Tazminat, genel anlamda, hukuka aykırı haksız fiil neticesinde meydana gelen zararı gidererek haksız fiil öncesindeki fiili durumu eski duruma getirme amacını taşıyan maddi ödemelerdir. Kanun, aslında para ile giderilemeyecek olan manevi zararlarda, zarara uğrayanda manevi huzuru doğurmayı gerçekleştirme amacı ile manevi tazminat kurumunu oluşturmuştur. En temel kişilik hakları olan yaşama ve beden bütünlüğü karşı meydana gelecek hakların ihlal edilmesi durumunda ortaya çıkan zararın giderilmesi, ölenin yakınlarının veya bedensel bütünlüğü ihlal edilenin manevi huzura ulaşmaları hedeflenmiştir.
Yazı İçeriği
Ticari olmayan tüm maddi ve manevi tazminat taleplerinin davaları asliye hukuk mahkemesi nde açılır.
Devletin eylemlerinden doğan zararlardan ötürü açılacak davalar ise tam yargı davasıdır. Bu davalar görevine göre idare mahkemeleri veya vergi mahkemeleri tarafından görülmektedir.
Zarar görenin malvarlığının mevcut durumda iradesi dışında meydana gelen azalmaya denir. Hali hazırda sahip olduğu şeylerde azalma söz konusudur.
Zarar verici fiil nedeniyle kısmen veya tamamen malvarlığında olan eksilmeden kaynaklanan zararlardır. Fiili zarar sonucu yoksun kalınan karda sahip olabileceği şeyler azalmaktadır.
Örneğin, Ali , Hamit tarafından yaralandığı için çalışamamakta, elde edebileceği kazançtan yoksun kalmaktadır.
Adam öldürme veya beden bütünlüğünün ihlali sonucunda malvarlığında meydana gelen eksilmelerdir.
Kişinin hayat, vücut bütünlüğü ve sağlık dışında kalan kişilik haklarının değerlerinden ötürü kaynaklanan tazminatlardır.
Örneğin, ünlü bir sanatçının reklam yüzü olarak yapmış olduğu reklam anlaşması kendisine atılan iftiralar sonucunda feshedilmişse doğan zararların tazminidir.
Menfi zarar
, sözleşmenin kurulmamasından veya geçerli olmamasından kaynaklıdır.
Müspet zarar,
sözleşmenin ifa edilmemesinden doğan zararlardır.
Maddi tazminatın talebi zaman bakımından tartışmalı olsa da pratikte olayın gerçekleştiği tarih göz önünde tutulmaktadır. Bir diğer görüşte ise mahkeme kararın tebliğ yapıldığı tarihe göre hesap yapılacağı öngörülmüştür.
Zararın kapsamında faizde bulunduğundan hakim, zarar meydana geldiği andan itibaren faiz yürütmek zorundadır. Zarar miktarı, faizden sonra bulunacak anaparayı olulturur.
Faiz başlangıç anı haksız fiilin meydana geldiği an değil, zararın gerçekleştiği andır.
Bu faiz temerrüt faizi değildir. Kanuni faiz olarak kabul etmek gerekir. Bu nedenle ihtara gerek yoktur. Karardan sonraki günler için ödenmeyen tazminat, temerrüt faizine tabidir.
Davacı bu sebeple dilekçesinde faiz istemek zorundadır. İstemediği takdirde hakim kendiliğinden faize hükmedemez. Faiz tarihi belirtilmemişse hakim faize davanın açıldığı tarihten itibaren hükmeder.
Genel olarak karşılaşılan tazminat davası kısaca şöyledir;
Önce belirtmek gerekir ki tamiri mümkün olmayan ya da tamir masrafı değerinden fazla olan araç yada eşya tamamen yok olmuş sayılır.
Eğer araç bir mesleğin icrasında kullanılan ve zarara uğrayana gelir getiren bir amaçla kullanılıyorsa bu halde,zarara yoksun kalınan kar ekleneceği gibi, araç yokluğunda yapılan giderler de eklenir.
Örneğin, personel taşımacılığı yapan minibüs sahibinin %0 kusurlu olduğu bir trafik kazası durumunda servis işi yaptığı gelirlerden yoksun kalacağı için bu ücretleri talep edebilecek ayrıca aracı servise gidemediği için yolcuların taksi tutması sonucu kendisine yöneltilecek bu masraflarıda ayrıca talep edebilecektir.
Trafik kazası tazminat
talebi,
değer kaybı tazminatı
ile ilgili yazılarımıza linklerden ulaşabilirsiniz.
Aracın hasara uğraması sonucunda,
talep edilebilecektir.
Zarar gören vücut ve ruh hali bütünlüğünün maddi ve manevi zarar gelecek şekilde bozulmasına bedensel zararlar denilmektedir.
Bahsi geçen zarar, bedensel bütünlüğünün ihlali değildir. Tazminat hukukun incelediği konu ihlal sonucunda kişide meydana gelen ekonomik kayıplar, maddi ve manevi eksilmelerdir. Yani bedensel bütünlüğünün ihlal zarar sebebidir. Çünkü bedensel bütünlüğünün ihlalinde zaten bir ceza yargılaması yapılmaktadır.
isteyebilir.
talep edilebilir.
