Oyun terapisi, çocukların kelimeler yerine oyun ve oyuncaklarla kendilerini ve ihtiyaçlarını ifade edebilmeleri üzerine kurulu olan özel bir terapi türüdür. Bu yöntemle, tıpkı yetişkinlerin terapi sırasında problemlerini konuşarak anlattığı gibi çocukların da kendilerini oyunlar yoluyla ifade etmeleri amaçlanır. Oyun terapisi, çocuklarda görülen ruhsal problemlerin, davranış sorunlarının bu alanda eğitim alan uzman kişi tarafından oyun ve oyuncaklar aracılığıyla tedavi edilmesi, iyileştirilmesidir .
Oyun terapisinin temelinde çocuğun iç dünyasını anlamak ve ona yardımcı olmak yatmaktadır. Çocuklar duygu ve düşüncelerini ifade etmekte yetişkinler kadar iyi değildir. Çoğu zaman duygu ve düşüncelerinin farkında olmayabilirler, anlamlandıramayabilirler, bu nedenle ifade etmeleri de güçtür. Yetişkinler için konuşma ne ise, çocuklar için de oyun aynı şeyi ifade etmektedir. Oyun çocuk için, duyguları ifade etme ve keşfetme, ilişkileri keşfetme, yaşantılarını aktarma, isteklerini ifade etme ve kendilerini tatmin (doyum) etme yeridir. Oyuncaklar çocukların kelimeleri, oyunu ise ne anlatmak istediğidir. Aynı zamanda çocuklar, oyun sayesinde kendileri için daha az riskli ortamlarda öğrenme olanağı bulurlar.
Oyun terapisinde çocuğun içsel dünyasında yaşadığı (korku, öfke, kıskançlık, hayal kırıklığı vs.) yoğun duyguların, çatışmaların oyuncaklara ve oyuna aktarımı gerçekleşir. Çocuğun iç dünyasını rahatlıkla açabilmesi için kendisi için güvenli bir yerde olduğuna inanması gerekir. Burada oyun terapistinin en önemli işlevi; çocuğun koşulsuz, olduğu gibi kabul edilerek, büyümesi ve gelişmesi için gerekli ortamı sağlamaktır. Oyun terapisinde çocukla kurulan terapötik ilişkinin niteliği, iyileşmeyi sağlamada önemli bir etkendir. Oyun terapisi çocukla terapist arasında kurulan aynı zamanda çocuğun oynayarak kendi iç dünyasını keşfettiği, bir ilişki süreci olarak yorumlanabilir. Bu süreç aynı zamanda terapiste çocuğun iç dünyasını, yaşantılarını ve duygularını anlama fırsatı vermektedir. Terapist, çocuğun kendi sürecini tamamlaması için büyümesine ve gelişmesine olanak sağlamalıdır.
Oyun terapisinde kullanılan pek çok farklı teknik vardır. Bu teknikler ancak çocuğun ihtiyaçlarına, hangi davranış bozukluğunu gösterdiğine ve yaşına bağlı olarak değişiklik gösterir. Ruhsal travma yaşamış bir çocuk ile dikkat dağınıklığı yaşayanlar çocuklardaki sebepler çoğu zaman farklılık arz eder. Böyle durumlarda yapılan ise çocuğun oyun ortamında dışa vurum yapmasını sağlamaktır. Oyun terapisi teknikleri arasında en popüler olanı 101 oyun terapisi tekniği olsa da genel olarak tüm tekniklerde ortak şu özellikler bulunur:
– Çocuğa direkt sorular yerine dolaylı sorular sorulur.
– Bir öğretmen edası ile yaklaşmak yerine dost, oyun arkadaşı gibi yaklaşılır.
– Çocuğun ilgisini kaybetmemek için seans süresince ona uyum sağlanır.
– Çocuğun seçim yapmasına izin verilir.
– Çocuğun duygularına saygılı olunur.
– Çocuğa sınır koymak yerine seçenek sunulur.
Oyun terapisinin yapıldığı ortamda güven sağlamak için; tutarlı olmak, gerekli durumlarda sınır koymak ve seçenek sunmak gerekmektedir. Sınır ve seçenek sayesinde öz farkındalık ve öz kontrol gelişir ve bu da oyun terapisinin çocuk üzerinde yarattığı en önemli kazanımdır.
Oyun Terapisine Ne Zaman Başvurulur?
2-12 yaş arasındaki çocuklarda görülen pek çok farklı psikolojik sorunda ‘Oyun Terapisi’ uygulanmaktadır. Çocuklarda,
– Depresyon
– Yas
– Anne baba kaybı
– Takıntılar
– Kaygı bozuklukları
– Travma
– İstismar ve taciz
– Boşanma
– Alt ıslatma
– Kaka kaçırma
– Kardeş kıskançlığı
– Duygusal problemler
– Uyum problemleri
– Okul problemleri
– Davranış problemleri
– Uyku, yeme problemleri
– Özgüven sorunları
– Sosyal beceri sorunları
– Kronik hastalığı olan çocuklarda hastalığa uyum aşamasında
oyun terapisinin etkili ve iyileştirici sonuçlarının olduğu yapılan araştırmalarla ortaya konulmuştur.
Oyun Terapisi Günlük Oyundan Farklı Mıdır?
Oyunun ortaya çıkışı, belki de insanlık tarihi ile başlarken, oyunun terapi olarak kullanılması 1900’lü yıllardan itibaren başlamıştır. Çocuklar için oyun otomatik, eğlenceli, dış ödüllere bağlı olmayan gönüllülük esasına dayanan bir eylemdir. Ancak günlük hayatta oynanan oyunlar ile oyun terapisinde kullanılan oyunlar arasında bazı farklılıklar vardır:
– Günlük hayatta oynanan oyunların amacı eğlenmek iken, oyun terapisindeki oyunların amacı iyileştirmektir.
– Günlük hayatta oynanan oyunlarda kurallar değiştirilebilir iken, oyun terapisindeki oyunlarda kurallar sabittir.
– Günlük hayatta oynanan oyunlarda oyuncular eşit iken, oyun terapisindeki oyunlarda oyunculardan biri uzmandır.
– Günlük hayatta oynanan oyunlarda oyuncuların rolleri değiştirilebilir iken, oyun terapisindeki oyunlarda oyuncuların rolleri sabittir.
Bu farklılıklara rağmen hem günlük hayatta hem de oyun terapisinde kullanılan oyunların ortak noktası; çocukların kendilerini ifade etmelerine olanak sağlamasıdır.