Ölen babadan emekli maaşı alma koşulları çocukları tarafından alınması bakıma muhtaç kimselerin yetim kaldıklarında mağduriyet yaşamamaları için gerçekleşmekte olan devlet tarafından güvenceye alınmış bir haktır.
Ancak bu hakkın iddia edilebilmesi için bazı şartların ve koşulların yerine getirilmiş olması gerekmektedir. Bu koşullar hem maaşı alacak olan yetim kişinin, hem de vefat eden babanın sağlaması gereken koşullardır.
“ Ölen babanın maaşı nasıl alınır ?” sorusunun cevabı için bazı koşulların yerine getirilmesiyle verilir.
Ölen babanın maaşını almak için gerekenler şu şekilde sıralanabilir:
Kişilerin babalarının vefat etmeleri durumunda maaşlarını talep edebilmeleri için gereken koşullar bunlardır. Bu koşulları karşılayan kimseler babalarının vefatının ardından gerekli belgelerle birlikte Sosyal Güvenlik Kurumu’na başvuruda bulunarak babalarının maaşlarını talep edebilirler.
“ Ölen anne babadan emekli maaşı nasıl alınır ?” sorusunun cevabı maaşı talep edecek kişinin ve merhumun durumuna göre değişmektedir. “ Ölen babanın emekli maaşı nasıl alınır ? ” sorusuna cevap verebilmek için şu durumların sağlanması gerekmektedir:
Vefat eden babanın dul durumunda bulunan kızının babasının maaşı üzerinde hak iddia ederek yetim aylığı alması mümkündür. Yukarıdaki şartların sağlanmış olması merhumun kızının an itibariyle evli bulunmaması başvuruda bulunabilmek için yeterlidir.
Ölen babadan dul kızına maaş bütün şartlar sağlandığı takdirde kızı yeniden evlenene kadar ödenmeye devam eder. Kızı tekrar evlendiği takdirde bu maaş üzerindeki hakkını yitirmiş olur, ancak tekrar bir boşanma gerçekleşirse merhumun kızı yine yetim aylığı başvurusunda bulunabilir.
Ölen babadan dul kızına maaş ne kadar sıklıkla sorulmakta olan bir sorudur. Bu sorunun cevabı bazı durumların gerçekleşmesine bağlıdır. Eğer yetim kalan tek çocuksa veya yetim aylığı üzerine başka çocukların da hakları yoksa babanın aldığı ücreti yarısı yetim aylığı olarak kızına ödenmeye devam eder. Burada önemli olan babanın aldığı ücret değildir. Ücret her ne kadar olursa olsun, gerekli şartlar sağlanıyorsa kızına bu ücretin %50’si ödenmeye devam eder.
Ancak, babanın vefatının ardından merhumun eşi hala hayattaysa veya maaş üzerinde hak sahipliğinde bulunacak başka bir çocuk daha bulunuyorsa, bu oran %25’e düşer. Yani kişi babasının aldığı ücretin %25’ini kendisi almaya devam eder.
Annenin vefat etmesinin ardından ya da hak sahibi olan diğer çocuğun hakkının ortadan kalkması durumunda bu oran yeniden %50 olarak belirlenecek ve merhumun kızına ücretinin yarısı ödenecektir.
Yetim aylığının başvuru prosedürü vefat eden kişinin sosyal güvencesine göre değişiklik gösterebilmektedir. Merhum Bağkur veya SSK üyesiyse bağlı bulunulan Sosyal Güvenlik Kurumu’na başvuru yapılması yeterli olacaktır.
Ancak eğer merhum devlet memuruysa yetim aylığı için Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığı’na başvuruda bulunulması gerekmektedir. Kamu Görevlileri Emeklilik Dair Başkanlığı Ankara’nın Sıhhiye semtindeki Mithatpaşa Caddesi’nde bulunmaktadır. Başvuruda bulunmak isteyen kişiler şahsen başvuruda bulunmaları gerekmektedir.
