Paylı mülkiyet hakkında merak edilenleri bu yazımızda bulabilirsiniz. Sorularınızı, aşağıda bulunan “yorumlar” bölümünden bizlere iletebilirsiniz.
Paylı mülkiyet, mülkiyet hakkının bir türüdür. Birden çok kimsenin bir mal üzerinde ortak olması halinde bu mülkiyet türünden söz edilir. Burada ortakların payları belirlidir. Ancak ortaklığa konu olan mal, fiziksel olarak bölünmüş halde bulunmaz. Paylı mülkiyetin olmadığı hallerde ise ortakların payları söz konusu malın tamamına yaygın halde bulunur. Bu doğrultuda paylı mülkiyeti diğer mülkiyet türlerinden ayıran unsur payların belirli olmasıdır.
|
Medeni Kanun 688 – Paylı Mülkiyet
“Paylı mülkiyette birden çok kimse, maddî olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla maliktir.
|
Yukarıda yer alan kanun maddesinden de ifade edildiği üzere; paylı mülkiyetin söz konusu olduğu hallerde paydaşlardan her biri kendi payı bakımından malik hak ve yükümlülüklerine sahiptir. Bu sebeple kendi payı bakımından tasarrufta bulunabilir.
Müşterek mülkiyet, paylı mülkiyet ile aynı anlama karşılık gelir. Müşterek mülkiyet yalnızca paylı mülkiyetin eski kanun döneminde ifade edilen halidir. Müşterek mülkiyet de ortakların, fiziksel olarak bölünmüş bir halde bulunmayan mal üzerindeki paylarının belirli olduğu mülkiyet türünü ifade eder.
Paylı mülkiyete konu olan bir mal üzerindeki ortaklığın giderilmesi, tüm ortakların oybirliği ile yapacağı bir sözleşme veya İzale-i Şüyu Davası(Ortaklığın Giderilmesi Davası) ile sağlanır. Uygulamada ortakların oybirliği ile ortaklığı gidermeleri haline sık rastlamamaktayız. Oybirliği ile ortaklığın giderilmediği hallerde başvurulacak yol ise mahkemeden ortaklığın giderilmesini talep etmektir. Ortaklığın giderilmesi davası , Medeni Kanun 698. Madde hükmünde düzenlenmiştir.
|
Medeni Kanun 698- Paylaşma İstemi
Hukukî bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması
sebebiyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşlardan her biri malın
paylaşılmasını isteyebilir.
|
Yukarıda yer alan kanun maddesinden de ifade edildiği üzere; ortaklardan her biri ortaklığın giderilmesini isteyebilir. Bu takdirde paylı mülkiyeti hukuki bir işlem veya malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması nedeniyle devam ettirme yükümlülüğün bulunmaması önemlidir.
Paylı mülkiyete konu bir mal üzerinde pay sahibi olan bir kimse, kendi payı üzerinde malik hak ve yükümlülüklerine sahiptir. Bunun anlamı, paydaşlardan her birinin kendi payı üzerinde dilediği şekilde tasarruf edebileceği şeklindedir. Pay sahibi, kendine ait bir malı üçüncü kişilere devredebilir. Bu hususun önünde bir engel yoktur. Ancak paylı mülkiyette, diğer paydaşların Medeni Kanun’dan kaynaklanan ön alım(şufa) hakkı bulunur. Ön alım hakkı kapsamında, diğer paydaşlar malın devredildiği üçüncü kişiye karşı dava açıp payın kendilerine devredilmesini talep edebilirler. Bu durumda diğer paydaşlar tarafından, malın satıldığı üçüncü kişiye satış bedeli ve tapu masrafları ödenir.
Medeni Kanun’da yer alan açık hüküm uyarınca; paylı mülkiyete konu bir malın haczi mümkündür. Paylı mülkiyete konu bir payın haczedilmesi halinde, İcra Dairesi bu haczi diğer paydaşlara bildirir ve Tapu Kütüğüne haciz şerh olarak düşülür. Haciz işlemlerinin tamamlanmasından sonra satış işlemine geçilir. Her ne kadar madde metninde paylı mülkiyet ifadesi yer almasa da paylı mülkiyete konu malın satışı, İcra İflas Kanunu madde 121 hükmüne göre yapılır. Nitekim bu husus Yargıtay Kararlarında da ifade edilmiştir.
