KIDEM TAZMİNATI NASIL ALINIR ?

KIDEM TAZMİNATİ NASIL ALINIR ?

İŞ HUKUKUNDA SIK GÖRÜLEN İŞÇİ TAZMİNATI DAVALARI

Kıdem ve İhbar Tazminatı Davaları:

İşçi alacaklarına yönelik davaların çoğu ek işçi talepleriyle beraber kıdem ve ihbar tazminatlarına yöneliktir. İşveren işçiyi haksız olarak işten çıkartmakta ve işçilik tazminatlarını ödemekten imtina etmekte ve bunun neticesinde işçi tarafından hak arayışları gündeme gelmektedir. Kıdem ve ihbar tazminat talebi ile beraber fazla mesai ücretleri, resmi tatil alacakları, yıllık izin ücretleri..gibi tazminat kalemlerini de gündeme getirerek talep edebilmektedir. İşçi tazminat davaları ortalama 1 yıl sürmektedir.

KIDEM TAZMİNATI:

Kıdem tazminatı, işveren tarafından çalıştırdığı işçisine kanunda belirlenen bazı koşulların sağlanması durumunda  işyerinde çalıştığı süre boyunca kazandığı kıdeminin karşılığı ödenen tazminattır. İşçi işyerinde çalışarak yıllarca emek vermekte, işverenin işinin yürütülmesine ciddi bir katkı sağlamaktadır. İşçinin düzenli ve sürekli olarak gösterdiği bu emeğinin ve özverisinin karşılığında çalışmış olduğu süre ölçü alınarak kıdem tazminatı ödenmektedir. Kıdem tazminatı, işçinin son aldığı ücrete yol, yemek, sosyal yardım gibi birtakım haklar da ilave edilerek bulunan brüt ücret üzerinden hesaplanarak ödenir.

İş kanununda öngörülen bazı durumlarda iş sözleşmesinin sona ermesi neticesi, işçinin en az 1 yıl çalışması halinde işçiye veya ölümü halinde, yasal mirasçılarına, işverence ödenen tazminattır.

Kıdem Tazminatı Şartları

Kanun işveren işyerinde çalışan işçinin kıdem tazminatı alabilmesi konusunu bazı şartlara bağlamıştır. Bu şartlar;

1. İşçinin 4857 sayılı İş Kanunu’na göre İşçi Olması

İş Kanunu’na göre iş sözleşmesi ile bir işverenin işyerinde çalışan kişiye işçi denir. İş yerinde çalışan işçinin iş sözleşmesi yazılı veya sözlü olabilmektedir. Uygulamada işçiler genelde yazılı bir sözleşme olmadan çalışmaktadır.

İş Kanunu 14. Maddesi aşağıdaki iş ve meslek grupları içerisinde yer alan şahısların yaptığı çalışmayı işçilik saymamaktadır.

Kıdem tazminatı almayacak bu kişiler;

• Deniz ve hava taşıma işlerinde çalışanlar,
• 50’den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde çalışanlar,
• Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri,
• Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde çalışanlar,
• Ev hizmetlerinde çalışanlar,
• Çıraklar,
• Sporcular,
• Rehabilite edilenler,
• Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu’nun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde çalışanlar’dır.

1. İşçinin işyerinde en az bir yıl çalışma Şartı:

İşçinin aynı işverenin işyeri veya işyerlerinde en az 1 yıl sürekli çalışması durumunda kıdem tazminatını hak etmesi mümkündür.  İşçi işverenin farklı işyerlerinde çalışsa dahi 1 yıllık sürenin hesaplanmasında bu çalışmaların toplamı göz önünde bulundurulur.

1. Haklı Fesih Şartı:

İş sözleşmesi yazılı ya da sözlü olsun, belirsiz süreli olmalıdır. Belirli süreli olan iş sözleşmesi ile çalışılıyor ise işyerinden iş sözleşmesi sona erdiğinde kıdem tazminatı talep edilemez. Belirli süreli iş sözleşmesi, belirli işlerde veya belli bir işin tamamlanması için işveren ile işçi arasında yazılı akdedilen sözleşmelerdir. Belirli süreli iş sözleşmeleri işin bitimi ile kendiliğinden sona ermektedir. Dolayısıyla süre sona erdikten sonra, kıdem tazminatına hak kazanılamaz.

İşçi, iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmişse kıdem tazminatı almaya hak kazanacaktır. İş sözleşmesini işverenin feshetmesi halinde, işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için feshin haksız olması gerekmektedir. Şayet iş sözleşmesinin feshedilmesinde işçi haksız ise ya da iş veren fesih ve sebeplerinde haklı ise  işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz.

İşçinin Emekliliği söz konusu ise kıdem tazminatı talep edebilir mi?

İşçinin emekli olması halinde, işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Eğer işçinin emeklilik zamanı gelmişse kıdem tazminatına kendiliğinden hak kazanır.

Erkek işçinin askerlik hizmeti halinde kıdem tazminatına hak kazanır mı?

Erkek işçi, askerlik görevi sebebiyle iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatına hak kazanır. Erkek işçiler, zorunlu görevi yerine getirmek için işten ayrılabilirler. Bu durumda işveren işçisine kıdem tazminatı ile beraber tüm işçilik bedellerini ödemek zorundadır.

Kadın işçinin evlenmesi durumunda kıdem tazminatı alabilir mi?

Kadın işçi evlenme gerekçesiyle iş sözleşmesini feshedebilir ve kıdem tazminatına hak kazanır. İş Kanunu evlilik gerekçesiyle iş akdini feshederek kıdem tazminatını alma imkanı tanımıştır, erkekler için böyle bir hak söz konusu değildir. Kadın işçi, evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde iş akdini feshederek kıdem tazminatı talep edebilir. 1 yıldan fazla süre geçmesi halinde bu gerekçeyle iş sözleşmesi feshedilemez.

İşçi Alacaklarının İşveren tarafından Ödenmemesi sebebiyle iş aktinin feshi ile kıdem tazminatı alabilir mi?

İşçi emeğinin bedeli olan maaşının, fazla mesai alacağınınya da diğer hakettiği herhangi bir alacağının ödenmemesi ya da geç ödenmesi durumunda iş akdini feshederek kıdem tazminatına hak kazanır.

İş Koşullarında Esaslı Değişiklik Nedeniyle Haklı Fesih ve Kıdem Tazminatı alabilme durumu var mıdır?

İş ve çalışma koşullarında esaslı değişiklik yapılması durumunda işçi, iş sözleşmesini feshederek,  kıdem tazminatına hak kazanır.

İşyerinin, işçinin çalıştığı yerden daha uzak bir yere taşınması, çalıştığı mevcut pozisyonundan düşük pozisyona getirilmesi, çalışma saatlerinin olağan dışı değiştirilmesi..vb örnek olabilir.