28 Mart 2020
Prof. Dr. Haluk Topaloğlu, Yeditepe Üniversitesi Pediatri Anabilim Dalı
Covid-19 salgını ve nöromusküler hastalıklar için önlemler
Sevgili ailelerimiz, Sevgili çocuklar
Covid-19 virus salgını yaşadığımız bu günler nöromusküler hastalarımızın bireysel tedavisinde bazı ek önlemler alınmasını gerektirebilir. İşte bu hususta uluslararası Neuromuscular Disorders dergisinin Yayın Kurulu üyelerinin ortak çabası ile kısa sürede bir bilgilendirme ve öneriler belgesi oluşturuldu.. Bu kurulda yaklaşık 60 Bilim insanı bulunmaktadır. Hazırlanan bu belge yakında yayınlanacaktır, Ancak ülkemizde artış gösteren Covid-19 vakalarının varlığı ve ciddiyet arz eden bu durum karşışında gerekli izinleri aldım. Bunları ülkemizin koşullarına uyarlayarak size bilgilendirme amacı ile aktarmak istiyorum.
Genel bilgiler
Nöromusküler hastalıkların tedavisi aynı tanı olsa bile bir hastadan diğerine farklılıklar gösterir, zira başlangıç yaşı, ilerleme düzeyi, bulgular gibi değişik özellikler söz konusudur. Bu nedenle ortak bir öneriler paketi verilmez, yani hastalar bireysel temelde değerlendirilmelidir. Aşağıda sunulan bilgiler daha çok soru cevap şeklinde hazırlanmış olup esas olarak hastalar ve yakınları ile bu alanda hizmet hizmet veren sağlıkçılar içindir. Bunun dışında konunun uzmanlarının ortak görüşü olarak Temel Tıp bilgilerini içermektedir.
Ülkelerin Nöroloji Bilim Dernekleri bu konuda duyurular yayınlamaya başlamışlardır (ör. İngiliz Nöroloji Cemiyeti). Bu raporlara göre nöromusküler hastalıklarda Covid-19 enfeksiyonu orta ya da ağır şiddette seyredebilir. Her hastada aynı olmamak kaydı ile tehlike faktörü yüksek grupların özellikleri aşağıda belirtilmiştir.
Göğüs ve diyafram kaslarının güçsüzlüğü sonucu solunum fonksiyon testleri bozulumuş ise (FVC<60%) ve özellikle kifoskolyoz durumlarında ve ayrıca
• Solunum desteği alanlar ve trakeostomisi bulunanlar
• Yetersiz öksürük ve oro-faringeal güçsüzlük sonucu havayolunun temizlenememesi
• Kalp kası tutulumu (ya da kalp ilaçları kullananlar)
• Enfeksiyon, açlık, ateş gibi durumlar sonucu yakınmlarda ani artış ve rabdomyolisis
• Birlike diabet ve obesitenin varlığı
• Steroid ya da bağışıklık sistemini olumsuz etkileyen ilaç (immünosupressif) alanlar
Bu konuda aşağıdaki bağlantılar incelenebilir (yabancı kaynaklı).
https://www.theabn.org/page/COVID-19
http://www.eamda.eu/2020/03/19/coronavirus-covid-19-information-for-people-with-nmd/
WDO Webinar 1: COVID 19 and Duchenne & Becker muscular dystrophy
Covid-19 hastalığı çoğu kez hava yolu ile geçer, buna damlacık enfeksiyonu denir. Bu öksürme, hapşırma, konuşma, vb ile olur. Bunun dışında virus bulaşmış sert yüzeylerden de gelebilir. Nöromusküler hastalığı bulunan bireyler şu önlemlere sıkı sıkıya başvurmalıdır.
• Diğer kişilerden en az 2 metre mesafede bulunmaları ilk koşuldur. Eğer nöromusküler hastalık ciddi boyutta ise o zaman tümü ile izolasyon (karantina) gerekir.
• Çalışmakta olan hastaların mesleki işlerini evden yapmaları önerilir.
• Kalabalık ortamlara girmek ya da toplu taşımdan araçlarından kaçınılmalıdır. Benzer şekilde kendilerine yapılan ziyaretler de sınırlandırılmalıdır.
• Sık el yıkama (ılık su, sabun, en az 20 sn), 60% alkol içieren el temizleyiciler ve yüzey temizleyicileri esastır.
• Aile yakınları mümkün olduğunca evde bulunmalıdır. Dışarıdan sağlık hizmeti verenler (ör solunum cihazının bakımı için) uygun maske ve giysi ile yaklaşmalıdır.
• Fizyoterapistin eve gelmesi tercih edilmez, ancak telefon görüşmeleri ya da video görüntüleme aracılığı ile seanslar uygulanabilir.
• Hastanın yanlız kalabileceği durumlar için farklı senaryolar ve planlar geliştirtirilmelidir, yani bakıcılar da hastalabilir. Burada ana hedef hastaneye gitmekten kaçınmaktır.