2023 en düşük ve en yüksek sigorta primi oransal olarak sabit olsa da tutar olarak maaşa göre farklılaşır. Hem 4A’lıların hem de 4B’lilerin maaşından belirli bir miktar sigorta primi kesilir. Kesintiler, sigortalıların yasal olarak bazı haklardan yararlanması amacıyla yapılır.
Sosyal güvenlik kapsamında sağlanan hakların bazıları için herhangi bir prim ödeme şartı olmasa da bazıları belirli bir süre prim ödemeyi gerektirir. 2023 en düşük ve en yüksek sigorta primi ödemeleri ile sigortalılara gelir ve aylık ödemesi yapılır.
Sosyal güvenlik anlayışı kapsamında kesilen primler ile çalışanlar için belirli durumlarda gelir kaybının önlenmesi amaçlanır. Bu amaçla yapılan kesintiler sonucu, fonlarda biriken paralar talep edilmesi halinde sigortalılara ödenir. Bunun yanı sıra ödenen primlerin karşılığında sağlık yardımı gibi haklardan yararlanılabilir.
Sigorta primi çalışanların maaşlarından belirli oranlarda yapılan kesintilerdir. Sigorta primi kesintisi çalışanlara maaş ödemesi yapılmadan önce brüt ücret üzerinden yapılır. Brüt ücret üzerinden sigorta priminin yanı sıra farklı kesintiler de yapılır. Sigorta primi , çalışanın cayma hakkı olan bir kesinti değildir. Her çalışanın bu kesintilere katlanması gerekir. Sigorta primi kesinti ve ödeme işlemleri, işveren tarafından yürütülür. İş yerlerinde bulunan; personel işleri, insan kaynakları ya da muhasebe birimleri bu tür işlemleri gerçekleştirir.
Sigorta primlerinde yıllara göre değişiklik yapılabilir. Genellikle prim yüzdesi sabit kalsa da her çalışanın aldığı maaşa göre yapılan kesinti tutarı değişiklik gösterir . Buna bağlı olarak yapılacak ödemelerin miktarı da değişiklik gösterir.
2023 sigorta prim miktarları asgari ücretle çalışanlar için sabittir. Buna göre her yıl asgari ücret zammına göre yapılacak kesintiler belirlenir.
Bu kesintilerin yüzdesi şu şekildedir:
Yapılan bu kesintilerin tutarı aşağıda yer alan tabloda gösterilmiştir.
| Asgari Ücret | 10.008,00 |
| SGK Taban Matrahı | 10.008,00 |
| SGK Tavan Matrahı | 75.060,00 |
| Gün | 30 |
| Günlük Ücret | 333,60 |
| Brüt Aylık Ücret | 10.008,00 |
| İşçi SGK Payı (%14) | 1.401,12 |
| İşçi İşsizlik Sigortası Payı (%1) | 100,08 |
| Gelir Vergisi Matrahı | 0 |
| Gelir Vergisi Tutarı (%15 – Asgari Ücret İstisnası: 1.276,02 TL.) | 0 |
| Damga Vergisi Tutarı (%0,759 – Asgari Ücret İstisnası: 75,96 TL.) | 0 |
| Zorunlu BES Kesintisi (%3 – Maliyete Eklenmedi: 300,24 TL.) | 0 |
| Kesintiler Toplamı | 1.501,20 |
| Net Ele Geçen Tutar | 8.506,80 |
Yukarıda yapılan kesintiler işçi payıdır. Bunların yanı sıra yapılan kesintilerin bir de işveren boyutu vardır. İşverenin ödemesi gereken pay %20,5 oranındadır. Prim oranlarının dağılımı aşağıdaki yer alan tablodaki gibidir.
| Hizmet Akdiyle Çalışanlar İçin Uygulanan Sosyal Güvenlik Kurumu Prim Oranları | |||
| Sigorta Kolu | İşveren Payı (%) | Çalışan Payı (%) | Toplam (%) |
| Malullük, Yaşlılık ve Ölüm | 11 | 9 | 20 |
| Kısa Vadeli Sigorta Kolları | 2 | – | 2 |
| Genel Sağlık Sigortası | 7,5 | 5 | 12,5 |
| İşsizlik Sigortası | 2 | 1 | |
| Toplam | 22,5 | 15 | 37,5 |
Yukarıda verilen prim oranları, ağır ve tehlikeli işlerde çalışanlar için değişiklik gösterir. Bu işlerde çalışanlar için fiili hizmet süresi uygulamasına gidilir. Bu nedenle ödenecek prim oranı da daha fazladır. Aşağıdaki tabloda ağır ve tehlikeli işler sınıfına giren sigortalılar için ödenecek prim oranları gösterilmiştir.
