Malulen emeklilik aylığı (maaşı) alanların herhangi bir statüde sigortalı olarak veya yabancı bir ülkede çalışmaya başlaması halinde işe girdikleri tarihi takip eden dönem başında aylıkları kesilir. İşten ayrılarak yeniden malulen emeklilik aylığının bağlanmasını talep edenlerden ilk olarak yazılı istekte bulunması talep edilir.
Sigortalı olarak bir iş yerinde çalışan bireylerin verimini etkileyecek veya çalışmasına engel bir sağlık sorunu oluşmasının ardından malulen emeklilik hakkı doğar.
Meslekte çalışma ve para kazanma gücünün bir kısmını veya tamamını kaybetme durumunda gelir kaybının yaşanması söz konusudur. Sigortalar vatandaşın mağduriyetini engellemek için kazanılamayan gelirin telafi edilmesine yönelik uygulamaları devreye sokar.
Kimler malulen emekli olabilir sorusu SGK kapsamında olan çalışanların cevabını merak ettikleri sorular arasında yer alır. Malulen emekliliğin ilk şartı çalışma süresidir.
Bu şartları yerine getiren sigortalının;
Çalışma hayatı devam ederken sağlık sorunları nedeniyle hak kaybı yaşayan sigortalılar, geçimlerini sağlayacak maddi gelir desteği için malulen emekliliğe hak kazanırlar. Peki, malulen emeklilik hangi hastalıklar için geçerlidir?
Maluliyet aylığıyla sigortalılarının geleceğini güvence altına alan SGK, ihtiyaç ve beklentilere uygun olarak vatandaşların yaşam konforunun artması için çalışmalarını düzenli olarak günceller.
En az 10 yıldır sigortalı olanlar 1800 prim ödeme gün sayısını doldurunca malulen aylık almak için başvuruda bulunabilirler. Sürekli bakıma muhtaç olan sigortalılar içinse sigortalılık süresi şartı aranmaz. Başvurular, sigortalının bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik Kurumunun İl veya Merkez Müdürlüklerinin ilgili birimine yapılır.
Maluliyet tespiti ilgili mevzuat esas alınarak yapılır. Mevzuata göre;
Sosyal Güvenlik Kurumu il veya merkez müdürlüklerinin ilgili birimleri yapılan başvurunun ardından sigortalılarına sevk kâğıdı verir. Sağlık raporu düzenlemekle yetkili kurumlar arasında;
Yukarıda sayılan yetkili kurumun bulunmadığı yerlerde Devlet Hastaneleri de sağlık raporu düzenleyebilir.
Sevke istinaden hazırlanan sağlık raporu ve diğer belgeler Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ilgili sağlık kuruluna yönlendirilir. Kurum raporu maluliyet olarak kabul edebileceği gibi reddedebilir veya ara kararla ilave evrak talebinde bulunabilir.
Yapılan müracaatın sonucu başvuru yapılan kurumdan öğrenilir.
Malulen emekli olmaya hak kazanmak için önce ilgili kurum ve birime başvuru yapılması gerekir. Maluliyet dosyasında bulunması gereken evraklar arasında;
Yaşlılık aylığıyla ilgili hükümler 5510 sayılı kanunun 28.maddesinin 4-5 ve 8.fıkralarıyla karara bağlanır.
Bunlar;
Çalışma güç kaybı %40’tan fazla %49’dan az olanların18 yıl ve 4680 gün boyunca yaşlılık, malullük ve ölüm sigortaları bildirilmesi halinde yaş şartı aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanması,
Tüm vücutta fonksiyon kaybı %60’ın üzerinde olan kişiler özürlü raporları olmasına rağmen malulen emeklilik hakkında faydalanamayabilirler. Raporda kullanılan ölçüler ve sınıflandırmalar çeşitlilik gösterir. Bu süreçte geçerli olan yönetmelik devreye sokulur. Birden fazla hastalığı olanlar için en ağır olan hastalık değerlendirmeye tabi tutulur. Hastalıkların birleştirilmesi söz konusu değildir.
Özürlü raporu olanların vergi indiriminden faydalanabilmesi için yaşadıkları ilde bulunan defterdarlık veya vergi dairesine başvuru yapması gerekir.
Malulen emeklilik kararında gerek görülmüşse kontrol tarihi bildirilir. Tarihle ilgili hatırlatma Sosyal Güvenli Kurumu tarafından yapılır. Verilen süre dolmadan sevk alınmalı ve kontrol muayene raporu sağlık kuruluna gönderilmelidir. Bu sürenin geçmesi durumunda malulen emekli aylığı kesilir. Yeni kararın çıktığı tarihe kadar maaş yatmaz, sağlık hizmeti sunulmaz.
Kurum sağlık kurulunda maluliyeti reddedilen sigortalılar, dosyalarını “ Yüksek Sağlık Kuruluna ” iletebilirler. Durumun yeniden incelenmesi talebinde hasta muayene edilmez. Karar verilen raporlar üzerinde ilgili branş hekimleriyle görüşülerek durum değerlendirmesi yapılır.
Sigortalının emekli aylığı bağlanmadan vefat etmesi halinde; hak sahiplerine ölüm sebebiyle yetim/dul aylığı bağlanır. Bu kapsamda eş, çocuklar, anne ya da baba hak sahibi olan kişiler arasında sayılabilir.