Nörolojik Rehabilitasyon

Nörolojik Rehabilitasyon Nedir?

Beyin ve omurilik sistemi, vücudun dengeli ve koordineli bir şekilde hareket etmesini sağlayan iki önemli yapıdır. Dolayısıyla beyin ve omurilikte ortaya çıkacak bazı sorunlar günlük yaşamı etkileyen ciddi nörolojik rahatsızlıklara yol açabilir. Bunlar yürüme bozuklukları, kol ve bacak kaslarında kuvvetsizlik, konuşma ve yutma bozuklukları ve solunum problemleri vb. gibi daha birçok şekillerde karşımıza çıkabilir.

Nörolojik rehabilitasyon bütün bu problemleri ortadan kaldırmak, hastayı tekrar günlük yaşama kazandırmak amaçlı uygulanan çok kapsamlı rehabilitasyon yöntemlerinden birisidir.

Nörolojik Rehabilitasyon Kimlerde Uygulanmalıdır?

Her hasta kendi özelinde değerlendirilmelidir. Hastada hangi bulgular ön planda ise (mesela; yürüme, konuşma bozukluğu ,el ve ayaklarda kuvvetsizlik gibi)ilk önce bunlara odaklanılmalı ancak birlikte bulunan tüm problemlerin hepsine birden dikkat edilmelidir.

Nörolojik rehabilitasyon ekip işidir. FTR uzmanı liderliğinde, nöroloji uzmanı, fizyoterapist, ergoterapist, hemşire, diyetisyen, psikolog gibi birçok farklı disiplinden yetişmiş personeli içermelidir.

Tedavide temel amaç; hastayı günlük yaşama aktif bir şekilde hazırlamaktır.

Nörolojik rehabilitasyon, periferik ve merkezi sinir sisteminin hasar gördüğü durumlarda uygulanan bir yaklaşımdır. FTR alanının alt birimini oluşturur. Birçok hastalık veya gelişen olaylar nörolojik rehabilitasyon ihtiyacını doğurur. Bunlar arasında;

• Kafa travması veya omurilik yaralanmasına bağlı felçler,
• Beyin kanaması veya dolaşım problemlerinin neden olduğu inme,
• Serebral palsi,
• Spina bifida,
• Yüz felci,
• Poliyomiyelit sekeli ,
• Multipl skleroz,
• Parkinson,
• Sinir sistemi enfeksiyonları ve tümörler,
• Polinöropati,
• Periferik sinir hasarları.

Tüm bu hastalık gruplarında nörolojik rehabilitasyona ihtiyaç doğacaktır.

Nörolojik Rehabilitasyon Hangi Hastalıklarda Uygulanır?

• Felç rehabilitasyonu; rehabilitasyon felçli hastaların iyileşmesinde çok önemli bir role sahiptir. Rehabilitasyon gücü, koordinasyonu, enduransı (aktiviteyi sürdürebilme yeteneği) ve güveni sağlar. Amaç yürüme, konuşma, kişisel bakım uygulamalarını hastaya yeniden öğretebilmektir.

Rehabilitasyonun hedefleri, felcin etkilerine rağmen günlük aktivitelere devam edebileceğimiz güç, yetenek, güven ve kuvveti kazanmak ve perçinlemektir.

Rehabilitasyon programları kişisel ihtiyaçlara yönelik olarak kişiden kişiye farklı olmalıdır. Felçli hasta rehabilitasyonunda

1. Temel hastalığı (inmeye neden olan)tedavi etmek ve oluşabilecek komplikasyonlarla mücadele etmek,
2. Engeliliği ortadan kaldırmak ve hastanın fonksiyonlarını geliştirmek
3. Hasta ve ailesini, yaşam tarzı değişikliklerine adapte edecek şekilde planlanmalıdır.

• Serebral palsi rehabilitasyonu ; SP, çoğunlukla doğum sonrası olmak üzere anne karnında veya doğumdan sonra çeşitli nedenlere bağlı olarak meydana gelmektedir. Hastalarda çoğunlukla beyin belli bir süre oksijensiz kalmış ve buna bağlı olarak da beyin hasarı oluşmuştur. Etkilenen beyin bölgesinin yeri ve büyüklüğüne göre fonksiyon bozuklukları görülebilir. En sık görülen klinik tablo, kollarda ve bacaklarda kas kasılmalarının (spastisite) eşlik ettiği hareket kaybıdır.

Bu çocukların rehabilitasyonundaki asıl amaç, anormal duruş ve duruş şekillerinin düzeltilmesi, oluşabilecek deformitelerin önüne geçilebilmesidir. Mobilizasyon, mevcut becerilerin geliştirilmesi, yeni becerilerin öğretilmesi gibi bazı özellikler kazandırılmalı ve rehabilitasyon bunların üzerine inşa edilmelidir. Tedaviye mümkün olan en erken sürede başlanılmalıdır.

• Spina bifida rehabilitasyonu ; değişik derecelerde felç ve yürüme bozuklukları ortaya çıkar. Rehabilitasyondan oldukça fayda görürler.
• Yüz felci (fasiyal paralizi rehabilitasyonu ); birçok sebebe bağlı olarak ortaya çıkabilir. Fizyoterapi olarak oldukça faydalı ve başarılı olunan alanlardan birisidir.
• Poliomiyelit sekeli rehabilitasyonu ; bu hastalarda kas gücünü korumak ve arttırmaya yönelik rehabilitasyon programları uygulanmalıdır.
• Multpl skleroz (MS) rehabilitasyonu ; MS hastalığında, FTR en az ilaç tedavisi kadar önemlidir. Hastalarda sık olarak gözlenen güç kayıpları, dengesizlik, ellerde fonksiyon kayıpları ve kas sertlikleri (spastisite) etkin bir fizyoterapi ile önlenebileceği gibi, ayrıca giderilebilir.
• Parkinson rehabilitasyonu ; mutlaka rehabilitasyon gerektiren bir başka hastalık grubudur. Hastalara düzenli egzersiz önerilmelidir.
• Polinöropati rehabilitasyonu ; periferik sinirlerin çeşitli nedenlerden dolayı hasar görmesi ile meydana gelen bir tablodur. Polinöropatiler genellikle kas güçsüzlüğü ve/ya his kaybı, kol ve bacaklarda ağrı, yürüme güçlüğü ile ortaya çıkar. Bu hastalık grubunda nörolojik rehabilitasyon büyük yer tutmaktadır. Program hastanın ihtiyaçlarına göre seçilmelidir.

Polinöropatilerde;

1. Hasta eğitimi,
2. Ağrı ve kas sertliğini azaltmaya yönelik ilaç ve fizik tedavi yöntemleri ,
3. Eklem hareket açıklığı egzersizleri, germe egzersizleri, kas güçlendirme egzersizleri,
4. Denge ve koordinasyon egzersizleri, yürüyüş eğitimi,
5. Nörofizyolojik egzersizler, elektrik stimülasyonu, ergoterapi, ortez protez

gibi tedavi seçenekleri uygulanmalıdır.

Muskuler distrofiler ve konjental miyopatilerde rehabilitasyon ; eklem sertlikleri, kramplar, ağrılar ve şekil bozukluklarını önlemek, güç kaybı hızını yavaşlatabilmek için bir fizyoterapist eşliğinde düzenli egzersiz yapılmalıdır. Hareket etmeyen kaslar tüm insanlarda zamanla küçülür ve zayıflar.