Ortopedik Rehabilitasyon

Ortopedik ameliyatlar, alçı uygulamaları, atel uygulamaları, protez uygulamaları sonrasında hastaların eklemlerinde genellikle sertlik ve katılık oluşmaktadır. Alçı veya atel tedavisinden sonra, hasta o eklemini eskisi kadar yumuşak ve rahat kullanamamaktadır. Bunun nedeni de eklem ve ekleme bağlı olarak kaslarda yaşanmış olan hareketsizliktir. Eklemde şişlik, hareket kısıtlılığı ve hareketle ağrı oluşması gibi yakınmaların yanı sıra, kaslarda da belirgin bir güçsüzlük gözlenecektir. İşte, bu noktada ortopedik rehabilitasyon devreye girecektir.

Ortopedik Rehabilitasyon Nedir?

Ortopedik rehabilitasyon, fizik tedavi ve rehabilitasyon alanlarında özelleşmiş bir alt birim olup oldukça yoğun bir hastalık grubuna bakmaktadır. Ortopedik rehabilitasyona uygun olan hasta, fizik tedavi uzmanı tarafından değerlendirildikten sonra hastaya özel rehabilitasyon programı hazırlanır ve bu süreçte hasta ve fizyoterapist birebir çalışmaya başlar. Tedavinin süresi ve yapılacak seans sayısı hastanın problemlerine göre değişkenlik gösterir.

Ortopedik Rehabilitasyon Hangi Hastalara Uygulanır?

Ortopedik rehabilitasyon konservatif ya da cerrahi tedavi gerektiren kas iskelet sistemine ait tüm ortopedik vakalarda uygulanır. Ortopedik girişim(ameliyat, alçı, atel, protez vb.) öncesi ve sonrasında hasta değerlendirilerek yakın, orta ve uzun vadeli fizik tedavi planı hazırlanmalıdır. Ortopedi ve fizik tedavi uzmanı ve yardımcılar ile birlikte hastanın geleceğine yönelik planlar masaya yatırılmalı ve daha ilk başta ortopedik rehabilitasyon protokolü oluşturulmalıdır.

Yapılan iş hastayı sadece fonksiyonel açıdan en üst seviyede iyilik düzeyine getirmek ve rehabilite etmek değil, aynı zamanda hastanın mevcut durumunu ve yapılan cerrahiyi de korumaktır. Ortopedik rehabilitasyon;

• Kırık, çıkık sonrası eklem sertlikleri ve dolaşım bozuklukları,
• Menisküs, bağ yaralanmaları ve diğer spor yaralanmaları ameliyatları öncesi ve sonrasında,
• Skolyoz ve omurga eğriliklerinde,
• Düz tabanlık, ayak problemleri ve spor yaralanmaları sonrasında,
• Protez gibi ortopedik ameliyatlar öncesi ve sonrasında. Daha sayılamayacak pek çok hastalık tedavilerinde ortopedik rehabilitasyon uygulanmaktadır.

Ortopedik Rehabilitasyonun Amaçları Nelerdir?

Ortopedik rehabilitasyon uygulanmasının amaçları, hastanın iskelet yapısındaki bozukluklar nedeniyle kaybedilen vücut işlevlerini geri kazandırmak ya da iyileştirmektir. Amaç yapılan tedavi sonucunda hastayı eski sağlıklı ve en yakın haline getirmek, işine ve mesleğine geri döndürmek, tekrar üretici pozisyona getirerek başkasına muhtaç olmadan yaşamasını sağlamaktır.

Ortopedik rehabilitasyon yapılacak hasta, tedaviyi yapan ortopedi uzmanının da görüşü alınarak fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı ve fizyoterapist tarafından değerlendirildikten sonra özel rehabilitasyon programına hazırlanır. Rehabilitasyon süreci hastanın potansiyeli, hastanın tedaviye katkısına ve uyumuna göre fizyoterapistlerle birebir çalışma sonucunda belirlenir.

Ortopedik Rehabilitasyon En Sık Hangi Hastalıklarda Uygulanır?

• Amputasyon rehabilitasyonu; kol veya bacağın kemiğiyle birlikte, bir kısmının veya tamamının veya her ikisinin cerrahi yolla alınmasıdır. Birçok nedene bağlı olarak uygulanabilen amputasyonların %85’i bacaklarda olur. Amputasyon sonrası hastalar stabil hale geldikten sonra ortopedik rehabilitasyon yaklaşımı devreye girerek güdük rehabilitasyonuna başlanmalıdır. Kaybedilen bölge için protez ve ortez uygulanır. Protezlerin yer ve durumuna göre de rehabilitasyona devam edilir.
• Endoprotez ameliyatları; en çok diz, kalça ve omuz gibi büyük eklemlere uygulanan eklem protezler ameliyatlarıdır. Zaten ameliyattan önce mevcut olan problemlerin üzerine, ameliyat sonrası yenilerinin eklenmemesi için çaba gösterilir. Hasta stabil hale gelir gelmez hemen ortopedik rehabilitasyon başlatılmalıdır.
• Kırık rehabilitasyonu; kapalı veya opere kırıkların durumuna göre iyileşme döneminde ödem ve ağrıyı azaltan, kan akımını arttıran fizik tedavi uygulamaları yapılır. Alçı alındıktan sonra veya cerrahi operasyondan sonra baston veya koltuk değneği, yürüme denge eğitimi verilmelidir. Aynı anda da ortopedik rehabilitasyon da başlatılmalıdır.
• Skolyoz rehabilitasyonu; ameliyat öncesi ve sonrası dönemde fizik tedavi ve rehabilitasyon büyük önem taşır.
• Diz bölgesi çapraz bağ yaralanmaları.
• Dizde menisküs hasarları ve yırtılmaları.
• Omuz, dirseklerde travmaya bağlı kas ve tendon zedelenmeleri gibi pek çok hastalık tablosu ortopedik rehabilitasyon uygulama alanlarına girmektedir.

Bu tabloların hepsi ortopedik rehabilitasyonu programı içinde ele alınırlar. Ortopedik rehabilitasyon bir ekip işidir. Ekipte ortopedi uzmanı, FTR uzmanı, fizyoterapist, hemşire, psikolog, ergoterapist, ortez ve protez uzmanları gibi değişik disiplinlerden yetişmiş personeller bulunmalıdır.