Destekten yoksun kalma tazminatı mirasçılara değil destekten yoksun kalanlara aittir. Destekten yoksun kalma tazminatı talep hakkı bir miras hakkı olmayıp bir tazminat hakkıdır. Destekten yoksun kalanlar aynı zamanda mirasçı ise reddi miras yapılmış olsa bile destekten yoksun kalma tazminatı talebinde bulunabilirler.
Zarar verenin borcu nafaka borcu niteliğinde değildir. Nafaka borcu şahsa bağlı bir haktır. Bir tazminat borcudur.
Kişilerin tazminat talepleri hakkında;
yani zarar veren ölürse borç, onun mirasçılarına geçer. Destekten yoksun kalan kişi muhtaç hale gelmeden ölmüşse, mirasçıları dava açamaz.
Tazminat talebinde bulunan kişiye fiilen, sürekli ve düzenli şekilde bakan ve ona ileride bakması kuvvetle muhtemel olan kişiler destekçidir.2 şekli bulunur :
Farazi Destek : Ölmeseydi ileride başkasına bakması muhtemel olan kimseye denir. Damat, üvey çocuk, evlatlık gibi.
Gerçek Destek : Öldüğü zamana kadar başkasına fiilen ve düzenli bir şekilde bakan kimselerdir.
Tartışmalı olan konu imam nikahlı eşlerin tazminat talepleridir. Bu durumda dahi destek kabul edilmiştir. Ancak sevgili ilişkisi tartışmalı bir konudur.
Özetle:
Maddi tazminat isteme hakkı, bir alacak hakkıdır. Zarar gören bu hakkını devredebileceği gibi, mirasçılarına da geçebilir.
Aynen Tazmin : İhlal edilen hak veya hukuki değere denk bir durum aynen kurulur ya da benzer bir değer verilmek suretiyle zarar görenin mal varlığı tekrar eski duruma getirilir.
Nakden Tazmin : İhlal edilen hak veya hukuki değer yerine, zarar veren para ödemektedir. Genellikle nakten tazmin tercih edilir.
Zararın sermaye veya irat şeklinde tazmin edilmesi
Geçici Ödemeler : Bu durumda Türk Borçlar Kanunu 76’ya göre, zarar gören iddiasını haklılığını gösteren inandırıcı kanıtlar sunduğu ve ekonomik durumu da gerektirdiği takdirde, istem üzerine davalının zarar görene geçici ödeme yapmasına karar verebilir. Davalının yaptığı geçici ödemeler, hükmedilen tazminata mahsup edilir; tazminata hükmedilmezse hakim, davacının aldığı geçici ödemeleri, yasal faizi ile birlikte geri verilmesine karar verir.
Manevi tazminatın tayininde hakime geniş takdir hakkı tanınmıştır.
Hakim manevi tazminatın hesaplanmasında, Türk Borçlar Kanunu 51. madde ve 52.madde’deki indirim sebeplerini uygular.
Ayrıca manevi tazminat hakkı alacak hakkı olduğu için, davanın açıldığı tarihten değil, manevi zararın doğduğu andan itibaren zarara faiz eklenmesi gerekir.
Davacılar:
Davalılar :
Kusur sorumluluğunda, davalı zarar veren faildir. Fail ölmüşse, mirasçılarına dava açılabilir.
Kusursuz sorumluluklarda sorumlu , sorumluluk olgusunu gerçekleştiren kişilerdir.
Tazminat hukuku avukatı , tazminat avukatı gibi kanunumuzda bir ayrım yapılmamıştır. Ancak vatandaşlar genelde tazminat davası açacağı zaman tazminat davasına bakan avukatları istanbul ‘da tazminat davasına bakan avukat , tazminat avukatı gibi aramalarla bulmaya çalışmaktadırlar. Maddi ve manevi tazminat davalarını her avukat açabilecektir.
Tazminat davası için İstanbul Barosunun 2019 yılına ait çizelgesinde tavsiye miktarı;
Sulh Hukuk Mahkemelerinde Görülecek Davalar için ;
Alacak, Maddi ve manevi Tazminat Davaları için 5.300-TL ‘den az olmamak üzere dava değerinin %15’i kadardır.
Asliye Hukuk Mahkemelerinde Görülecek Davalar için ;
Alacak, Maddi ve manevi Tazminat Davaları için 6.500-TL ‘den az olmamak üzere dava değerinin %15’i kadardır.
Aile Mahkemelerinde Görülecek Boşanma Davaları için;
Çekişmeli, Boşanma Davası Maddi ve Manevi Tazminat istemli davalar için 7.500-TL’den az olmamak üzere dava değerinin %15’i kadardır.
Bu davalarda manevi tazminat avukatı , maddi tazminat avukatı olarak bir ayrım yapılmamıştır. Hak kaybı yaşanmaması amacıyla mutlaka bir avukat vasıtasıyla sürecin takibinin yapılması fayda sağlayacaktır.