasına hesap sahibinin imzası ile çek üzerindeki imzanın uyuşmadığı şerhinin düşüldüğüdür. Bu halde de karşılıksızdır işlemi yapılmadığından suçun yasal unsurları oluşmadığı için Çekte Karşılıksızdır İşlemi Yapılmasına Sebebiyet Verme Suçu nedeni ile failin tecziyesi yoluna gidilemeyecektir.

Örneğin, 19.08.2021 keşide tarihli çek, 20.08.2021 tarihinde muhatap bankaya ibraz ediliyor. Muhatap banka tarafından çek üzerindeki imza ile çek sahibinin banka kayıtlarındaki imzası uyuşmadığından bahisle karşılıksızdır işlemi yapılmadan çekin arkasına imzanın çek sahibine ait olmadığı şerhi düşülüyor. Bu halde de karşılıksızdır işlemi yapılmadığı için suçun yasal unsurlarının oluşmadığı kabul edilmelidir.

Önemle belirtmek gerekir ki, muhatap bankanın ibraz edilen çekle ilgili olarak imza incelemesi yapma yetkisi bulunmamaktadır. Şayet, hesapta yeteri kadar para var ise muhatap banka tarafından çeki ibraz edene çek bedeli ödenmeli, yeteri kadar para yok ise muhatap banka tarafından tamamen veya kısmen karşılıksızdır işlemi yapılmalıdır.

Uygulamada özellikle karşılıksız çeklerde bankanın sorumlu olduğu miktarın ödenmesinden kaçınmak için bankalar tarafından “imza tutmuyor” gerekçesi ile karşılıksızdır işlemi yapılmaktan kaçınıldığı sıkça görülmektedir. Bu halde karşılıksızdır işlemi yapması gerekirken bu işlemi yapmayan banka görevlisi veya görevlileri hakkında 5941 Sayılı Çek Kanunu‘ nun 7/4. maddesi gereği şikayet üzerinde 1 yıla kadar hapis cezası verilmektedir.

6728 Sayılı Yasa İle Çek Yasasına Gelen Değişiklikler:

Değişiklikleri daha anlaşılabilir kılmak için madde madde sıralayacak olursak;

Çekin karşılıksız çıkmasına sebebiyet verenler için hamilin şikayeti üzerine her bir çekle ilgili olarak, bin beş yüz güne kadar “Adli Para Cezası” verilecek.
Adli para cezası; karşılıksız kalan kısım, temerrüt faizi ve yargılama giderleri toplamından az olmayacak.

Bu suç nedeniyle ön ödeme, uzlaşma ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin hükümler uygulanmayacak.

Yine verilen adli para cezasının ödenmemesi halinde bu ceza 5725 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 106. maddesinin 3. Fıkrasında yer alan kamuya yararlı bir işte çalıştırılma kararı verilmeksizin doğrudan hapis cezasına çevrilecek.

Karşılıksız kalan kısmı temerrüt faizi ve yargılama giderleri (avukatlık ücreti ve icra dava giderleri) ile birlikte ödediği takdirde adli para cezasından muaf olacak.

Karşılıksız çekte kalan kısmı yargılama aşamasında ödeyen kişi hakkında mahkeme tarafından beraat, düşme, ceza verilmesine yer olmadığına ya da reddine ilişkin karalardan uygun olan verilir. Kesinleşmiş Mahkumiyet kararı sonrası ödemelerde ise cezanın tüm sonuçları ile birlikte ortadan kaldırılmasına karar verilir.

Mahkeme ayrıca “çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı”getirecek.
Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı; karşılıksız çekin sahibi olan gerçek kişi-tüzel kişi, sermaye şirketlerinde ise yönetim organı ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileri hakkında uygulanacak.

3 .Haklarında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı verilen kişiler ( Şirket Yönetim Organı ve Ticaret Siciline Tescil Edilen Şirket Yetkilileri) yasaklılıkları süresince sermaye şirketlerinin yönetim organlarında görev alamazlar.

4.Hakkında çek yasağı olan kişiler UYAP aracılığıyla MERSİS ile Risk Merkezine ve Bankalara bildirilecekler.

Kanun yayımlandığı tarihte yürürlüğe girmiştir. İlerleyen günlerde yargı kararları ile netlik kazanacağını düşünülen husus; kanun yürürlüğe girmeden verilen ancak vadesi kanun yürürlüğe girdiği tarihten sonra olan çeklerin karşılıksız çıkması halinde cezai sorumluluk noktasında nasıl bir yöntem izleneceği olacaktır.

Bu konu hakkında benzer makaleler için tıklayın

Avukatlarımızca Hazırlanan Makalelerimiz

Gaziantep aile hukuku	Gaziantep velayet avukatı
Gaziantep boşanma avukatı	Gaziantep en kısa sürede boşanma
Gaziantep anlaşmalı boşanma avukatı	Gaziantep aile mahkemesi
Gaziantep çekişmeli boşanma avukatı	Gaziantep online danışman

Gaziantep Adliyesi İletişim Bilgileri
( 0342 ) 321 36 36
Gaziantep Adalet Sarayı Ana Hizmet Binası : Zeytinli Mah. Turgut Özal Bulv. No:1/1 27500