|
Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, 2007/8010 E., 2007/10124 K., 01.10.2007 K.T. “Uyuşmazlık, borçlu ortağın borcundan dolayı bir adet taşınmazın ortaklığın giderilmesine ilişkindir. Mahkeme, istem gibi karar vermiş, hükmü davalı Mustafa temyiz etmiştir.Davacı, borçlu davalılardan Mustafa hakkında alacağın tahsili için icra takibi yapmış, kesinleşen takip sonucu, borçlu davalının Kayseri ili, Melihgazi ilçesi, 3 No’lu parselde bulunan ½ payı üzerine haciz konulmuştur. Davacı, icra tetkik merciinden İ.İ.K. 121.maddesine göre almış olduğu yetkiye göre taşınmazın ortaklığının giderilmesini istemiştir. Davalılar, duruşmalara katılmamış, savunmada bulunmamışlardır. Borçlu ortağın, borcundan dolayı, paydaşlığın giderilmesine karar verilmesi için dava konusu taşınmazın elbirliği halinde mülkiyete konu olması gerekir. Dava konusu edilen ve satışına karar verilen taşınmazda borçlu paydaş Mustafa’nün ½ müstakil payının bulunduğu, payın elbirliği mülkiyetine tabi olmayıp paylı mülkiyet hükümlerine tabi olduğu son gelen tapu kayıtlarında n anlaşılmaktadır. Bu durumda, davacı alacaklı borçlu paydaşın bu payını bağımsız olarak haciz ettirip sattırma olanağına sahip olduğundan davanın reddine karar vermek gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurulması doğru değildir.” |
Yukarıda yer alan Yargıtay kararında da ifade edildiği üzere; paylı mülkiyete konu malın satışı, İcra İflas Kanunu 121.madde hükmüne göre yapılır.
|
İcra İflas Kanunu 121 –
Paraya çevirmenin diğer tarzı. İştirak halinde mülkiyet hisseleri:
Bir intifa hakkı veya taksim edilmemiş bir miras veya bir şirket yahut iştirak halinde tasarruf olunan bir mal hissesi gibi yukarki maddelerde gösterilmeyen başka nevi malların satılması lazımgelirse icra memuru satışın nasıl yapılacağını icra mahkemesinden sorar. İcra mahkemesi, yerleşim yerleri malüm olan alakadarları davet ve gelenlerini dinledikten sonra açık artırma yaptırabileceği gibi satış için bir memur da tayin edebilir, yahut iktiza eden diğer bir tedbiri alabilir |
Yukarıda yer alan Kanun maddesinde de ifade edildiği üzere; İcra Dairesi satışın nasıl yapılacağını İcra Mahkemesinden sorar. İcra Mahkemesi ortakları dinledikten sonra açık artırma yapılmasına karar verebileceği gibi satış için bir memur da görevlendirilebilir.
Elbirliğiyle mülkiyet olarak da bilinen iştirak halinde mülkiyet, mülkiyet hakkının türlerinden bir tanesidir. İştirak halinde mülkiyette paydaşların payları belirli değildir. Paydaşların payı, malın tamamına yaygın halde bulunur. Bununla beraber iştirak halinde mülkiyetin müşterek mülkiyete çevrilmesi mümkündür.
|
Medeni Kanun 644 – Elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi
“Bir mirasçı, terekeye dahil malların tamamı veya bir kısmı üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi isteminde bulunduğu takdirde sulh hâkimi, diğer mirasçılara çağrıda bulunarak belirleyeceği süre içinde varsa itirazlarını bildirmeye davet eder. Elbirliği mülkiyetinin devamını haklı kılacak bir itiraz ileri sürülmediği veya mirasçılardan biri belirlenen süre içinde paylaşma davası açmadığı takdirde, istem konusu mal üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verilir. Terekeye dahil diğer hakların ve alacakların paylar oranında bölünmesi hususunda da yukarıdaki hükümler uygulanır.” |
Yukarıda yer alan Kanun maddesinde de ifade edildiği üzere; elbirliğiyle mülkiyetin paylı mülkiyete dönüştürülmesi Sulh Hukuk Hakiminden talep edilebilir. Bu takdirde Sulh Hukuk Hakimi, diğer ortaklara bir çağrıda bulunur ve varsa itirazlarını bildirmeleri için süre verir. Söz konusu sürenin itirazsız geçirilmesi ve diğer ortakların paylaşma davası açmaması halinde elbirliğiyle mülkiyetin müşterek mülkiyete çevrilmesine karar verilir.
Elbirliğiyle mülkiyet olarak da bilinen iştirak halinde mülkiyette, ortakların payları belirli değildir. Her bir ortağın payı malın tamamına yaygın halde bulunur. Bu husus Medeni Kanun madde 701 hükmünde ifade edilmiştir.
|
Medeni Kanun 701 – Elbirliği mülkiyeti
“Kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyetidir. Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır.” |
İştirak halinde mülkiyette ortakların payının belirli olmaması sebebiyle; gerek yönetim gerek tasarruf işlemlerinde ortakların oybirliği ile karar vermeleri gerekir. Ortaklığın hükümleri Medeni Kanun 702 madde hükmünde düzenlenmiştir.
|
Medeni Kanun 702 – Elbirliği mülkiyeti
“Ortakların hakları ve yükümlülükleri, topluluğu doğuran kanun veya sözleşme
hükümleri ile belirlenir.
|
Yukarıda yer alan madde hükmünde de belirtildiği şekliyle; elbirliğiyle mülkiyetin söz konusu olduğu hallerde hisse satışı yapabilmek için tüm ortakların oybirliği ile karar vermesi gerekmektedir. Nitekim Kanun maddesinde yer alan açık ifade gereği ortaklık devam ettiği sürece bir pay üzerinde tasarrufta bulunabilmek için diğer ortakların muvafakatlerinin alınması zorunludur.