| Fiili Hizmet Süresi Zammı | İşveren Payı (%) | Çalışan Payı (%) | Toplam (%) |
| 60 Gün Eklenecek İşler | 12 | 9 | 21 |
| 90 Gün Eklenecek İşler | 12,5 | 9 | 21,5 |
| 180 Gün Eklenecek İşler | 14 | 9 | 23 |
Yukarıdaki prim oranlarının yanı sıra bir de emekli oldukları halde çalışmaya devam edenler için belirli bir miktar prim oranı söz konusudur. Bu oranlar aşağıda yer alan tabloda gösterilmiştir.
| Sosyal Güvenlik Destek Primi Oranı | |||
| (4/a kapsamındakiler için) | İşveren Payı (%) | Çalışan Payı (%) | Toplam (%) |
| 22,5 + 2 | 7,5 | 32 |
İşsizlik sigortası prim miktarı, işveren için %2, çalışan için %1 olarak uygulanır. Bu prim oranlarının ödenmesi karşılığında işçiye işsiz kalması durumunda işsizlik maaşı ödenir. Bunun yanı sıra kısa çalışma ödeneği gibi haklar da işsizlik sigortası kapsamında sağlanır. İşsizlik sigortası primleri bir fonda birikir. Ödemeler de bu fondan karşılanır.
Emeklilik sigorta primi; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında kesilir. Bu sayede emeklilik ve yaşlılık aylıkları ve ölüm geliri için gerekli olan tutar buradan karşılanır. Toplam kesilen prim oranı %20’dir. Bunun %11’i işveren payı, %9’u ise çalışan payıdır.
Malullük sigortası kapsamında çalışanlara malullük aylığı bağlanır . Malullük aylığından yararlanmak isteyenlerin en az 5 yıldır sigortalı olması ve 1800 gün prim ödemesi gerekir. Yaşlılık aylığından yararlanmanın şartları ise bir hayli kapsamlıdır. Prim ödeme gün sayısının yanı sıra yaş ve sigortalılık süresi gibi kriterler de sigortalı tarafından sağlanmalıdır. Ölüm aylığından yararlanmak için gereken şartlar ise 5 yıl sigortalılık ve 900 gün primdir.
Kısa vadeli sigorta kolları pirim oranı %2’dir. Bu oran iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortalarını kapsar. Bu sigorta kolları kapsamında sağlanan haklardan yararlanmanız için sizden %2 oranında prim kesilir. Kesilen bu prim miktarı sayesinde yararlanabileceğiniz haklardan biri geçici iş göremezlik ödeneğidir.
2023 en düşük ve en yüksek sigorta primi oranları arasında yer alan kısa vadeli ödemeler, hastalık sigortası için de yapılır. Hastalık sigortası kapsamında sağlık sorunlarınız nedeniyle raporlu kaldığınız süre boyunca geçici iş göremezlik ödeneği alabilirsiniz.
Emzirme ödeneğinin giderleri de kısa vadeli sigorta kolları primi kapsamında karşılanır. Böylece doğum yapan sigortalıya ya da eşi doğum yapan erkeğe belirli bir tutar ödenek verilir.
Emeklilik sigortası primi en düşük miktarı asgari ücretin %32’si kadardır. Bu oranın daha aşağısında bir kesinti yapılması mümkün değildir. Asgari ücret üzerinden yapılan kesintilerde ilk önce prime esas kazanç hesaplanır.
Prime esas kazançlar ise şu şekilde hesaplanmaktadır:
Bazı ödemelerin tamamı prime esas kazanç hesabına dâhil edilirken bazıları da kısmen prime esas kazanç oranına eklenir. Hesaplamalar sistem üzerinden yapılır. Bu sayede sizin herhangi bir hesaplama işlemi ile uğraşmanıza gerek kalmaz.
Emeklilik sigortası primi en yüksek tutar brüt asgari ücretin 7,5 katı kadardır. Bu tutarın üzerindeki ödemeler prim hesabına dâhil edilmez. Bu nedenle ne kadar yüksek maaş alırsanız alın prim hesabı asgari ücretin 7,5 katı üzerinden yapılır. Brüt asgari ücret 10.008 Türk lirasıdır. Bu tutarın 7,5 katı ise 75.060 TL kadardır.
