Nar iklim ve toprak istekleri bakımından seçici olmayan bir bitkidir. Deniz seviyesinden 1000 metre yüksekliğe kadar yetiştirilebilir. Yazların sıcak ve kurak, kışların ise ılık ve yağışlı olduğu yerlerde nar yetiştiriciliği yapılabilir. Ortalama 500 mm yağış istekleri olan narlar, çoğunlukla ilkbahar yağışlarına ihtiyaç duymaktadır. Eğer yaz aylarında çok fazla yağmur yağarsa meyve kalitesi bozulur. Ayrıca, olgunluğa yakın dönemlerde yağan yağmurlar meyve kabuğunu çatlatmaktadır. Bu nedenle meyve oluşumu döneminde kuru hava koşullarının sağlanması gerekiyor. Böylelikle nar meyvelerinin pazar değeri korunmuş olur.
Çoğunlukla -10 derece soğuğa kadar dayanıklılık gösteren narlar, -15 derecenin altındaki sıcaklıkta zarar görmeye başlar. Tropik iklimlerde her mevsim yeşil olan nar ağaçları, subtropik ve ılıman bölgelerde yaprak döküyor ve çok az soğuklama ihtiyacı gösteriyor. Nar ağaçları geç çiçek açtığı için ilkbahar geç donları onlara zarar vermemektedir. Ayrıca geç olgunlaşan çeşitler, sonbahar erken donlarından etkilenebilir. Çiçeklenme süreci 50-70 gün, vegetatif gelişim 180-215 gün, meyve gelişimi ise 120-160 gün arasında gerçekleşir.
Çok çakıllı ve kumlu topraklardan killi ve ağır topraklara kadar farklı birçok toprak çeşitlerinde nar yetiştiriciliği yapılabilir. Uyumlu bir yapısı olan bitkiden maksimum verim için derin, tınlı, geçirgen, hafif alkali ve organik madde oranı yüksek topraklar tercih ediliyor. Buna ek olarak çok kurak veya nemli topraklarda da nar yetiştiriciliği yapılır. Yüksek tuz miktarına karşı dahi tolerans gösterebilen nar ağaçları her iklim şartında 150-200 yıl kadar yaşayabiliyor. Ayrıca toprağın asitli veya alkali olması da fark etmemektedir.
Narlar, tohum, çelik daldırma, dip sürgünleri ve aşıyla üretilebilmektedir. Herhangi bir dinlenme periyoduna ihtiyaç olmadan kolaylıkla çimlenen bitkiler için yaygın kullanılan yetiştirme yöntemi çelikle çoğaltma olur. En kolay ve başarı oranı yüksek nar yetiştiriciliği yöntemi olan çelikle üretimde, ağaçlar yaprak döktükten sonra 0,7-1.5 cm çapında ve 20-25 cm uzunluğunda odun çelikleri alınır.
Hazırlanan ve derin bir şekilde sürülen tarlaya, el ile işlemede 70 cm, makine ile işlemede 120 cm içince çiziler açılır. Açılan çizilere 15-20 cm aralıkla plantuvarla delikler açılmak suretiyle odun çelikleri dikilir. 5-6 cm’lik kısımları dışarıda kalarak sıkıştırılan odun çeliklerinin üzerine yanmış çiftlik gübresi ve toprak karıştırılarak boğaz doldurma işlemi yapılır. Can suyu verildikten ve kaymak kırıldıktan sonra nar yetiştiriciliğine başlanmaktadır.
Nar yetiştiriciliği yapılırken, bahçelere dikilecek fidanların 1 yaşında olması gerekir. Daha yaşlı fidanlara şekil vermek mümkün olmadığı için tercih edilmiyor. Ancak daha yaşlı fidanlarla bahçe kurulacaksa 1. yıl sonunda şekil verilen, tüpe alınan veya tüplü yetiştirilen fidanların tercih edilmesi önem taşımaktadır.
