Kişilik hakkı; insanın, insan olduğu için sahip olduğu haklarıdır. Bir insanın bedensel, zihinsel ve iktisadi olarak bütün olmasına yönelik ve budurumunun korunması için kanun tarafından güvence altına alınmış olan haktır. Kişilik hakkı insanın bedensel bütünlüğü gibi maddi anlamının yanı sıra; şerefi ve onuru gibi manevi anlamda da korunmasını içermektedir.
Hukuka aykırı olarak kişilik hakkına saldırılan kimse hakimden saldırıda bulunanlara karşı korunmasını isteyebilir. Kişilik hakkı zedelenen kimsenin rızası, daha üstün nitelikte özel veya kamusal yarar ya da kanunun verdiği yetkinin kullanılması sebeplerinden biriyle haklı kılınmadıkça kişilik haklarına yapılan her saldırı hukuka aykırıdır.
Kişilik hakkının ihlal edilmesi için ortada haksız bir fiil olmalıdır, ayrıca ihlale sebep olan eylem aynı zamanda iftira ve hakaret suçu gibi Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen suçların oluşmasına da sebebiyet verebilir.
Davacı, hakimden;
talep edebilmesi kanunen kişiye tanınmıştır.
Hukuka aykırı olan eylem sonucunda bir kimsenin kişilik hakkı ihlal ediliyorsa bu ihlalin sonlanması ve kişilik hakkının zedelenmesinin durdurulması için saldırıya son verilmesi davası açılacaktır.
Kişilik hakkına yönelik hukuka aykırı bir eylemin gerçekleşmesinin mümkün veya muhtemel olması durumunda açılacak saldırının önlenmesi davası ile saldırı ortaya çıkmadan önlenmesi amacı bulunmaktadır.
Kişilik hakkının ihlaline yönelik olan eylem son bulmuş olsa bile yapılan bu hareketin etkileri devam edebilmektedir. Bu durumlarda mahkemeye başvurularak kişilik hakkına sebep olan eylem ve sonuçlarının kişinin hayatına etki ettiği tespit edilecektir.
Tespit davası sonucunda kişinin mahkeme kararının yayınlanmasını ve üçüncü kişilere bildirilmesini isteme hakkı mevcuttur.
Kişilik hakkının saldırıya uğraması sebebiyle haksız fiile maruz kalan kimse maddi kayıp yaşamış olabilir. Ayrıca kişi maddi kayıp yaşamasa bile bu eylem sebebiyle kazanacağı parayı kazanamamış olabilir. Bu gibi durumların kişilik hakkının ihlaline yönelik durumlarla ortaya çıkması koşulunda kişilik hakkının ihlaline dayanarak maddi tazminat talep etmek mümkün olmaktadır.
Kişilik hakkının zedelenmesinden zarar gören, uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat adı altında bir miktar para ödenmesini isteyebilir. Kişilik hakkının zedelenmesi için kişi hakkında dedikodu çıkarılması, kişinin hakarete uğraması gibi saldırıya uğrayan kişinin manevi bütünlüğü ve onuruna bir saldırı olmalıdır. Hakim, bu tazminatın ödenmesi yerine, başka bir ödeme biçimi kararlaştırabilir veya bu tazminata ekleyebilir; özellikle saldırıyı kınayan bir karar verebilir ve bu kararın yayımlanmasına hükmedebilir.
Talep edilen manevi tazminat, kişilik hakkı saldırıya uğrayan kişiye verilecek olan bir tazminattır. Kişilik hakkının ihlalindeki talepler kişinin benliği ile alakalı olduğundan başkası tarafından talep edilemeyecektir. Manevİ tazminat istemi, karşı tarafça kabul edilmiş olmadıkça devredilemez; miras bırakan tarafından ileri sürülmüş olmadıkça mirasçılara geçmez. Yani mirasçılar açılmış olan manevi tazminat davasını devam ettirebilirler.
Kişilik hakkını ihlal eden eylemi yapan kimse bu eylem sebebiyle haksız bir kazanç elde edebilir. Bu hukuka aykırı kazancın elde edilmesi sırasında kişilik hakkı zedelenen kimse vekaletsiz iş görme hükümlerine göre hakkını talep edebilecektir. Örnek olarak bir kişinin haberi olmadan fotoğrafı çekilmiş olabilir. Bu fotoğrafın bir firmanın ürünlerinde tanıtım amaçlı kullanılması ve bu tanıtım sonucunda firmanın kazancı söz konusu olmaktadır. Bu kazancın kişilik hakkı ihlali sonucu talep edilebilmesi vekaletsiz iş görme davası ile mümkün olacaktır.
Kişilik hakkının ihlalinden doğan tazminatlar için Medeni Kanunu kesin bir zamanaşımı belirlememiştir. Bu sebeple Borçlar Kanunu’nda belirtilen genel zamanaşımı olan 10 yıllık zamanaşımı kuralı kişilik hakkının ihlaline ilişkin tazminatlar içinde geçerli olacaktır.
Kişilik hakkının ihlaline ilişkin davalarda görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Açılacak davalarda yetkili mahkeme ise davacı veya davalının yerleşim yeri mahkemesidir. Davacı, kişilik haklarının korunması için kendi yerleşim yeri veya davalının yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesinde dava açabilir.