Başvuruda yetim aylığı talebinde bulunacak kişiden bazı belgeler istenmektedir. SGK emeklilik talep formunun ve başvuruda bulunacak kişinin kimlik fotokopisinin başvuru sırasında hazır bulundurulması gerekmektedir. Kişi aynı zamanda eğer boşanmışsa, eşinden ayrıldığına ve eşinde ayrı yaşadığına dair taahhütname veya gerekli belgeleri de başvuru belgelerinin arasında bulundurmak zorundadır.
Anayasanın 5510 sayılı kanununa göre yetim kimse için hem anneden hem babadan yetim maaşı almak mümkündür. Ancak bu durumlarda bağlanan yetim maaşının oranları düşebilmektedir ve bunun yanında bazı koşulların sağlanmaları gerekmektedir.
Bu koşullardan biri merhum kişinin belirli bir süre boyunca sigorta primlerini ödemiş olması gerekliliğidir. Sigortalı merhumun 1800 gün sigorta priminin ödenmiş olması, çocuğunun her iki ebeveyninden de yetim aylığı alabilmesi için şarttır.
SSK tarafından sigortalı olan kişiler için bu dün süre 900’dür. İki ebeveyninden de yetim aylığı talebinde bulunacak olan kız çocuğunun evi bulunmamalıdır. Kız çocuğunun aynı zamanda sigortalı bir işte çalışmıyor veya sigortalı bir şekilde çalışarak hak kazandığı bir emekli maaşının bulunmuyor olması gerekmektedir.
Her iki ebeveyninden de yetim aylığı alma hakkı olan kız çocuğuna ödenecek olan yetim aylığı diğerlerine göre farklı şekilde hesaplanmaktadır. Koşulları sağlayan ve hem annesinden hem de babasından yetim aylığı alma hakkı olan kişilere ebeveynlerinden yüksek maaş alanının maaşının tamamı, düşük maaş alanın maaşının ise yarısı ödenmeye devam edilir.
Merhum ebeveynlerden birinin Emekli Sandığı kapsamında bulunması, yani memur emeklisi olması durumundaysa yetim kız çocuğuna iki ebeveyninin de maaşının tamamı ödenmektedir.
Yetimi aylığı başvurusunda bulunacak kişinin ebeveynlerinin vefatının tarihi de önem arz etmektedir. 1 Ekim 2008 tarihinden önce vefat etmiş olan bir ebeveyn bulunmaktaysa, o zaman kız çocuğuna yüksek maaşın tamamı, düşük maaşınsa yarısı ödenir.
Ancak, şayet ebeveynlerden ikisinin de vefatı 1 Ekim 2008 tarihinden önce gerçekleşmişse ve sigortalı bulundukları kurumdaki statüleri farklı şekilde görüntülenmişse, o zaman yetim kız çocuğuna her iki ebeveynin maaşı da tam olarak ödenir.
İki ebeveynin de SSK tarafından sigortalanmış olduğu durumlarda yetim kız çocuğuna yüksek maaşın tamamı, düşük maaşın yarısı ödenir. Ancak ebeveynlerin ikisinin de Bağ-kur tarafından sigortalarının bulunması haline kız çocuğuna yetim aylığı olarak tek maaş bağlanır.
Hem annesi tarafından hem de babası tarafından yetim aylığı talebinde bulunacak ve Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuruda bulunacak bu kişinin bu şartları sağlayıp sağlamadığından emin olması gerekmektedir.
İki ebeveynini de kaybetmiş yetim kişilerin yetim aylığı hakkında daha detaylı ve net bilgilere ulaşabilmek için kendilerine en yakın Sosyal Güvenlik Kurumu Merkezi’ne gitmeleri yeterli olacaktır. Kurumda gerekli bilgilerini vererek gerekli sorgulamaları yapabilirler, gerekli şartları yerine getiriyor olmaları takdirde istenen belgeleri tamamlayabilir ve eksiksiz bir şekilde yetim aylığı başvurularını gerçekleştirebilirler.