KISMİ ALACAK DAVASI ile BELİRSİZ ALACAK DAVASI ARASINDAKİ FARKLAR

BELİRSİZ ALACAK DAVASI YÖNÜNDEN

Belirsiz alacak davası; HMK m.107 ile düzenlenmiştir;

(1) Davanın açıldığı tarihte alacağın miktarını yahut değerini tam ve kesin olarak belirleyebilmesinin kendisinden beklenemeyeceği veya bunun imkânsız olduğu hâllerde, alacaklı, hukuki ilişkiyi ve asgari bir miktar ya da değeri belirtmek suretiyle belirsiz alacak davası açabilir.

(2) Karşı tarafın verdiği bilgi veya tahkikat sonucu alacağın miktarı veya değerinin tam ve kesin olarak belirlenebilmesi mümkün olduğunda, hâkim tarafından tahkikat sona ermeden verilecek iki haftalık kesin süre içinde davacı, iddianın genişletilmesi yasağına tabi olmaksızın talebini tam ve kesin olarak belirleyebilir. Aksi takdirde dava, talep sonucunda belirtilen miktar veya değer üzerinden görülüp karara bağlanır.

Davanın açıldığı anda talep edilen miktar veya değer davacı tarafından tam ve kesin olarak bilinmez. Davacının amacı alacağın tümünü hüküm altına almasını sağlamaktır.

Koşuları:

1. Davacı açtığı tarihte alacağın miktarını tam ve kesin olarak belirleyememektedir.
2. Hukuki yararının bulunması.
3. Belirsiz alacak davasında bir miktarın veya değerin ortaya konulmuş olması gerekmektedir.

Sonuçları itibariyle; bir görüşe göre hukuki yarar eksikliğinin giderilebileceğini, başka bir görüşe göre ise hukuk yarar eksikliğinin sonradan tamamlanamayacağını bu nedenle de hukuki yarar yok ise dava usulden reddedilir.

Belirsiz alacak davası hangi aşamada belirli hale gelir. Burada dikkate alınması gereken hususlar :

Bilirkişi incelenmesi yapılır ve alınan rapora ilişkin itirazlar var ise hakim tarafından değerlendirilir bir sonuca bağlanır. Değerlendirme ve varılan sonuca göre artık belirli hale gelen dava değerine istinaden hakim karşı tarafa süre verir. Bu süre içerisinde talebin belirlemesi sağlanır.

Dava açıldığı tarih itibariyle, alacağın tümü için dava açılır ancak, getirilen deliller ve bilirkişi raporu ile belirlenen alacak bilinebilir hale gelir. Yani aslında, talep artırılmaz, belirlenerek istenir.

Davacı, kendisine verilen süre içerisinde talebi artırmaz ise, hakim geçici talep sonucunu hükme alır.

Belirsiz alacak davasının sonuçları:

• Karşı tarafın açık rızasına veya ıslaha gerek kalmaksızın davacı alacağın fazla kalan miktarı için, tahkikat bitene kadar davacı talebini belirler. Davacı, hakim bir süre vermeden talebini belirleyecekse tahkikat bitene kadar talebini belirler ve eksik harcı tamamlar.
• Davanın açıldığı tarihten itibaren alacağın tümü için sonuç doğurur.
• Zamanaşımı itibariyle davanın açıldığı andan itibaren alacağın tümü için zamanaşımı süresi kesilir.
• Aynı durum temerrüt halinde de söz konusu olur.
• Eğer alacaklı faiz talep etmişse, yine bütün alacak için faize hükmedilmeli.

KISMİ DAVA YÖNÜNDEN

Kısmi dava HMK m. 109 ile düzenlenmiştir;

(1) Talep konusunun niteliği itibarıyla bölünebilir olduğu durumlarda, sadece bir kısmı da dava yoluyla ileri sürülebilir.

(2) (Mülga: 1/4/2015-6644/4 md.)

(3) Dava açılırken, talep konusunun kalan kısmından açıkça feragat edilmiş olması hâli dışında, kısmi dava açılması, talep konusunun geri kalan kısmından feragat edildiği anlamına gelmez.

Kısmi dava: davacının aynı hukuki ilişkiden kaynaklanan alacağının veya hakkının tamamının değil de bir bölümünü konu alarak açılan davalardır.

Koşullar:

Kısmi davanın açılabilmesi için iki şartın bir arada olması gerekiyor.

1. Niteliği itibariyle bölünebilir bir talebin olması gerekir. Bu alacak para alacağı da olabilir.
   Aynı hukuki ilişkiden kaynaklanmış olması lazım eğer birden fazla talep var ise bunların biri veya birkaçı kısmi davanın konusu olmaz.
2. Alacaklının kısmi dava açmakta hukuki yararının bulunması gerekir.
   Kısmi dava açması dürüstlük kuralına veya dava hakkının kötüye kullanılması görülüyorsa dava reddedilir.

Kısmi dava ile bağlı olan sonuçlar:

• Eğer davacı alacağın bir kısmını dava konusu yapıyorsa sadece o kısım için zamanaşımı durur. Geri kalan kısım yönünden de zamanaşımını saklı tutmak gerekir.
• Temerrüt bakımından da aynı sonuç doğar.
• Kısmi dava kabul veya reddedilse sadece dava konusu için sonuç doğuracaktır. Kalan kısım ayrı bir dava konusu olarak açılabilir.
• Eğer alacaklı geri kalan kısımdan açıkca feraget ettiğini belirtmediyse, kalan kısım sonradan talep edebilir.

TALEP SONUCU YÖNÜNDEN FARKLILIKLARI:

** Alacağın sadece bir kısmı dava konusu yapılmaktadır.
— Alacağın tamamı dava konusu yapılmaktadır.

** Haksız fiil ve sözleşmeden kaynaklanan davalarda kısmi dava açılabilir.
— Sadece ve sadece alacağın belirlenemediği durumlarda açılabilir bunun dışında uygulama bulması mümkün değildir.

** Karşı tarafın açık rızası ile veya ıslahla dava değerinin artırılması talep edilir.
— Değer artırım/belirleme dilekçesi ile dava değeri talep edilebilir.

** Kalan kısım için ayrı bir dava açılabilir.
— Kalan kısım için derdestlik veya kesin hüküm nedeniyle talep reddedilecektir.

Belirsiz alacak davası ile kısmi dava arasındaki farkı net olarak ortaya koyabilecek kıstas talep sonucu bakımından olup, kısmi davada dava açıldığı sırada dava değeri belirli iken, belirsiz alacak davasında davacının dava açtığı sırada gösterdiği değer geçici olup, bununla birlikte yargılama sırasında ortaya çıkacak alacağın tamamının da hüküm altına alınması istenmektedir.