Günlük ve aylık prime esas kazanç miktarları şeklinde bir sınıflandırma yapmak mümkündür. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından belirlenen alt ve üst sınırlar tabloda belirtilmiştir.
| 01.01.2023 ila 31.12.2023 tarihleri arasında sigorta primine esas; | |
| Günlük kazanç alt sınırı | 333,60 TL |
| Aylık kazanç alt sınırı | 10.008 TL |
Yukarıda gösterilen sınırlar normal sigortalılar içindir. Bunun yanı sıra çırak ve öğrenciler için de belirli tutarlar hesaplanır. Çırak ve öğrenciler için hesaplama, asgari ücretin %50’si baz alınarak yapılır.
Prime esas kazanç tutarından istisna tutulan ödemeler vardır. Ödemelerin belirli bir kısmı prime esas kazanç tutarından istisna tutulur.
İstisna ödemeler şu şekilde sıralanabilir:
Yemek parasının %6’sı, çocuk zammının %2’si, aile zammının ise %10’u prime esas kazanç tutarından istisna tutulur. Bunun yanı sıra asgari ücretin %30’una denk gelen özel sağlık ve bireysel emeklilik sigortası primleri de prime esas kazançtan istisnadır. İstisna tutarı brüt asgari ücret üzerinden hesaplanmaktadır.
Bireysel emeklilik sigortası prim miktarları yapılacak kesinti tutarına göre değişebilir. Çalışanlar yapılacak kesintilerin yüksek olmasını talep edebilir. Bireysel emeklilik prim oranı ne kadar yüksek olursa ilerleyen dönemlerde alacağınız emekli aylığı da o kadar fazla olur.
Toplam sigorta primi kesintisi işveren için %22,5’dir. Çalışanlar içinse %15’tir. Toplam prim oranı %37,5’tur. Prim oranları yasalarda bir değişiklik yapılmadığı sürece aynı kalır. Örneğin kısa vadeli sigorta kolları pirimi için daha önce sabit bir tutar belirlenmediği halde sonradan yapılan düzenleme ile oran %2 olarak sabitlenmiştir.
4C’liler için yapılan sigorta primi kesintileri 4A’lılardan farklıdır. Bu nedenle onlar için ödenecek yaşlılık, malullük ve ölüm aylıklarında farklı bir hesaplama yapılır. 4C’liler için prime esas kazançta herhangi bir üst sınır öngörülmemiştir.
| Sigorta Kolları (1.10.2008 tarihinden itibarensigortalı olan) | Sigortalı Payı(%) | İşveren Payı(%) | Toplam Prim(%) |
| Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortası Primi | 9 | 11 | 20 |
| Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları Primi (Fiili HizmetSüresi Zammı Uygulanan İşlerde) | 9 | 14,33 – 21 | 23,33 – 30 |
| Genel Sağlık Sigortası Primi | 5 | 7,5 | 12,5 |
| Prim Toplamı | 14 | 18,5- 28,5 | 32,5- 42,5 |
Buna göre 4-C kapsamında sigortalı olanlar için malullük, ölüm ve yaşlılık sigortası prim oranı %20’dir. Bu %20’lik oranın %9’u sigortalı; %11’i ise işveren payı olarak tahsil edilir. Bu oran fiili hizmet zammının söz konusu olması halinde %23,33-%30 aralığında uygulanır. 4C kapsamında çalışanlardan genel sağlık sigortası primi kesintisi de yapılır. Genel sağlık sigortası prim oranı %12,5’tur. Bunun %5’i sigortalı; %7,5’i işveren payıdır. 4C’liler için kısa vadeli sigorta kolları prim kesintisi söz konusu değildir.
İsteğe bağlı sigorta prim oranı %32 olarak uygulanır. Bu oranın %20’lik kısmı malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları için alınır. %12’lik kısmı ise genel sağlık sigortası kapsamında alınır. Dilerseniz işsizlik sigortası primini de dâhil ederek ödeme yapabilirsiniz.
İsteğe bağlı sigortalılık kapsamında sigortalı olmayan kişilerde malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamındaki haklardan yararlanabilir. Bunun yanı sıra isteğe bağlı sigortalılık kapsamında genel sağlık sigortasından da yararlanmak mümkündür.
İsteğe bağlı sigortalılıktan yararlanmak isteyenler şu şartları taşımalıdır:
Bu şartları taşıyanlar, Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuruda bulunmalıdır. Bu sigortalılık türünden T.C. vatandaşı olmayanlar da yararlanabilir. 2023 en düşük ve en yüksek sigorta primi miktarını ve sigorta primine ilişkin diğer detayları öğrendikten sonra ödemelerinizi ve kesintilerinizi daha rahat takip edebilirsiniz.