Doğrudan çelikle veya köklü fidanlarla nar yetiştiriciliği için bahçe kurulur. Ancak çelikleri doğrudan dikmek bakım güçlükleri yaratır ve verim kaybı oluşturur. Bu nedenle, nar çelikleri bir fidanlıkta güçlendirildikten sonra boylama yapılarak bahçeye dikilir. Bahçe tesisi için toprak yazın dipkazanla işlenir. Sonra pulluk yardımıyla derin sürüm yapılır. Sonbahar geldiğinde ise 40-60 cm derinlik ve aynı çapta dikim çukurları açılır. Yabancı ot temizliği ve çukurların toprak-yanmış çiftlik gübresi karışımıyla doldurulması ihmal edilmemektedir. 2 – 6 metre arasında dikilen nar ağaçları yetiştirilmeye başlanır. Kapama nar ağaçlarında ise 2.5 x 4 veya 3 x 4 m dikim aralığı tercih edilir. Kuzey güney doğrultusunda yapılan sıralar sayesinde ise hem güneşlenme hem de havalanma daha iyi olmaktadır.
Nar fidanları dikerken dikkat edilmesi gerekenler:
Nar yetiştiriciliği farklı hava şartlarında yapılabildiği için kültür işlemleri de yetiştirildiği yere göre değişir. Eğer yağışlar yeterli değilse sulama yapılabiliyor. Kaliteli ve verimli ürün elde etmek, narın çatlamasını önlemek için düzenli sulamanın 10-15 gün arayla yapılması önem taşımaktadır. Fakat nar yetiştiriciliğinde sulamanın zamanını ve miktarını çok iyi ayarlamak gerekir. Eğer az, çok veya düzensiz sulama yapılırsa nar kabuklarında çatlama meydana gelmektedir. Nar yetiştiriciliğinde özellikle odun gözlerinin sürüldüğü, çiçek tomurcuklarının görülmeye başlandığı, meyve gelişimi dönemlerinde bol sulama yapabilirsiniz. Ancak nar meyveleri olgunlaştığında derimden 10-15 gün kadar önce sulamayı bırakmalısınız.
Doğru gübreleme için toprak analizi yapılması gerekir. Ortalama olarak, verim yıllarında 2-3 yılda bir ağaç başına 40-50 kilogram çiftlik gübresi verilir. Eğer tarımsal gübre çeşitleri vermek gerekirse azot, fosfor ve potasyumlu gübreler tatbik edilebilmektedir. İlk yıllarda ağaç başına 50-100 gram saf azot verilmesi sonuç verir. Tam verim sonrasında ağaç başına miktar 200-300 gram olarak güncellenmektedir. Nar yetiştiriciliğinde çoğunlukla amonyum sülfat gübresi kullanılmaktadır.
Nar yetiştiriciliğinde hasat zamanı çiftçilik yapılan bölgeye göre değişir. Ancak hasat genellikle ağustos ayının sonunda başlıyor ve kasım ayı ortalarına kadar devam eder. Uzun çiçeklenme dönemi olan ve olgunlaşması farklı zamanlarda gerçekleşen narların 2-3 defa hasat edilmesi gerekiyor. Ancak nar hasadının sonbahar erken donlarından ve yağışlardan önce bitirilmesi şart koşulmaktadır.
Tam çiçeklenmeden 5-7 ay sonra hasat olgunluğuna gelen nar meyveleri, meyve üzerinde 1-2 mm sap kalacak şekilde makasla kesilerek hasat edilir. Bu sırada narı yere düşürmemek ve darbelerden korumak kalite açısından önem arz etmektedir. Buna ek olarak erken hasat meyve kalitesini düşürür, geç hasat ise kabuk çatlaması riskini meydana getiriyor. Bu nedenle tam zamanında nar hasadı yapmaya dikkat etmek gerekmektedir.
Yazılarımızı Okumaya Devam Etmek İçin;
Patates Tarımı
Danelik Mısır Hasadı ve Kurutulması
Ejder Meyvesi Yetiştiriciliği (Pitaya)
Kaynakça:
Nar Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır? | Tarfin
nar_yetistiriciligi_2010.pdf (tarimorman.gov.tr)