Yasal Hüküm
Mirasçılık Belgesi m. 598 hükmü; Türk Medeni Kanunu’nun Üçüncü Kitap – Miras Hukuku, İkinci Bölümü Mirasının Geçmesinin Sonuçları başlığı altında yer alan, Birinci Ayrım – Koruma Önlemleri kısmının, E. Vasiyetname ile İlgili İşlemler başlığı altında düzenlenmiştir. İlgili hükme göre;
Madde 598 – Başvurusu üzerine yasal mirasçı oldukları belirlenenlere, sulh mahkemesince veya noterlikçe mirasçılık sıfatlarını gösteren bir belge verilir.
Mirasçı atamaya veya vasiyete ilişkin ölüme bağlı tasarrufa mirasçılar veya başka vasiyet alacaklıları tarafından kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde itiraz edilmedikçe, lehine tasarrufta bulunulan kimseye, sulh mahkemesince atanmış mirasçı veya vasiyet alacaklısı olduğunu gösteren bir belge verilir.
Mirasçılık belgesinin geçersizliği her zaman ileri sürülebilir.
Ölüme bağlı tasarrufun iptaline ilişkin dava hakkı saklıdır.
Yasal mirasçılara, mirasçı atananlara ve vasiyet alacaklılarına, bu sıfatlarını gösteren resmi bir belgeyi talep etme hakkı düzenlenmiştir. Bu belgeye, mirasçılık belgesi veya uygulamada daha sık kullanılan adıyla veraset ilamı denilmektedir.
Mirasçılık belgesi, bir şahsın mirasçı olduğunu gösteren ve kanıtlayan belgedir. Mirasçılık belgesi, muris ile mirasçılar arasındaki kanuni veya ölüme bağlı tasarrufla oluşan miras bağını gösterir. Mirasçılık belgesinde gösterilen mirasçının, aksi sabit oluncaya kadar mirasçı olduğu kabul edilir. Mirasçılık belgesi ile tereke üzerinde tasarrufta bulunma hakkı elde edilmektedir. Yabancılar da mirasçılık belgesi isteyebilir. Tapu sicil memuru, mirasçılık belgesinin geçerliliğini sorgulayamaz. Taşınmazlar için Türk mahkemelerinden mirasçılık belgesi alınması zorunludur. {Y.14. HD.2016/7363 E. 2017/9059 K.]
Veraset belgesi sayesinde, bir taraftan yasal ve atanmış mirasçılarla vasiyet alacaklılarının bu sıfatları aleniyet kazanmış ve böylece tereke malları üzerinde hak iddia etmeleri kolaylaştırılmış olacağı gibi; onların bu sıfatlarına itiraz edecek kişilerin uyarılması ve açacakları davalarda geçerliliğine karşı çıkacakları somut bir belgenin bulunması da sağlanmış olacaktır.
Mirasçılık Belgesinin Talebi
Mirasçılık belgesi talebi, mirasın açıldığı sulh hukuk mahkemesine yöneltilecek veya noterden talep edilebilecektir.
Yasal mirasçıların talebi üzerine mahkeme, miras bırakanın nüfus kayıtlarının bulunduğu nüfus idaresine yazı göndererek kayıtlarda mirasçı görünen yakınlarının adlarını ve yakınlık bilgilerini istemekte ve gelen bu bilgilere göre saptadığı mirasçıları, miras payları ile birlikte gösteren bir ilamı müracaat edene vermektedir. İlamda, bu bilgiler aleyhine dava açma hakkının saklı olduğu da çoğu kez belirtilmektedir.
Noterlik Kanunu’nda 6217 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik ve buna göre çıkarılan yönetmelikle, mirasçılık belgesinin noterlerce de verilmesine imkân sağlanmıştır.
Mirasçılık Belgesinin Geçersizliği ve İtiraz
Medeni Kanunu’nun 598/3 hükmüne göre; mirasçılık belgesinin geçersizliği her zaman ileri sürülebilir.
Devamında, MK m.598/2 hükmü uyarınca, mirasçı atanan veya vasiyette bulunulan kişinin belge talep etmesi üzerine, diğer mirasçılara ve vasiyet alacaklılarına bu talep bildirilecektir. Bildirimden itibaren bir ay içinde bu kişiler tarafından, talepte bulunanlar sıfatına itiraz edilmemesi halinde, istenen belge verilecektir.
Bir aylık süre içinde iptal veya tenkis davası açmak da itiraz hükmündedir. Bir ay içinde itiraz eden mirasçı veya vasiyet alacaklısı, bir yıl içinde iptal veya tenkis davası açmazsa, itirazın etkisi kalkar ve atanmış mirasçıya mirasçılık belgesi verilir. Mirasçılık belgesinde sadece bunu talep eden atanmış veya kanuni mirasçı değil; tüm mirasçılar miras paylarıyla gösterilir.
Mirasçılık Belgesinin İbrazı
Mirasçılık belgesinin ibrazı gerek yasal, gerekse atanmış mirasçılardan; pek çok işlem bakımından ve pek çok merci tarafından istenmektedir. Örneğin, terekedeki taşınmazların intikali için tapuya başvurulduğunda, terekedeki bir alacağın tahsili için mahkeme veya icra dairesine mirasçılık belgesi ile başvurulmakta. Miras bırakanın parasının veya kıymetli evrak vb. değerlerinin yattığı banka mirasçılık belgesi olmaksızın bunları mirasçılara teslim etmemekte. Mirasçılığa bağlı herhangi bir hakkın korunması için mahkemeye başvurulduğundan mirasçılık belgesi ibraz edenin ayrıca mirasçılık sıfatı aranmamaktadır. Hatta Sosyal Sigortalar, Emekli Sandığı gibi sosyal güvenlik kurumları mirasçılık belgesi ibraz edilmedikçe ölenin mirasçılarına dul ve yetim maaşı bağlamamaktadır.
Mirasçılık Belgesini Talep Edemeyecek Olanlar
Henüz yasada sağ kalan eşin intifa hakkı seçme imkanı kaldırılmamışken bu hakkı seçmiş bulunan eşin, mirastan yoksun bırakılan, mirastan çıkarılmış bulunan, mirastan feragat etmiş olan veya mirası reddetmiş olan kişilerin mirasçılık belgesi talep etmeleri mümkün değildir.