Osmanlıda Sanat Anlayışı

Selçuklu Devleti ve Beylikler Döneminde önemli bir yere gelen Türk-İslam sanatı geliştirilmiştir. Ayrıca İran ve Bizans sanatından da etkilenen Osmanlı sanatı, kendine has bir üslup oluşturarak dünya sanat tarihinde kendisine özel bir yer edinmiştir. Bu dönemde sanat; genel olarak mimari, süsleme ve el sanatları (maden, halı, minyatür, çini, hat vb.) şeklinde incelenebilir.

MİMARİ

Dini mimari: İlk dönem , klasik dönem ve geç dönem olmak üzere 3 bölümde incelenebilir.

• İlk dönem Osmanlı eserleri İznik, Bursa ve Edirne de verilmiştir.Dini mimari kapsamında cami türbe ve medreseler inşa edilmiştir.
• Osmanlı klasik dönem mimarisi İstanbul’un fethinden ve 2. Beyazıt döneminden itibaren başlamış ve Osmanlı Devleti kendine özgü bir uslub oluşturmuştur.
• Klasik dönemde yalpan Külliyeler Osmanlı mimarisinin önemli örnekleri oldu.
• Osmanlı mimari sanatının en önemli sanatçısı Mimar Sinandır.
• Mimar Sinan tarafından yapılan ; Şehzadebaşı Camii ( çıraklık), Süleymaniye Camii ( kalfalık) ve Selimiye Camii ve Mimar Sinan’ın Öğrencisi Sedefkar Mehmet Ağa tarafından yapılan Sultan Ahmet Camii klasik dönemin önemli camileridir.
• Geç dönem Osmanlı Mimarisi Avrupa ile olan yakınlaşmalar ev etkileşimler sonucu ortaya çıkmıştır.Bu dönemin önemli camileri Dolmabahçe camii ve nuru Osmaniye Camiileridir.

Sivil mimari: Osmanlı sivil mimari örnekleri saraylar, köşkler, kervansaraylar, hanlar,   hamamlar, çeşmeler ( sebil) , su kemerleri ve bedestenlerden ( çarşı) oluşmaktadır.

• Osmanlının ilk sarayları Bursa ve Edirne de yapılmıştır.İstanbul’un fethiyle Fatih Sultan Mehmet tarafından yapılan Topkapı Sarayı devlete en uzun süre (4 yy) hizmet etmiş saraydır.Topkapı Sarayına Fatih sonrasında çeşitli ilaveler yapılmıştır.
• Geç dönem Osmanlı saraylarında batı etkisi görülmektedir.Dolmabahçe sarayı,Yıldız Sarayı bu dönemde yapılan saraylardandır.
• Anadolu’da Geç Dönem saray mimarisinin en güzel örneklerinden birisi de Doğubeyazıt’taki İshak Paşa Sarayı’dır. Cami, medrese, divan, harem, askerî koğuşlar, cephanelik, fırın, hamam ve iş atölyelerinden oluşan bu Saray sıcak, soğuk ve atık su kanallarıyla Osmanlıların ısıtma sistemine sahip ilk yapısıdır.Sarayda Türkiye Selçuklu Devletine ait sanatsal özellikler görülmektedir.
• Türklerin farklı coğrafyalardan etkilenerek kazandıkları mimari tecrübeler zaman içinde kaynaşarak geleneksel “TÜRK EVİ” ni ortaya çıkarmıştır. Tüm Osmanlı topraklarında inşa edilen bu evler, bugün Balkanlarda ve Kırım’da görülmeye devam ederken etkileri Irak, Mısır ve Sudan’a kadar yayılmıştır.

SÜSLEME SANATLARI

Minyatür : El yazması eserleri süslemek ve metnin aydınlatılmasını sağlamak için perspektif olmadan yapılan resimlere denir. Osmanlı Devleti’nde minyatür yapımına tasvir veya nakış , bunları yapan sanatçılara ise nakkaş denmiştir Matrakçı Nasuh . Nakkaş Osman önemli nakkaşlardandır.

Hat sanatı : Güzel yazı yazma sanatı olan hat, Türklerin İslamiyeti kabul etmesiyle önem kazanmıştır. Bu sanatla uğraşanlara hattat denir. Şeyh Hamdullah, Ahmet Karahisarî ve Hafız Osman önemli hattatlardandır.

Tezhip : (altınlamak) El yazması kitapları süsleme sanatıdır. Ciltçilik: El yazması eserlerin dağılmasını engellemek için yapılan ve çeşitli malzemelerle süslenen sanat türüdür.

Ebru : Kâğıt süsleme sanatı olan ebru özel karışımlı suyun içine boya serpiştirmesiyle yapılan bir süsleme sanatıdır. Osmanlılarda ebru sanatı ciltçilikte, levhaların iç ve dış cephelerinde kullanılmıştır.

Kakmacılık : Ahşap, taş ve metal üzerine belirli bir desen şekillendirerek açılan oyuklara gümüş, sedef, altın gibi madenlerin gömülerek yapıldığı süsleme sanatıdır.

Çinicilik : Özel olarak hazırlanmış toprağın sırlanarak çeşitli nakışlarla süslenip pişirilmesiyle ortaya çıkan süsleme sanatıdır. İznik, Kütahya, Diyarbakır, Bursa ve İstanbul’da çini atölyeleri açılmıştır. Bursa Yeşil Cami, Yeşil Türbe ve Topkapı Sarayı çini sanatının en güzel örneklerinin verildiği