Mutlu ve kaliteli yaşlanmayı tehdit eden en önemli faktörlerden biri de özellikle kadınlarda yaşlılık döneminin korkulu rüyası olan osteoporoz yani kemik erimesidir.
Çorlu Özel Reyap Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Nalan Yağmur, kemik erimesi, risk faktörleri ve alınabilecek önlemler hakkında bilgiler verdi.
Osteoporoz, kemiğin azalması ve yapısının değişmesiyle kolay kırılabilir hale gelmesidir. Özellikle kadınları vuran ve yaşlılık döneminde zorluklarla karşılaşmasını sağlayan bir kemik hastalığıdır. Osteoporoz yani halk arasında bilinen adıyla kemik erimesi hastalığı menopoz döneminde vücudun yetirince östrojen salgılamaması sonucu daha çok görülmektedir.
Belirtileri Nedir?
Başlangıçta herhangi bir bulgu vermediğinden sinsi bir hastalık olarak bilinmektedir. Klinik belirtilerin birçoğu kırık sonrası ortaya çıkmaktadır. Bel ve sırt ağrısı, boy kısalması, sırtta kamburluğun görülmesi, el bileği, kalça, omurga ve diğer bölgelerde meydana gelen kemik kırıkları uyarıcı olmalıdır.
Osteoporozum Var Mı? Nasıl Anlayabilirim?
Kemik kitlesi, 10-15 dakika gibi kısa bir sürede ölçülebilir. Ölçüm, ağrı veya herhangi bir rahatsızlığa neden olmaz. Osteoporoz ilerlediği zaman düz röntgen filmlerinde de görülebilir. Hastalığın ya da tedavinin ilerlemesini görmek için kemik yoğunluğu ölçülmelidir. Kemik dansitometresinin yanında mutlaka düz röntgen filmleri de çektirilmelidir.
Kimlerin bu hastalığa yakalanacağı önceden öngörülememektedir. Ancak hastalığa yakalanma riski aşağıdaki durumlarda artmaktadır:
- 45 yaşın altında doğal ya da cerrahi menopoz
- Kadın olmak
- İleri yaş
- Beyaz tenli olmak
- Ailede osteoporotik kırık öyküsü (özellikle annede kalça kırığı)
- Daha önce kırık geçirmiş olmak (ön kol kırığı gibi)
- İnflamatuar (iltihaplı) eklem hastalığı ya da astım varlığı
- Kemik yıkımını hızlandıran ilaçların kullanımı (kortizon, guatr ilaçları, sara ilaçları, heparin vb.)
- Kalsiyumdan fakir beslenme, yetersiz D vitamini
- Sigara içme, alkol kullanımı, fazla kahve tüketimi
- Düzenli egzersiz yapma alışkanlığının olmayışı
- Erkeklerde düşük testosteron düzeyi
- Uzun süreli yatak istirahati
- Bunama
Yukarıdaki faktörlerden 1 ya da 1’den fazlası sizde var ise osteoporoza yakalanma ve kırık riskiniz yüksektir.
Osteoporoz Sadece Kadınlarda mı Olur?
Osteoporoz erkeklerde de görülür. Erkeklik hormonu kemikleri erimeye karşı korumasına karşın, 60 yaşına ulaşmamış erkeklerin % 10′ unda da osteoporoz vardır. 65 yaş sonrasında ise risk kadınlardaki kadardır. Risk faktörleri olanlar, yaygın kemik ağrıları olduğunda osteoporoz olup olmadığının anlaşılması için doktorlarına başvurmalıdır.
Osteoporozun Bana Zararı Ne Olabilir?
Osreoporoz kemikleri kolay kırılabilir yapar, kalçanın veya omurların kolaylıkla kırılmasına, boy kısalmasına, kamburlaşmaya, sırt ağrılarına, göğüs kafesinin şekil değişikliğine ve hacminin azalmasına neden olur.
Küçülmüş göğüs kafesi kalp ve akciğerin normal çalışmasını engeller. Kalça kırıkları ameliyat gerektirir, ameliyat sonrası kemiğin kaynaması da zordur. Kaynamayan kemikler, hastanın yürüyememesine, başkalarına bağımlı olmasına ve hareketsizliğe neden olarak kemiğin daha da erimesine neden olur.
Kemik Erimesinde Tedavi
Kemik erimesi tedavisinde amaç kemik kitlesini korumak olmakla beraber yeni ilaçlar azalmış kemik kitlesini yerine koyabilmektedir. Kemik erimesi tedavisine başlamadan önce tedavinin etkinliğini değerlendirmeye yönelik olarak bir kemik yoğunluğu ölçümü yapılmış olması son derece önemlidir.
İlerde Kemik Erimesine Yakalanmamak İçin Ne Yapmalıyım?
* Çocukluktan itibaren kalsiyumdan zengin diyet, menopozda ve yaşlılıkta diyete ek kalsiyum alın.
* Yürüyüş, merdiven çıkma, yüzme gibi egzersizler yapın. Haftada en az 3 gün tempolu adımlarla 30-45 dk. yürüyün.
* Ağırlık taşıma egzersizleri yapın.
* Güneşli günlerde, açık havada cildinizi güneşe maruz tutun.
* Sigara, alkol ve kemik yıkımını artıran ilaçlar kullanmaktan kaçının.
* Kortizon, heparin, antiepileptik gibi ilaçlar kullanırken bir uzmandan yardım alın.
* Kemik metabolizmasını etkileyen hastalığınız varsa uygun ve erken tedavisini sağlayın.